استقلال ایران دستاورد بزرگ انقلاب‌اسلامی

 محمدصادق ساسان- کارشناس مسائل سیاسی

 یکی از علل وقوع انقلاب اسلامی را می‌توان از دست رفتن عزت و استقلال ایران در دوره پهلوی بیان کرد. حضرت امام(ره) از همان آغاز نهضت خویش در سال1341، ضمن مقابله با رژیم پهلوی، تقابل با آمریکا را نیز در رأس برنامه‌های خود قرار دادند و تبعید ایشان نیز به‌علت همین تقابل همه‌جانبه با استبداد داخلی و استکبار خارجی بود.  بنابراین یکی از معضلات اصلی ایران قبل از انقلاب، وابستگی و عدم‌استقلال ایران بود که عزت و غرور ایرانیان را زیرسؤال برده بود و از طرفی، یکی از دغدغه‌های اصلی حضرت امام(ره) از آغاز نهضت خویش، قضیه استقلال ایران و عدم‌وابستگی آن به بیگانگان بود.  اگرچه استقلال دارای وجوه متعدد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و...است، اما حضرت امام(ره) استقلال اساسی را در استقلال فکری و فرهنگی و تربیت انسان‌های مستقل و متکی به‌خود دانسته و می‌فرمایند:«فرهنگ اساس ملت است، اساس ملیت یک ملت است، اساس استقلال یک ملت است و لهذا آنها کوشش کرده‌اند که فرهنگ ما را استعماری کنند.» (امام‌خمینی(ره)، 1378، ج ۷: ۵۷) «تا استقلال فکری برای ملتی حاصل نشود، استقلال در ابعاد دیگر حاصل نخواهد شد… بزرگ‌ترین فاجعه برای ملت ما این وابستگی فکری است که گمان می‌‌کنند همه‌چیز از غرب [است ]، و ما در همه ابعاد فقیر هستیم و باید از خارج وارد کنیم» (امام‌خمینی(ره)، 1378، ج10: ۷۸) در واقع سلطه فکری به همراه سلطه سیاسی بیگانگان، باعث خود‌کم‌بینی و عدم‌اعتماد‌به‌نفس ایرانیان شده بود و حضرت امام(ره) معتقد بودند بدون استقلال فکری و تکیه بر توانایی‌های خود، استقلال سیاسی، اقتصادی، نظامی و... هم دست‌یافتنی نیست و تحولی که امام(ره) از لحاظ فکری و فرهنگی در مردم ایران ایجاد کرد، منجر به تحول سیاسی یعنی انقلاب اسلامی و استقلال سیاسی ایران شد.
اما در مورد استقلال و عزت ایران پس از انقلاب اسلامی چند نکته قابل‌تأمل است:
1-همگان اذعان دارند که ایران قبل از انقلاب، به‌ویژه در دوره پهلوی کشوری وابسته به بیگانه بوده و لگدمال شدن عزت و استقلال ایران، یکی از دلایل حضور مردم در صحنه انقلاب و پیروزی آن بوده‌است.
2-اگرچه تا قبل از نهضت امام‌خمینی(ره) حرکت‌هایی درجهت استقلال ایران صورت گرفته بود، اما هیچ‌کدام به نتیجه مطلوب نرسیده بود و تنها کسی که علم استقلال و عزت ایران را به‌طور جدی برافراشت و تا رسیدن به نتیجه مطلوب از پای ننشست، ایشان بود و عنوان «رهبر استقلال و عزت ایران معاصر» زیبنده ایشان است.
3-یکی از دلایل شکست جریان‌های استقلال‌طلبی در ایران معاصر، بی‌توجهی جدی آنها به اسلام به‌عنوان دین عزت و اقتدار از سویی و مردم به‌عنوان مهم‌ترین رکن استقلال‌خواهی از سوی دیگر بوده‌است. در حرکت امام(ره)، این دو رکن عزت، اقتدار و استقلال در کنار هم قرار گرفته و نتیجه آن عزت و اقتدار ایران پس از انقلاب شده‌است که دوست و دشمن نیز به آن معترفند.
4-نکته قابل‌توجه در حرکت استقلال‌خواهی حضرت امام(ره)، توجه ایشان به استقلال فکری و فرهنگی، به‌عنوان زیربنای استقلال یک کشور و ملت است و ازنظر ایشان بدون استقلال فکری و فرهنگی، استقلال سیاسی، اقتصادی و نظامی نیز به‌دست نخواهد آمد. همانطور که وابستگی سیاسی، اقتصادی و نظامی نیز نتیجه وابستگی فکری و فرهنگی به بیگانگان و پذیرش شعار«ما نمی‌توانیم» است.در واقع حضرت امام(ره) با دمیدن روح خودباوری و اعتماد‌به‌نفس در ملت ایران و تأکید بر شعار «ما می‌توانیم»، توانست ایران را از سلطه بیگانگان نجات دهد و استقلال ایران را نهادینه کند.
 5-منظور از استقلال ایران پس از انقلاب این نیست که ایران به هیچ کشوری نیاز ندارد و باید درهای کشور را روی همه ببندد، زیرا در دنیای کنونی بدون همکاری و تعامل با دیگر کشورها، امکان پیشرفت وجود ندارد بلکه استقلال ایران به این معناست که این کشور بدون ملاحظه نظر دیگران، به‌ویژه مستکبران و قدرت‌های جهانی در امور داخلی و سیاست‌خارجی خود، تصمیم گرفته و اقدام می‌کند و روابط خود را با دیگران براساس 3اصل «حکمت»، «عزت» و «مصلحت» تنظیم می‌کند. به تعبیر رهبر حکیم و فرزانه انقلاب، امروز هیچ قدرتی در دنیا نمی‌تواند ادعا کند که بر نظام سیاسی کشور ما حاکم است و اشاره، تصریح، نهیب یا تهدید او می‌تواند اثری روی تصمیم‌گیری‌های ما بگذارد.(1383/10/19- بیانات رهبرمعظم‌انقلاب در دیدار مردم قم)