«هناس» از روایتی امنیتی تا ملودرام

سپیده شریعت رضوی- روزنامه نگار

حسین دارابی، کارگردان «هِناس» می‌گوید اگر به جای انتخاب درام عاشقانه و دلهره‌آور برای این فیلم، به‌دنبال یک روایت امنیتی از این قضیه بود کار با ملاحظات شدیدی مواجه می‌شد و چه بسا اثر به سمت نشدن و به سرانجام نرسیدن پیش می‌رفت، پس همراه با گروه سازنده تصمیم گرفتند تا از فضاهای دیگر دوری کنند. هناس شاید متفاوت‌ترین عنوان برای یکی از فیلم‌های حاضر در بخش سودای سیمرغ چهلمین جشنواره فیلم فجر باشد؛ کلمه‌ای که به‌معنای نفس است و شاید بتوان گفت که تغییر نام دومین ساخته حسین دارابی از «صورت فلکی» به هناس درست و به‌جا اتفاق افتاده است. علاوه بر نام این فیلم، موضوع اثر نیز توجه مخاطب را به‌خود جلب می‌کند؛ چراکه روایتی رازآلود از داستانی واقعی در دهه90 جامعه ایران در ژانر بیوگرافی است.
حسین دارابی در جدیدترین اثر خود همانند فیلم اولش یعنی «مصلحت» باز هم به سراغ یک سوژه ملتهب و سیاسی رفته است که نشان از دغدغه فیلمساز دارد و از تشویش‌های زنی می‌گوید که در آستانه از دست دادن تمام زندگی‌اش است؛ این زن کسی نیست جز شهره پیرانی، همسر شهید داریوش رضایی‌نژاد که فیلمساز زندگی این فرد را سوژه اثر خود قرار داده است. داریوش رضایی‌نژاد یکی از شهدای هسته‌ای است که مرداد سال90 مقابل منزل خود و چشمان همسر و فرزندش به شهادت رسید. در حقیقت همین موضوع که بسیار تلخ و غم‌انگیز است، برای سازنده اثر به لحاظ خلق لحظات دراماتیک، جذاب شده و به سراغ ساخت اثری با این موضوع رفته است.
هناس در عین حال که گریزی به حساسیت‌های شغلی داریوش رضایی‌نژاد می‌زند اما به او نزدیک نمی‌شود و قصه را امنیتی نمی‌کند بلکه از زاویه‌ای جدید قصه را از زبان همسر شهید بازگو می‌کند. آنچه  در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی کوتاه ما با حسین دارابی، کارگردان هناس، درباره دغدغه‌هایش در فیلمسازی و برگزیدن قصه‌ای تازه با روایت جدید برای خلق دومین اثرش است.

آقای دارابی! شما با فیلم اول خود یعنی مصلحت، نشان دادید که مسائل و دغدغه‌های اجتماعی و روز برایتان اولویت دارد. بهتر است نخستین سؤال را اینگونه بپرسم که چقدر پرداختن به موضوعات انقلاب اسلامی و کشور برایتان موضوعیت دارد؟
هر کارگردان و اساسا هر هنرمندی در جامعه دغدغه‌هایی دارد اما در انتخاب کارها به سراغ قصه‌ای می‌رود که بیشتر او را درگیر ‌کند؛ چراکه هر فیلمسازی دغدغه‌هایش را در قالب قصه‌هایی که بیشتر درگیرش می‌کند، می‌آورد؛ پس مهم‌ترین اصل داشتن قصه‌ای جذاب برای گنجاندن دغدغه‌ها و یا روایت قصه در قالب آن است.
همچنین از نظر من دغدغه‌های انقلاب اسلامی و کشور یکی‌ است، البته تصور ما بر این است که اگر بخواهیم اثری براساس دغدغه‌های انقلاب اسلامی بسازیم حتما باید به سراغ موضوعات خاص برویم اما برخی مواقع مسائلی مانند طلاق، اعتیاد و آب که باعث بحران در کشور می‌شود و امنیت ملی را به خطر می‌اندازد، می‌تواند جزو دغدغه‌های اجتماعی باشد و محدود به موارد خاص نمی‌شود.

شما به جای روایت امنیتی از یک قضیه،یک درام عاشقانه و دلهره‌آور را خلق کردید. این نوع روایت انتخاب شما بود؟
انتخاب این نوع روایت نتیجه مذاکره من، محمدرضا شفاه و احسان ثقفی بود. در حقیقت ما 3نفر زمانی که قصد انجام کاری را داشته باشیم مدت‌ها درباره آن فکر می‌کنیم تا به این نتیجه برسیم که از چه زاویه‌ای به سوژه بپردازیم. برای پرداختن به سوژه‌ هناس اتودهای بسیار زدیم و طرح را بارها بالا و پایین کردیم اما در نهایت به این نتیجه رسیدیم که داستان را از زبان خانم پیرانی روایت کنیم و از طریق ایشان زندگی را ببینیم. ما در قصه نزدیک داریوش رضایی‌نژاد و حتی کار ایشان نمی‌شویم بلکه دغدغه‌های این زن را که تحت‌فشار است و می‌خواهد شاکله زندگی‌اش را حفظ کند، به تصویر کشیدیم.
اگر می‌خواستیم یک روایت امنیتی از این قضیه داشته باشیم با ملاحظات شدیدی مواجه می‌شدیم و چه بسا کار به سمت نشدن و به سرانجام نرسیدن می‌رفت پس بدین نتیجه رسیدیم تا یک ملودرام عاشقانه بسازیم و از فضاهای دیگر دور شویم.

هناس یک روایت زنانه دارد. چقدر همسر شهید با شما همراه بوده است؟
ارتباط مستمر با خانواده شهید برای پرداختن به این نوع سوژه‌ها بسیار مهم است. در ابتدا نمی‌دانستیم همسر شهید چه واکنشی قرار است نشان بدهد و آیا می‌پذیرد اثری درباره همسرش ساخته شود یا نه اما خوشبختانه ایشان به‌شدت با ما همراهی کرد. در حقیقت خانم پیرانی تنها نسخه‌ای از فیلمنامه را خواند و تا پایان پروژه به ما اعتماد کرد تا هناس را درباره زندگی همسرش بسازیم. جالب است بدانید زمانی که برای نخستین بار فیلم را برای ایشان به نمایش گذاشتیم، شاید در حدود 30دقیقه بعد از تماشای فیلم اشک ریخت و بارها از ما تشکر کرد. در حقیقت عکس‌العمل ایشان بار سنگینی را از دوش ما برداشت.

همکاری شما با سازمان سینمایی حوزه هنری از فیلم مصلحت آغاز شد. علت اینکه ایده دومین اثر خود یعنی هناس را با حوزه مطرح کردید، چه بود؟ آیا پیشنهاد ساخت این فیلم از جانب شما بود؟
بله. ایده این اثر سینمایی از سوی ما به سازمان سینمایی حوزه هنری مطرح شد و دوستان بسیار استقبال کردند که در نهایت منجر به ساخت هناس شد. همچنین باید بگویم که نخستین تجربه ما در همکاری با سازمان سینمایی حوزه هنری در فیلم مصلحت اتفاق افتاد؛ اثری که حوزه پشت آن ایستاد و کار نشدنی را به شدنی تبدیل کرد پس به‌دلیل آنکه تجربه خوبی را در نخستین همکاری کسب کرده بودیم پیشنهاد جدید خود را نیز با حوزه مطرح کردیم.