مشق شب، ۳۰ سال بعد

ناهید پیشور- روزنامه نگار

پسربچه‌هایی که در انتهای دهه 60 مقابل دوربین کیارستمی نشستند و اغلب با ترس از فواید درس خواندن و مشق نوشتن گفتند، حالا خودشان پدر شده‌اند و داستان همچنان ادامه دارد. مهران نعمت‌اللهی و اشکان نجاتی سازندگان فیلم مشق امشب، راه دشواری را پیموده‌اند. جز یافتن بچه‌های فیلم مشق شب، ادامه تجربه جسورانه کیارستمی و کوشش برای به‌روز کردن موقعیت‌های ترسیم شده در آن فیلم، چالش اصلی سازندگان مشق امشب بوده است. در این مستند سازندگان کوشیده‌اند تم کیارستمی را در قالبی امروزی ادامه بدهند. اگر در مشق شب حضور کیارستمی در فیلم، به‌گفته خرده‌گیران لحن بازجویی را به فیلم می‌داد، سازندگان مشق امشب تلاش کرده‌اند از ورود به چنین ورطه‌ای پرهیز کنند. نکته مهم مستند مشق امشب و نقطه تمایزش با فیلم کیارستمی، تأکید بر فاصله طبقاتی و تأثیر این موضوع بر مسئله آموزش است. دستاورد اصلی مشق امشب هم در همین نقطه است و فیلم از این نقطه محوری است که تبدیل به اثری در امتداد مشق شب کیارستمی می‌شود و نتیجه اینکه مشق امشب به‌مراتب تلخ‌تر از مشق شب است.