درآمدهای پایدار شهرداری محدود است

ناصر امانی- عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران

لایحه بودجه شهرداری تهران به فرض گشایش مشکلات اقتصادی شهر تهران تنظیم شده است. شهردار تهران و معاون شهردار نیز در جلسه‌ای که با ما داشتند، توضیح دادند در سال1401 ما گشایشی هم در امر ساخت‌وساز خواهیم داشت. با توجه به طرح نهضت ملی مسکن، 150هزار واحد از یک‌میلیون مسکنی که قرار است در کشور ساخته شود، سهم تهران است. از یک‌سو برای این کار نیز الزاماتی برای دولت پیش‌بینی شده و ابلاغ می‌شود و از سوی دیگر افزایش تعداد صدور پروانه سبب افزایش درآمدهای شهرداری در حوزه شهرسازی خواهد شد. به همین دلیل، درآمدهای شهرداری تهران در حوزه شهرسازی را در سال آینده بیشتر از 73درصد افزایش داده‌اند. همچنین در حوزه فروش املاک شهرداری تهران که جزئی از منابع تامین مالی شهرداری است، گفته می‌شود سازوکارهایی ایجاد کرده‌اند. در واقع در بازار املاک، املاک شهرداری عرضه می‌شود و مطمئنا مشتری‌های خودش را خواهد داشت. علاوه بر اینها، سهم شهرداری از محل مالیات بر ارزش افزوده در سال1401 افزایش خواهد یافت.
به این ترتیب، این 3عامل را شهرداری رو به رشد عنوان می‌کند و بر همین مبنا، بودجه سال آینده را 53درصد نسبت به بودجه اصلاحی سال1400 افزایش داده‌اند. البته نظر شخص بنده به‌عنوان یک کارشناس در حوزه بودجه این است که بعید است که این اعداد در سال1401کاملا محقق شود، زیرا لازمه کار این است که حداقل تعداد پروانه‌های صادرشده شهر تهران نسبت به سال گذشته به دوبرابر افزایش پیدا کند. ضمن اینکه رونق ساخت‌وساز هم تنها با افزایش صدور پروانه اتفاق نمی‌افتد و عوامل مختلفی در رونق ساخت‌وساز دخیل است که صدور پروانه و شهرداری تهران بخش کوچکی از این عوامل محسوب می‌شود.
به هر حال، تورم حاکم در کشور سبب شده سرمایه‌گذاران که معمولا در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کردند، یا سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگری را ترجیح بدهند یا اینکه به سمت سرمایه‌گذاری در خارج از کشور بروند. با توجه به اینکه در سال‌های متمادی چنین اتفاقی رخ داده، بعید است که طی یک سال این روند تغییر محسوسی داشته باشد.
 متأسفانه شهرداری‌ها از دهه60 به درآمدزایی در حوزه شهرسازی روی آورده‌اند و لازمه رفتن به سمتِ درآمدهای پایدار، تصویب لایحه درآمدهای پایدار شهرداری‌ها در مجلس شورای اسلامی است. در واقع این لایحه بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در رفت‌وآمد است تا قطعی شده و بسترهای اجرایی آن در کشور و ازجمله در تهران فراهم شود. این اتفاق هنوز رخ نداده و اگر ملاحظه شود از 56هزار و 800میلیارد تومان که شهرداری برای بودجه سال1401 درنظر گرفته، 28هزار میلیارد تومان در حوزه شهرسازی است. به تعبیری ما آن‌ را درآمد ناپایدار قلمداد می‌کنیم؛ یعنی چنین درآمدی ناشی از صدور پروانه ساختمانی یا ناشی از تراکم پایه و تراکم مازاد بر پایه است و درآمد ناپایدار به‌حساب می‌آید. درآمدهای ناپایدار، شهرداری تهران را مجبور می‌کند برای اداره شهر و اجرای پروژه‌های عمرانی به این سمت حرکت کند. زمانی درآمدهای ناپایدار از شهرداری‌ها با سهم کمتری در بودجه شهرداری مواجه شده و به سمت درآمدهای پایدار حرکت خواهیم کرد که برای گرفتن عوارض شهری قانون اجرا شده و مجوزهای لازم صادر شود. متأسفانه هم‌اکنون به غیراز موارد محدودی در حد عوارض نوسازی، مدیریت پسماند و مدیریت خدمات، ابزار دیگری در اختیار نداریم.