فرار اقتصاد جهان از چنگ اومیکرون

آخرین روزهای سال2021 بود که جهان احساس کرد به 2سال قبل و به روزهای اول کابوس همه‌گیری کرونا پرتاب شده است. با انتشار خبر شیوع سویه جدید اومیکرون و نگرانی شدید سرمایه‌گذاران از بازگشت محدودیت‌ها، ارزش جهانی بازار سرمایه 5درصد سقوط کرد. قیمت هر بشکه نفت نیز 10دلار کاهش پیدا کرد؛ کاهشی که معمولا در آستانه رکود‌های اقتصادی رخ می‌دهد. اما با گذشت 2ماه از آن زمان به‌نظر می‌رسد اوضاع به اندازه‌ای که پیش‌بینی شده بود وخیم نیست.

تولید ناخالص داخلی؛ بهتر از حد تصور
نیکلاس ولوسزکو، اقتصاد‌دان سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) برای 46اقتصاد جهانی با درآمد متوسط و بالا نوعی شاخص تولید ناخالص داخلی طراحی کرده است. این شاخص، براساس داده‌هایی با محوریت مسکن، شغل و نااطمینانی اقتصادی تعریف شده که نشان می‌دهد تولید ناخالص داخلی 46کشور جهان در حال حاضر 2.5درصد پایین‌تر از سطح دوران پیش از شیوع کروناست. این رقم در آخرین ماه‌های سال2021 حدود 1.6درصد پایین‌تر از سطح دوران پیش از شیوع کرونا بوده است.
مقایسه آمار امروز اقتصاد جهانی با یک سال قبل، یعنی زمانی که تولید ناخالص داخلی کشورها 5درصد پایین‌تر از سطح دوران پیش از شیوع کرونا بود، نشان می‌دهد که وضعیت آنقدرها هم بد نیست. پس از شیوع سویه جدید، نااطمینانی گسترده‌ای در مورد اقتصاد جهان به‌وجود آمد، اما رفته‌رفته وقتی مشخص شد که مرگ‌و‌میر ناشی از اومیکرون پایین است، این نااطمینانی کاهش پیدا کرد. در آغاز موج اومیکرون، اقتصاددانان نگران آن بودند که احیای محدودیت‌ها و قرنطینه‌های عمومی در قطب‌های کلیدی تولید جهان منجر به تشدید اختلال در چرخه تامین کالا شود. اما در عمل میزان اعمال محدودیت‌ها در دوران شیوع سویه اومیکرون نسبت به دوران شیوع سویه دلتا افزایش چشمگیری نداشته است.
شاخص تأثیرگذاری قرنطینه مؤسسه مالی گلدمن‌ساکس نشان می‌دهد که در ماه‌های اخیر ریسک‌پذیری عمومی افزایش یافته است. این شاخص واکنش دولت‌ها و شهروندان در قبال کرونا را می‌سنجد. رقم کنونی این شاخص جهانی باوجود اینکه میزان ابتلای روزانه اومیکرون به نسبت سویه دلتا در جهان 4 تا 5برابر بیشتر شده، با دوران شیوع سویه دلتا برابری می‌کند. این به آن معنی است که دولت‌ها و مردم ریسک بیشتری کرده و تمایل کمتری به محدودیت‌های کرونایی دارند.
حتی کمبود نیروی کار که به‌واسطه انتقال‌پذیری بالای اومیکرون در بعضی کشورها مانند آمریکا ایجاد شده‌ هم تاکنون تأثیر جبران‌ناپذیری بر اقتصاد کشورها نداشته است. آمار ابتلای روزانه نشان می‌دهد هم‌اکنون 5 تا 10درصد مردم آمریکا به کرونا مبتلا هستند. مرکز آمار آمریکا می‌گوید در ابتدای سال‌جاری 8.8میلیون آمریکایی به‌دلیل نگهداری از فردی مبتلا به کرونا و یا به‌دلیل ابتلای خود به کرونا در محل کار حاضر نشده‌‌اند. بررسی تبعات اقتصادی غیبت نیروی کار به‌دلیل شیوع اومیکرون چندان ساده نیست، اما به‌نظر می‌آید تبعات این پدیده هم محدود و کوتاه‌مدت باشد. نتایج پژوهش‌های اخیر مؤسسه مالی جی.پی.مورگان نشان می‌دهد غیبت نیروهای کار در انگلیس میزان تولید ناخالص داخلی این کشور را تنها 0.4درصد کاهش خواهد داد.

نجات از اومیکرون؛ نه از کرونا
باتوجه به اینکه نرخ ابتلا به اومیکرون در بسیاری از قطب‌های اصلی شیوع این سویه کم‌کم رو به کاهش گذاشته، به‌نظر می‌آید تبعات اقتصادی اومیکرون هم به‌زودی کاهش پیدا کند. نظرسنجی‌ها هم نشان می‌دهد فعالان اقتصادی نگرانی زیادی نسبت به تبعات اقتصادی اومیکرون ندارند. شاخص اعتماد تجاری که برای ارزیابی میزان رشد تولید و پیش‌بینی تحولات مهم در فعالیت‌های اقتصادی استفاده می‌شود هم در ماه‌های اخیر تغییر معنا‌داری نداشته است.
با وجود اینکه عملکرد اقتصاد جهانی در ماه‌های اخیر بهتر از حد انتظار بوده، اما روند بهبود اقتصاد جهان از محدودیت‌ها و تعطیلی‌های سال2020 چندان خوشایند نیست. شکاف میان بهترین و بدترین اقتصادهای جهان هنوز بسیار عمیق است. روند احیای اقتصادی در برخی کشورها به دلایل مختلفی ازجمله واکسیناسیون کم یا ایمنی پایین جمعیت به کندی پیش می‌رود. براساس محاسبات سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، حجم اقتصاد اسپانیا و یونان هنوز 10درصد کوچک‌تر از حجم دوران پیش از همه‌گیری است. این به آن معنی است که اگرچه اومیکرون تاکنون نتوانسته آسیبی جدی به روند بهبود اقتصاد در جهان وارد کند، اما کشورهای زیادی در جهان وجود دارند که تحت‌تأثیر آسیب‌های به‌جامانده از همه‌گیری در سال2020، هنوز تا بازگشت به وضعیت عادی اقتصادی راهی طولانی درپیش دارند.