سلام/ خداحافظ شهر آفتاب
مرور دوره‌های بیست و یکم تا سی‌ام نمایشگاه
حورا نژادصداقت|خبرنگار:
دوره بیست و یکم
1387
در سال دوم برگزاری نمایشگاه در مصلی قدری از نواقص سال اول برطرف شد اما هنوز مصلی آمادگی کامل برای برگزاری نمایشگاه را نداشت. همزمان با برگزاری نمایشگاه عملیات ساخت‌وساز در مصلی نیز ادامه داشت و صدا و گرد و خاک ناشی از ساخت‌وساز بازدیدکنندگان نمایشگاه را می‌آزرد.ارزش کتاب‌های خارجی به مبلغ ۳۵ میلیون یورو رسید و تعداد ناشران حاضر در نمایشگاه به ۱۹۶۸ ناشر و جلسات سرای اهل قلم به ۲۰۰ نشست افزایش یافت. ضمن اینکه، تعداد کیوسک‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی نیز افزایش یافته بود و بازدیدکنندگان راحت‌تر از گذشته به اطلاعات لازم برای یافتن جای غرفه‌ها و کتاب‌ها و... دسترسی پیدا می‌کردند.برنامه‌های جنبی این دوره از نمایشگاه تحت‌تأثیر سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب و شصتمین سالگرد اشغال فلسطین بود.
دوره بیست و دوم
1388
نزدیکی مصلی به مرکز شهر سبب شد که سال به سال افراد بیشتری به نمایشگاه بیایند. تعداد بازدیدکنندگان در این دوره حتی به روزی ۹۰۰هزار نفر هم رسید. کشورهای ایتالیا و روسیه هم در این دوره از نمایشگاه حضور داشتند که اتفاق مهمی در حوزه بین‌المللی بودن نمایشگاه به‌حساب می‌آمد. ۱۵ کاروان دانشگاهی نیز از کشورهایی مثل تاجیکستان، عراق، افغانستان، آذربایجان و ارمنستان نیز از نمایشگاه دیدن کردند.
افزایش امکانات رفاهی از دیگر ویژگی‌های این دوره بود که در مجموع در سال‌های اولیه برپایی نمایشگاه کتاب در مصلی بر آن زیاد تأکید می‌شد، هرچند این امکانات مانع نادیده گرفتن مشکلات برپایی نمایشگاه در این مکان نمی‌شد.
دوره بیست و سوم
1389
اختصاص غرفه به ناشران از این دوره تغییر کرد و متراژ غرفه‌ها با فرمول‌های جدیدی محاسبه شد، به‌طوری که هرچه تعداد آثار تالیفی ناشر بیشتر بود، مساحت بیشتری به او تعلق می‌گرفت؛ زیرا در محاسبه متراژ آثار تالیفی ضریب3 و آثار ترجمه‌ای ضریب یک را داشتند. از طرفی، ناشران کودک از سالن‌های مسقف راهی چادرهای مستقر در نمایشگاه شدند و گویا همین عامل افت فروش آنها شد. این چادرها هیچ وقت برای ناشران کودک مناسب نبود؛ زیرا نه کفپوش مناسبی داشتند و نه امنیت کافی. کوچک‌ترین بارندگی یا وزش باد هم آرامش بازدیدکنندگان و غرفه‌داران را از بین می‌برد.
دوره بیست و چهارم
1390
برای نخستین بار بود که ناشرانی از کشورهای کوبا، اروگوئه و برزیل به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آمدند. ضمن این که، حدود 40کشور در بخش بازار جهانی کتاب و 35کشور با کمک ناشران دیگر به‌عنوان نمایندگان خود در نمایشگاه حاضر شدند. آمار چادرهای اختصاص یافته به بخش کودکان هم چندان کم نبود، اما وقتی ناشران این بخش ناراضی بودند، این آمار کم یا زیاد چه اهمیتی می‌توانست داشته باشد؟
معمولا ردپایی از خبرهای سیاسی و اخبار جهان اسلام را در نمایشگاه کتاب تهران می‌توان پیدا کرد. در این دوره بود که نمادی از میدان لؤلؤ در محوطه بیرونی نمایشگاه ساخته شد و خیلی‌ها با آن عکس یادگاری گرفتند. البته همزمانی با ایام شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) نیز موجب شده بود تا غرفه‌ها و بخش‌هایی برای معرفی زندگی و آثار ایشان ساخته شود.
دوره بیست و پنجم
1391
همه‌‌چیز با شعار «ربع قرن جهاد فرهنگی» آغاز شد. حتی چادر ویژه‌ای به مرور دوره‌های مختلف نمایشگاه کتاب اختصاص دادند تا نشان دهند که این اتفاق مهم فرهنگی کشورمان چه مسیری را در تمام این سال‌ها طی کرده است. تعداد سالن‌هایی که در این دوره برای نخستین بار برپا شدند، کم نبود؛ «بیداری اسلامی»، «ربع قرن جهاد فرهنگی»، «یاس» (که در آن کتاب‌های چاپ اولی از سال 88تا 91به نمایش گذاشته شد) و... در همین دوره بود که زمزمه‌های ضرورت تغییر محل برگزاری نمایشگاه شنیده می‌شد.
دوره بیست و ششم
1392
همه‌‌چیز مثل سال‌های گذشته بود، با تمام کم و کاستی‌ها و البته نقاط مثبتی که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. فقط چند نکته مهم در این دوره به چشم می‌خورد؛ مثلا حذف یارانه ارزی برای خرید کتاب‌های خارجی که از یک سو دست‌های بسیاری را که از این فرصت سوءاستفاده می‌کردند کوتاه کرد اما از سوی دیگر بسیاری از مخاطبان از خرید کتاب با ارز یارانه‌ای محروم شد. اتفاق دیگر بازگشت دوباره بخش ناشران الکترونیک به نمایشگاه بود. همان بخشی که تا وقتی نمایشگاه در سئول برگزار می‌شد، همراه نمایشگاه بود و اتفاقا مخاطب زیادی هم داشت.
دوره بیست و هفتم
1393
سید عباس صالحی ریاست این دوره از نمایشگاه را بر عهده داشت و شاید قرار بود که نمایشگاه مطابق شعارش به «بهشت دانایی در ضیافت کلمات» تبدیل شود. در این دوره بیش از 2هزار و 330ناشر داخلی و بیش از 600ناشر خارجی راهی مصلی شدند. افغانستان مهمان ویژه نمایشگاه کتاب بود. سالن ترجمه و البته سالن خلیج‌فارس (برای اثبات فارس بودن نام این خلیج) نیز راه‌اندازی شدند و در تمام 10روز نمایشگاه مشغول فعالیت بودند.
دوره بیست و هشتم
1394
زمزمه‌ها حاکی از این بود که شاید این آخرین دوره نمایشگاه کتاب در مصلی تهران باشد و اتفاقا همین هم شد. حواشی و مشکلات کم نبودند ولی تلاش‌ها برای داشتن نمایشگاهی مناسب و درخور هم کم نبود. مثلا در بعد بین‌الملل تصمیم گرفته شد تا در هر روز، نمایشگاه به نام یکی از کشورهای مهمان باشد؛ ایتالیا، عمان، مکزیک، فرانسه، آفریقا، افغانستان، تاجیکستان و.... یکی از دلایل این اتفاق را می‌توان در شعار آن سال درنظر گرفت؛ «خواندن، گفت‌وگو با جهان.»
دوره بیست و نهم
1395
نمایشگاه بعد از 9دوره برگزاری در مصلی و مشکلات عدیده‌ای که خصوصا در حوزه ترافیک و نبود فضای مسقف داشت، راهی شهر آفتاب در ابتدای جاده تهران قم شد. هرچند خط متروی موقت تا شهر آفتاب راه‌اندازی و وسایل حمل‌ونقل عمومی هم برای جابه‌جایی تدارک دیده شد اما رفت‌وآمد به شهر آفتاب برای اهالی کتاب دشوار بود. یکی دو ناشر هیچ‌گاه حاضر نشدند به شهر آفتاب بروند و عطای نمایشگاه را به لقایش بخشیدند. در این دوره جای بعضی‌ها خالی بود. بازدیدکنندگان بسیاری نیز بودند که هرگز به شهر آفتاب نرفتند. روسیه مهمان ویژه این دوره بود.
دوره سی ام
1396
در این دوره 2607ناشر داخلی حضور داشتند و 92هزار کتاب خارجی در نمایشگاه عرضه شد. ویژه‌برنامه «شهر مهمان» هم برای نخستین بار در طول ایام برپایی نمایشگاه برگزار شد که استانبول با 4نویسنده‌اش به دیدار مخاطبان ایرانی خود آمد. جز دوری و دشواری دسترسی و کاهش استقبال مخاطبان ناتمام بودن مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب سبب شد که سال دوم آخرین سالی باشد که نمایشگاه در شهر آفتاب برگزار می‌شود.
