رمزپول ملی آماده رونمایی شد

به‌دنبال توسعه پرسرعت رمزارز‌ها در جهان و رسیدن ارزش این ارز‌ها به 2تریلیون دلار، دیروز رئیس‌کل بانک مرکزی و معاون فناوری‌های نوین این بانک از تولید رمزپول ملی با عنوان رمزریال در آینده نزدیک سخن گفتند. دولت به‌تازگی مجوز استفاده از رمزارز‌ها را در تجارت خارجی نیز صادر کرده است. به‌گزارش همشهری، دنیای رمزارزها به‌سرعت در حال رشد است؛ به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود رمز‌ها به‌زودی ساختار‌های اقتصادی دنیا را تغییر دهند. بر همین اساس اغلب دولت‌ها و بانک‌های مرکزی درجهان در حال تدوین قوانین و مقررات مرتبط با توسعه رمزارزها هستند. طبق آمارهای موجود هم‌اکنون 90درصد بانک‌های اروپایی و آمریکایی در حال تحقیق در مورد کارکردهای رمزارز و توسعه فناری مبتنی بر آن یعنی بلاک‌چین هستند و فقط شرکت ‌ای بی‌ام به تنهایی 200میلیون دلار برای تحقیقات مرتبط با آن سرمایه‌گذاری کرده است. ارزش بازار رمزارزها در جهان به بیش از 2تریلیون دلار رسیده است که برآورد می‌شود ارزش آنها به‌سرعت و به‌صورت تصاعدی رشد کند. در چنین شرایطی در ایران نیز مرکز ملی فضای مجازی، بانک مرکزی و وزارت صنعت برای به کارگیری از این ابزار مدرن در بخش‌های مختلف اقدام کرده‌اند. در تازه‌ترین رویداد، وزارت صنعت، مجوز تجارت با رمزارز‌ها را صادر کرده است. حالا اما بانک مرکزی می‌گوید به‌زودی از رمزپول ملی رونمایی خواهد شد.

تولید رمزارز ملی
به‌گفته رئیس‌کل بانک مرکزی، هفته گذشته دستورالعمل انتشار رمزپول ملی با عنوان رمزریال در شورای پول و اعتبار تصویب شده و به‌زودی عملیاتی خواهد شد. علی صالح‌آبادی اما به‌طور دقیق مشخص نکرد رمزارز ملی از چه زمانی قابل استفاده خواهد بود. به موازات این سخنان، مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز با تأکید بر اینکه به‌زودی از رمزپول ملی رونمایی خواهد شد، گفت: بانک‌های مرکزی برای حل تناقض بین تمرکززدایی، که در ذات رمزارزهاست و از طرف دیگر بحث حاکمیت پولی کشورها، راهکار رمزپول ملی کشورهای مختلف را مطرح کرده‌اند و هم‌اکنون بیشتر بانک‌های مرکزی دنیا در حال بررسی این موضوع هستند.
او افزود: در بانک مرکزی ایران نیز این ‌موضوع مدنظر قرارگرفته و امور فنی آن هم انجام شده، خوشبختانه مقررات آن در شورای پول و اعتبار هم به تصویب رسیده است، در نتیجه به‌زودی شاهد اجرایی شدن فاز آزمایشی رمزپول بانک مرکزی به‌عنوان رمز ریال خواهیم بود. او ادامه داد: استفاده از رمز ریال برای عموم مردم امکان‌پذیر خواهد بود. کارکرد رمزپول ملی ایران مانند اسکناس است؛ اما در فضای دیجیتال منتشر خواهد شد.

مزایای رمزارز‌های ملی
رمزارزها در دنیا بر بستر «بلاک‌چین» به 2شیوه عمومی و سازمانی تولید می‌شوند. رمز ارزهای رایج مانند بیت کوین و اتریوم که در دنیا مبادله می‌شوند نمونه عمومی آن و رمزارز‌های بانک‌های مرکزی دنیا، نمونه رمزارز‌هایی سازمانی هستند. نخستین کشوری که تولید رمزارز‌های سازمانی را آغاز کرد ونزوئلا بود. رمزارز پترو متعلق به ونزوئلا، از 2 سال پیش در حال توسعه است و به‌نظر می‌رسد دولت ونزوئلا به‌دنبال ترویچ استفاده از آن در بازار این کشور است. این پروژه در روسیه، ترکیه، اروگوئه، امارات، عربستان و ایران هم دنبال می‌شود. با این‌ حال به‌نظر می‌رسد ظهور یوان دیجیتال مهم‌ترین رقیب در بازار ارزهای دیجیتال کنونی خواهد بود. پایگاه خبری کریپتو نیوزفلش، به تازگی درگزارشی در این‌باره نوشت: ترکیه احتمالا کشوری است که سال آینده و زودتر از سایر رقبا ارز دیجیتال با پشتوانه بانک مرکزی منتشر خواهد کرد؛ اما احتمالا چین با ورود خود به این عرصه، فضای بازی را عوض خواهد کرد.
ارز‌های دیجیتال که توسط بانک‌های مرکزی در سراسر جهان تولید می‌شوند می‌توانند کارکردهای زیادی داشته باشند؛ به‌طور مثال بانک‌های مرکزی می‌توانند از آنها در سیستم‌های پرداخت، نظام بانکداری و اجرای سیاست‌های پولی و ثبات مالی استفاده کنند.
تازه‌ترین تحقیقات انجام شده در زمینه تولید رمزارزها در بانک‌های مرکزی نشان می‌دهد این ارزها می‌توانند به رشد تولید ناخالص داخلی تا سطح 3درصد منجر شوند. تحقیقات نشان می‌دهد این رمزهای ملی می‌توانند به‌عنوان یک شکل بسیارمؤثر پول عمل کند و ثبات واقعی قیمت‌ها را بیشتر کنند، زیرا ارزش واقعی رمز‌ارز‌های ملی (CBDC) به راحتی قادر است با گذشت زمان ثابت بماند. بانک‌های مرکزی همچنین می‌توانند از ارز دیجیتال به‌عنوان پشتوانه‌ای برای تسویه حساب‌های خود یا ذخیره ارزش استفاده کنند؛ به این معنی که از رمزارز‌ها به‌عنوان یک دارایی استفاده کنند.

موانع پیش روی رمزارز ملی ایران
البته با وجود مزایای رمزارزهای ملی که در بانک‌های مرکزی تولید می‌شود تولید این رمزارز‌ها به‌ویژه در ایران با موانعی هم روبه‌روست؛ به‌طور مثال هنوز مشخص نیست آیا مراجع شرعی، این اجازه را به بانک مرکزی ایران می‌دهند که از رمزارز به‌عنوان یک دارایی استفاده کند. غلامرضا مصباحی‌مقدم، رئیس شورای فقهی بانک مرکزی دیروز با طرح این پرسش که مال چیست؟ توضیح داد: هر آنچه را که عرف و عقلا مال بدانند، از نظر شرعی مال است، مگر آنجا که شرع، آثار مالیت یک مال را که عقلا مال می‌دانند، ممنوع و اسقاط کند - مثلا اگر خوردنی باشد، خوردن آن را ممنوع کند یا به طریقی خرید، فروش یا نگهداری آن را ممنوع کند - آنگاه مالیت آن از نظر شرعی پذیرفته نیست. ولی اگر آثار آن را ممنوع نکرده باشد، هر آنچه عقلای عالم مال می‌دانند، مال است. ولی آیا رمزارزها چنین هستند؟
او اضافه کرد: از نظر شیخ انصاری، مال آن چیزی است که دارای منفعت باشد؛ مثلا همه خوراکی‌ها و پوشیدنی‌ها و محل سکونت و وسایل حمل‌ونقل بشر همگی دارای منفعت‌اند، اما رمزارزها چه منفعتی دارند؟ هیچ‌گونه منفعت مصرفی ندارند. رئیس شورای فقهی بانک مرکزی توضیح داد: درست است که اگر رمزارز به پول رایج تبدیل شود، به‌عنوان واسطه مبادلات دارای منفعت می‌شود، اما تا چنین منفعتی روشن نشود، نمی‌توان گفت؛ رمزارزها مال هستند.

سطح دسترسی
مشکل دیگری که به‌نظر می‌رسد رمزارز ملی با آن مواجه است سطح دسترسی به آن است. به‌طور کلی سطح دسترسی به رمزارزهای ملی به 2صورت محدود و نامحدود است. در روش نامحدود، همه مردم دنیا به این رمزارز دسترسی دارند؛ یعنی هر فردی با هر هدفی در هر جای جهان می‌تواند از آن استفاده کند، اما در رمزارز‌هایی محدود سطح دسترسی به رمزارز فقط برای زیرمجموعه‌های اقتصادی مشخص یا فعالان اقتصادی مهیا می‌شود. در چنین شرایطی مسئولان بانک مرکزی هنوز اعلام نکرده‌اند که سطح دسترسی رمرزارز ملی ایران چقدر خواهد بود. نکته دیگری که در تولید رمزارز ملی مطرح است این است که این رمزارز بر بستر کدام پلتفرم بلاکچین تولید خواهد شد. بلاکچین یک نوع سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است که رمزارز‌ها بر بستر این سامانه تولید می‌شوند. در واقع بلاکچین یک فناوری است که امکان ثبت اطلاعات به‌صورت دائمی و بدون امکان تغییر را فراهم می‌کند. تفاوت آن با سیستم‌های دیگر این است که اطلاعات ذخیره‌شده روی این نوع سیستم، میان همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته می‌شود. هم‌اکنون تعداد محدودی از شرکت‌های جهان در زمینه تولید بلاکچین فعالیت می‌کنند که برآورد می‌شود تعداد آنها 21شرکت باشد. برخی اطلاعات حاکی از آن است که برخی شرکت‌های ایرانی نیز در طول چند سال گذشته مطالعاتی را انجام داده‌اند، اما هنوز مشخص نیست که آیا قرار است رمزارز ملی ایران بر بستر بلاکچین اختصاصی تولید شود یا از پلتفرم‌های جهانی استفاده خواهد شد. همه اینها در حالی است که به زعم بسیاری از کارشناسان بلاکچین‌های سازمانی نمی‌توانند هدف اصلی این فناوری یعنی تمرکززدایی را به ارمغان بیاورند.