شادی کودکان در نقاط صفر مرزی

شهره کیانوش- خبرنگار

فقر فرهنگی و محروم بودن کودکان و نوجوانان مناطق حاشیه‌نشین و کم‌برخوردار، موضوع غیرقابل انکاری است که می‌تواند زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی را در کنار فقر اقتصادی در این مناطق بیشتر کند. اجرای عدالت فرهنگی در همه مناطق کشور، متولیان حوزه کودک در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را بر آن داشته است تا با راه‌اندازی تماشاخانه سیار به مناطق کم‌برخوردار و محروم و صفر مرزی سفر کنند.
پس از وقفه‌ای‌که به دلیل شیوع کرونا در این طرح منجر شد، نخستین سفر تماشاخانه سیار کانون با سفر به استان هرمزگان شروع شده و قرار است با انتخاب استان‌های معین برنامه‌های فرهنگی با جدیت بیشتری دنبال شود.

  استفاده از ظرفیت‌های بومی
تریلی تماشاخانه سیار که به سیستم صوتی، ژنراتور برق، تلویزیون شهری، اتاق گریم، اتاق فرمان و صحنه متحرک مجهز است، همراه با بازیگران و مجریانی که سال‌هاست در حوزه کودک فعالیت می‌کنند سفر خود را از تهران شروع می‌کند و به مناطقی می‌رود که خانواده‌ها از داشتن یک تلویزیون هم محرومند.
احمد تیموری با بیش از 20سال سابقه کار در حوزه کودک، آموزش غیرمستقیم به کودکان به‌ویژه از راه نمایش را یکی از مهم‌ترین راه‌های ارتباط با دنیای کودکان عنوان می‌کند و معتقد است با اجرای نمایش و انتخاب داستان‌هایی متناسب با کودکان و نوجوانان به‌دنبال بالابردن حس اعتماد و تقویت قدرت تخیل آنها هستیم.
«رینارد روباهه» عنوان نمایشی است به کارگردانی احمد تیموری که در تماشاخانه سیار کانون پرورش فکری برای کودکان و نوجوانان در شهرهای مختلف اجرا شده‌ است. استفاده از داستان‌های بومی برای برقراری ارتباط مخاطبان موضوعی است که احمد تیموری به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: ما در برنامه‌هایی که در مناطق مختلف برگزار می‌شود از قصه‌گوهای بومی و داستان‌های محلی استفاده می‌کنیم. هدفمان از اجرای نمایش این است که کودکان بتوانند در قالب داستان رویاپردازی کنند و به‌دنبال مطالبه‌گری باشند. 4شخصیت از 5شخصیت نمایشی ما روی صحنه بازی می‌کنند و شخصیت دیگر نمایش را کودکان حاضر و مخاطبان ما تشکیل می‌دهند. آنها به ما ایده می‌دهند و خط داستان را پیش می‌برند. داستان نمایش با کمک کودکان روستایی و با مشارکت آنها به پایان می‌رسد. بالارفتن اعتماد به نفس این حس را در آنها تقویت می‌کند که بتوانند برای آینده تحصیلی و شغلشان تصمیم بگیرند.

   شور و اشتیاق کودکان و خانواده‌ها
شهرستان‌ها و محله‌های حاجی‌آباد، احمدی، فین، دشت مارم، بندرعباس (پالایشگاه، شهرک گاز، محله شمیلی‌ها، سورو)، ایسین، قلعه‌قاضی، بندرپل، خمیر، بستک، جناح، بندرلنگه، گزیر، کنگ، قشم، لارک، بندرعباس (محله‌های اسلام‌آباد، 2 هزار) سیریک، میناب و ابوموسی از مناطقی است که تماشاخانه سیار به آنجا سفر کرده‌.
هر یک از این سفرها با تجربه شیرینی برای گروه نمایش همراه بوده‌ است. تیموری که کارگردانی نمایش کودکان را بر عهده دارد از حضور کودکان همراه خانواده‌ها به‌عنوان مخاطبان برنامه‌ها یاد می‌کند و می‌گوید: اغلب اجراهای ما در مناطق محرومی است که نه فقط کودکان بلکه پدران و مادرانشان تجربه‌ای از تماشای برنامه نمایشی نداشته‌اند. وقتی قرار است گروه ما به منطقه‌ای سفر کند از چند روز قبل به ساکنان آن روستا اطلاع‌رسانی می‌شود. کودکان وقتی با خبر می‌شوند قرار است تریلی نمایش به روستایشان بیاید، چند روز مانده به اجرای برنامه در محوطه رفت‌وآمد می‌کنند و منتظر ورود تماشاخانه سیار می‌شوند.
او با بیان اینکه در اجرای بسیاری از روستاها، کل اعضای خانواده‌ها حضور می‌یابند، می‌افزاید: حتی پیرمردهایی که قادر نیستند به بیرون از خانه بروند، کشان کشان خود را به محل اجرای برنامه می‌رسانند. همه این صحنه‌ها شوق اجرا و سفر به مناطق محروم را در ما بیشتر می‌کند. به‌نظر من همه نهادها در همه استان‌ها و شهرها می‌توانند با کمترین امکانات در اجرای برنامه‌های فرهنگی مشارکت کنند و این موضوع را فقط وظیفه نهادهای مربوط به کودکان ندانند. با برنامه‌های فرهنگی می‌توان آموزش‌های غیرمستقیم را نه فقط به کودکان بلکه به همه ساکنان در دوردست‌ترین مناطق ارائه داد.

   شروع دوباره سفرها از هرمزگان
سال98 با شروع کرونا سفر‌های تماشاخانه سیار هم تعطیل شد، اما با اعلام عادی شدن شرایط، تماشاخانه به استان هرمزگان سفر کرد. افزایش تعداد تماشاخانه‌ها این امکان را فراهم می‌کند تا استان‌های بیشتری تحت پوشش برنامه‌های فرهنگی کانون قرار بگیرند.
لیلا شویدی، مسئول تماشاخانه‌های سیار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در گفت‌وگو با همشهری از افزایش تعداد کانتینرها برایمان می‌گوید: تعداد تماشاخانه‌های سیار به 6دستگاه رسیده است. علاوه براین 6دستگاه که سفرشان را از تهران به سمت استان‌ها شروع می‌کنند، استان خراسان رضوی نیز یک دستگاه تماشاخانه سیار برای اجرای برنامه‌های ویژه کودکان و نوجوانان دارد. طبق آمار ارائه شده از سوی مسئول تماشاخانه‌های سیار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سفرهای تماشاخانه از 14آذر تا 5دی در مجموع 23هزار و 940نفر مخاطب در مناطق استان‌های محروم از 32اجرا بهره‌مند شده‌اند.

   انتخاب 6استان معین   
دسترسی آسان و بهره‌مندی همه استان‌ها از برنامه‌های کانون موجب شده است تا در کنار افزایش تعداد تماشاخانه‌های سیار، استان‌هایی نیز به‌عنوان پایگاه کانون انتخاب شوند. با بررسی مناطق مختلف در استان‌ها 6نقطه از کشور به‌عنوان پایگاه‌های معین تماشاخانه‌های سیار انتخاب می‌شوند.
استان‌های معین تحت نظارت و حمایت و هدایت واحد تماشاخانه‌ها به‌عنوان بازوهای محرک تماشاخانه‌های سیار در کشور عمل خواهند کرد. تماشاخانه سیار در این استان‌ها مستقر می‌شوند و استان‌های همجوار را پوشش می‌دهند. استان هرمزگان به‌عنوان نخستین پایگاه و استان معین در جنوب کشور انتخاب شده است و توجه به ظرفیت‌های استانی و همجواری با چند استان امکان بهره‌مندی تعداد بیشتری از کودکان و نوجوانان را از برنامه‌های تماشاخانه سیار فراهم خواهد کرد.

مکث
داستان تماشاخانه

تماشاخانه سیار از قدیم‌الایام در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران در یک دستگاه تریلی اجرا می‌شد. این تماشاخانه در کانون و پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران دایر بود و به مناسبت‌های مختلف درآن برنامه اجرا می‌شد. همزمان با شروع جنگ تحمیلی، تماشاخانه به بیمارستان صحرایی و به محلی برای مداوای مجروحان جنگ تحمیلی تبدیل شد. بعد از پایان جنگ، سفرهای تماشاخانه در استان‌ها از سر گرفته شد و اکنون با افزایش تعداد تماشاخانه امکان افزایش سفر به مناطق محروم فراهم شده است. سفرها و اجراهای پی در پی موجب شد تا تماشاخانه فرسوده شود، اما با بازسازی این تماشاخانه سیار، فضایی مناسب برای اجرای دوباره برنامه‌های فرهنگی فراهم شده‌است.