سایه سنگین جنگ بر سر اروپا

مقامات آمریکایی با تکرار ادعاهای اوکراین، هشدار داده‌اند که روسیه برای انجام یک عملیات نظامی ساختگی منتسب به اوکراین آماده می‌شود تا به بهانه آن، حمله گسترده نظامی به همسایه غربی خود را آغاز کند.
به گزارش الجزیره، سازمان اطلاعات نظامی اوکراین، روز جمعه اعلام کرد که سرویس‌های ویژه روسیه در حال آماده‌سازی عملیات تحریک‌آمیزی علیه نیروهای روس مستقر در شرق این کشور هستند تا در پی آن، کی‌یف را به انجام عملیات نظامی متهم کنند و زمینه را برای حمله گسترده نظامی به اوکراین فراهم کنند.
یک مقام آمریکایی هم این ادعا را تأیید کرده و گفته است: «نیروهای بانفوذ روسیه انجام عملیات تحریک‌آمیز منتسب به اوکراین را در شبکه‌های مجازی و رسانه‌های دیگر شروع کرده‌اند تا دخالت نظامی روسیه را توجیه و در اوکراین شکاف ایجاد کنند.»
مسکو، هفته‌هاست که اتهام غربی‌ها درباره اینکه می‌خواهد نیروهایش از مرز اوکراین عبور بدهد را رد می‌کند و روز جمعه، سخنگوی کرملین، ادعاهای اخیر اوکراین را بی‌اساس خواند.
با وجود این، روسیه حدود 100هزار نیرو پشت مرز اوکراین مستقر کرده است. مقامات غربی امیدوار بودند در مذاکرات سه روزه هفته گذشته با روسیه، خطر حمله نظامی را کاهش دهند، اما با بی‌نتیجه ماندن مذاکرات دیپلماتیک، دوباره سایه جنگ، این بار پررنگ‌تر از گذشته بر سر اروپاگسترده  شده است.
روسیه از ناتو و آمریکا خواسته است که تضمین کتبی بدهند که این پیمان به سمت شرق گسترش پیدا نخواهد کرد. واشنگتن این درخواست‌ها را غیرقابل‌قبول خوانده، اما گفته که آماده است تا درباره مسائلی مانند استقرار موشک‌ها در اوکراین در آینده و همینطور محدود کردن مانورهای نظامی ناتو و آمریکا در شرق اروپا با مسکو مذاکره کند.
یک مقام ارشد در کی‌یف هشدار داده است که تقابل فعلی، مسئله «مرگ و زندگی» اوکراین را پیش می‌کشد. اندری یرماک، رئیس دفتر ولودومیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین همچنین گفته است که کشورش، درصورت حمله روسیه، از خود دفاع خواهد کرد. او همچنین گفته است که زلینسکی پیشنهاد داده تا در جلسه‌ای مشترک، با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و پوتین شرکت کنند تا به نگرانی‌های امنیتی رسیدگی شود. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفته است که مسکو نمی‌تواند تا ابد منتظر پاسخ آمریکا و ناتو به درخواست‌های امنیتی خود باشد و انتظار دارد غربی‌ها به هر کدام از درخواست‌های مسکو، پاسخی کتبی و با جزئیات بدهند.

نگرانی از قطع گاز
رویترز دیروز گزارش داد که مقامات آمریکایی، از ترس قطع جریان گاز روسیه به اروپا در پی بروز درگیری نظامی در اوکراین، با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی فعال در حوزه گاز جلسه گذاشته‌اند. این ملاقات‌ها برای جلوگیری از عمیق‌تر شدن بحران انرژی در اروپا انجام شده است. اروپا برای تامین یک سوم گاز خود به روسیه وابسته است و قطع جریان گاز به این قاره، چه به‌خاطر جنگ و چه به‌خاطر تحریم‌های آمریکا علیه بخش انرژی روسیه، می‌تواند پیامدهای ناگواری برای اروپا داشته باشد. همین حالا، کمبود انرژی در این قاره، مبالغ قبض‌های انرژی را به‌صورت چشمگیری بالا برده و در بخش صنعتی هم باعث افزایش هزینه‌ها شده است. همین حالا، اعتراض‌های زیادی در بسیاری از کشورهای این قاره علیه افزایش قیمت انرژی صورت گرفته است.
وزارت خارجه آمریکا با این شرکت‌ها ملاقات کرده تا مشخص شود که درصورت نیاز، گاز اضافی از کجا تامین خواهد شد. این شرکت‌ها به وزارت خارجه آمریکا گفته‌اند که منابع تامین گاز در دنیا محدود هستند و گاز کمی برای جبران این حجم از انرژی که از روسیه به اروپا منتقل می‌شود وجود دارد. آمریکا علاوه بر این، از این شرکت‌ها پرسیده است که چه ظرفیتی برای افزایش تولید دارند و درخواست کرده که درصورت افزایش تولید برای صادرات به اروپا، تعمیرات میدانی خود را متوقف کنند تا به تولید لطمه وارد نشود.
یک منبع صنعتی به رویترز گفته است: «آمریکا به اروپا قول داده است که اگر، به‌خاطر جنگ یا تحریم، کمبود انرژی در این قاره پیش آمد، پشت اروپا را خالی نکند. آمریکا به شرکت‌ها و کشورهای بزرگ تولید ال‌ان‌جی (گاز طبیعی مایع) در جهان ازجمله قطر مراجعه کرده تا ببیند که می‌توانند برای رفع بحران کمک کنند یا نه.»
درصورتی که خط لوله‌های انتقال گاز روسیه به اروپا قطع شود، این قاره باید برای جبران کمبود گاز، به خرید گاز مایع روی بیاورد. آمریکا می‌خواهد صادرات ال‌ان‌جی خود را به‌صورت چشمگیری افزایش دهد تا به بزرگ‌ترین صادرکننده این محصول در سال‌ جاری میلادی تبدیل شود. اروپا برای خرید گاز مایع از آمریکا و قطر، باید با چین و ژاپن رقابت کند، مصرف‌کنندگان عمده‌ای که خودشان هم به‌شدت درگیر کمبود انرژی هستند.
این شرایط بحرانی در اروپا، هرچند زندگی را برای اوکراین و مصرف‌کنندگان انرژی در قاره، تلخ کرده، اما ‌فرصت خوبی برای روسیه است تا نگرانی‌های امنیتی خود را پیش بکشد و از ناتو و آمریکا بخواهد به آنها رسیدگی کنند. الکساندر تیتوف، استاد دانشگاه کوئین در بلفاست که متخصص امور روسیه است، در این‌باره گفته است: «این استراتژی روسیه است تا تنش‌ها را بالا ببرد، فشار را بیشتر کند   و ساختار جدید امنیتی گسترده‌ای را که به نفع خودش است در اروپا پیاده کند.» جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید گفته است که فعالیت‌های اخیر روسیه، ازجمله فعالیت‌های سایبری این کشور در اوکراین، شبیه کارهایی است که کرملین در آستانه حمله به کریمه و انضمام این شبه جزیره در سال 2014 کرده است. کریمه از سال 1954زیرنظر اوکراین بود.

روسیه، ناتو را دوباره متحد می‌کند
ضمیمه‌کردن شبه‌جزیره کریمه توسط روسیه در سال 2014 نقش ناتو به‌عنوان موزانه‌ای در برابر مسکو را احیا کرد. اما این پیمان، به واسطه نداشتن هدف مشخص و عدم‌اتحاد، در مسیر افتراق بود.
به گزارش نیویورک‌تایمز، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا این پیمان را مسخره و تهدید کرد که آن را ترک کند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هم از مرگ مغزی آن صحبت کرد. اتحادیه اروپا هم بر خودمختاری استراتژیک از آمریکا تأکید می‌کرد.
اما تقاضاهای جدید ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در پی تحرک‌های سنگین نظامی در مرز اوکراین، ناتو را دوباره به مبانی آن برگردانده: مقابله با قدرت و امپراتوری روسیه.
بعد از افتضاح سال گذشته افغانستان و تحقیر فرانسه در پیمان امنیتی استرالیا با آمریکا و انگلیس، به‌نظر می‌رسید که مشکلاتی جدی در این اتحاد وجود دارد و باید درباره بنیاد روابط آن فکری کرد. اما در مذاکرات با روسیه، رهبران ناتو با اتحادی بی‌سابقه موضع‌گیری کردند.
این مذاکرات و موضع‌گیری‌های صریح روسیه درباره اینکه اوکراین باید در مقابل اراده روسیه سر خم کند، بار دیگر به متحدان آمریکایی و اروپایی یادآوری کرد که هدف ناتو چه بوده است. آنا ویسلاند، رئیس انستیتو امنیت و توسعه سوئد گفته است: «بازدارندگی برابر روسیه در دی‌ان‌ای ناتو است‌ چون روسیه می‌تواند تهدید وجودی علیه کشورهای اروپایی ایجاد کند... روسیه حالا انتخابات، شبکه‌های اجتماعی، پارلمان‌ها و شهروندان ما را هدف قرار داده و بیشتر از گذشته آشکار شده است که روسیه بخشی از سیستم ارزش‌های ما نیست.» ناتو، در تدوین سیاست‌های کلان جدید خود در سال جدید، بر انعطاف در برابر تهدیدهای ترکیبی و تهدیدهای سایبری روسیه تأکید کرده و نه فقط دفاع از قلمرو و مرزهای اعضا ‌که دفاع از نهادهای دمکراتیک آنها را هم لحاظ کرده است. پیش‌تر در اروپا این شائبه‌وجود داشت که اگر ناتو پاسخ باشد، پس سؤال چه چیزی است. در طول سال‌ها، پاسخ بارها تغییر داده می‌شد تا ناتو به پاسخ تبدیل شود، اما حالا اروپا به سؤال قدیمی خود، مسئله روسیه، بازگشته است. این اتحاد، هرچه قوی‌تر باشد، از تهدیدها به‌صورت مؤثرتری جلوگیری خواهد کرد. وضعیت امروزی، شکاف در اتحاد دو سوی آتلانتیک را، می‌توان پیامد استراتژی کلان آمریکا در چرخش به شرق و تقابل با چین دانست. پوتین از همین وضعیت استفاده کرده و مطالبات بنیادینی را از اروپا درخواست کرده است. ناتو، با اتحادی که به‌دست آورده شاید بتواند در برابر پوتین بایستد، اما روسیه هنوز کاری انجام نداده که اتحاد ناتو در عمل سنجیده شود. تداوم این اتحاد را، زمان، مشخص خواهد کرد.