گزارش
تناقض هسته‌ای اروپا
یک‌بام‌ودوهوای غرب در تحریم هسته‌ای ایران و هروله آنها برای تولید انرژی هسته‌ای
حسین ارجلو | روزنامه‌نگار
تا همین چند سال پیش وقتی مقامات و دیپلمات‌های ایرانی در حال مذاکره بر سر تثبیت حق ایران برای داشتن چرخه سوخت هسته‌ای بومی بودند، طرف‌های غربی معمولا به یک پاسخ تکراری بسنده می‌کردند: «سوخت هسته‌ای برای ایران به‌صرفه نیست و بسیاری آن را کنار گذاشته‌اند. » حتی در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران، برخی دیپلمات‌های غربی به تصمیم آلمانی‌ها برای کنارگذاشتن انرژی هسته‌ای اشاره می‌کردند و از ایران می‌خواستند با الگوگیری از آلمانی‌ها فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند و به‌طور کامل کنار بگذارد. ترامپ و معاون‌اولش هم رسما مدعی شده‌اند که ایران حق برخورداری از صنعت هسته‌ای را ندارد. بااین‌حال طی چند سال گذشته بسیاری از کشورهای اروپایی برخلاف ادعاهای گذشته، اقدامات خود برای فعالیت‌های هسته‌ای را تشدید کرده‌اند و حتی گزارش‌ها نشان می‌دهد که برخی کشورهای اروپایی در حال لغو یا تغییر قوانین گذشته خود با هدف گسترش فعالیت‌های هسته‌ای هستند.
بلژیک: لغو قانون ضد‌هسته‌ای
بلژیکیها یکی از کشورهای اروپایی هستند که قوانین مربوط به ممنوعیت استفاده از انرژی هسته‌ای را کنار گذاشته‌اند.
لغو قانون در بلژیک: به‌تازگی پارلمان فدرال بلژیک با اکثریت آرا به لغو قانون سال۲۰۰۳ درباره انرژی هسته‌ای رأی داده است. این قانون خواستار کنارگذاشتن تدریجی انرژی هسته‌ای و ممنوعیت ساخت تاسیسات جدید تولید انرژی هسته‌ای بود؛ اما با لغو آن، بلژیکیها نشان دادند که بار دیگر به سمت استفاده از انرژی هسته‌ای حرکت می‌کنند.
عدم‌تعطیلی رآکتورهای هسته‌ای: بر مبنای قانون مصوب سال2003 قرار بود 2رآکتور هسته‌ای دوئل۴ و تیهانج۳ در نوامبر۲۰۲۵ تعطیل شوند؛ اما پس از شروع درگیری روسیه و اوکراین در فوریه۲۰۲۲، دولت بلژیک مذاکره در مورد امکان‌سنجی ادامه کار این رآکتورها برای ۱۰سال دیگر را آغاز کرد و سرانجام فعالیت این رآکتورها تا 10سال دیگر تمدید شد.
بازگشت به انرژی هسته‌ای: دولت بلژیک اعلام کرده است که لغو قانون ممنوعیت فعالیت‌های هسته‌ای، نوید بازگشت دوباره انرژی هسته‌ای به بلژیک است.
استقبال دانشمندان بلژیکی: لغو قانون ممنوعیت فعالیت هسته‌ای در بلژیک، مورد استقبال دانشمندان و انجمن هسته‌ای بلژیک قرار گرفت و این انجمن اعلام کرد که قانون حذف انرژی هسته‌ای یک انحراف بود و پیامدهای منفی برای سیاست انرژی بلژیک داشت که تا امروز احساس می‌شود؛ اما این انحراف اکنون با لغو قانون سال2003 در حال اصلاح است، چون قانون خروج هسته‌ای به کتاب‌های تاریخ سپرده شده است.
دانمارک: در پی استفاده بومی از انرژی هسته‌ای
کشور اروپایی دانمارک نیز ازجمله کشورهای غربی است که در حال تجدیدنظر در سیاست‌های مربوط به انرژی هسته‌ای است.
قانون 40سال پیش: 40سال پیش، در سال۱۹۸۵، پارلمان دانمارک مصوبه‌ای را تبدیل به قانون کرد که براساس آن، نیروگاه‌های هسته‌ای در این کشور ساخته نخواهند شد.
درخواست استفاده از انرژی هسته‌ای: حدود 5ماه پیش در پارلمان دانمارک رأی‌گیری برای استفاده از انرژی هسته‌ای انجام شد و دوسوم نمایندگان از آغاز تحقیقات درمورد استفاده دوباره از انرژی هسته‌ای برای افزایش امنیت انرژی خود حمایت کردند.
ایتالیا: به‌دنبال ساخت نیروگاه هسته‌ای
ایتالیا احتمالا تنها عضو بدون هیچ نیروگاه هسته‌ای در میان کشورهای گروه7 است، اما این کشور نیز تحت‌تأثیر حمله روسیه به اوکراین به‌دنبال کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است و دولت این کشور در پی بازنگری در رویکرد خود در قبال انرژی هسته‌ای است.
روند معکوس در ایتالیا: اقدامات دولت ایتالیا در راستای کنارگذاشتن نتایج همه‌پرسی در سال۱۹۸۷ است که براساس آن اکثریت ایتالیایی‌ها خواستار حذف تدریجی انرژی هسته‌ای در ایتالیا بودند. در سال2011 نیز ممنوعیت مشابهی برای استفاده از انرژی هسته‌ای در ایتالیا در چارچوب یک‌قانون دنبال شد؛ اما اکنون دولت ایتالیا در تلاش برای کنارگذاشتن این ممنوعیتهاست.
برنامه‌های دولت ایتالیا برای گسترش فعالیت هسته‌ای: راه‌اندازی نسل جدیدی از رآکتورهای کوچک‌تر هسته‌ای، استفاده از انواع جدید نیروگاه‌های هسته‌ای تا سال۲۰۵۰، تامین حداقل ۱۱درصد از تقاضای انرژی ایتالیا از انرژی هسته‌ای تا سال2050
سوئد: تعیین بودجه برای انرژی هسته‌ای
دولت سوئد در لایحه بودجه سال۲۰۲۶ چارچوب قانونی برای تأمین مالی پروژه‌های جدید انرژی هسته‌ای پیشنهاد داده است.
برنامه ساخت 10رآکتور بزرگ جدید: در اکتبر۲۰۲۲ دولت ائتلافی راست میانه سوئد موضع مثبتی نسبت به انرژی هسته‌ای اتخاذ کرد و در نوامبر۲۰۲۳ این دولت از نقشه‌راهی رونمایی کرد که برنامه ساخت تاسیسات جدید تولید انرژی هسته‌ای را تعیین می‌کرد. این برنامه شامل ساخت حداقل 2رآکتور بزرگ تا سال۲۰۳۵ و راه‌اندازی حداکثر ۱۰رآکتور بزرگ جدید تا سال۲۰۴۵ است.
۱۹.۹میلیارد یورو بودجه: دولت سوئد در بودجه سال۲۰۲۶ خود یک‌چارچوب مالی تا سقف ۲۲۰میلیارد کرون سوئد (۱۹.۹میلیارد یورو، ۲۳.۴میلیارد دلار) را طی ۱۲ سال برای حمایت از ساخت رآکتورهای هسته‌ای جدید درنظر گرفته است.
فرانسه: سرعت‌بخشیدن با ساخت نیروگاه‌های جدید
فرانسه در حال تصویب قانونی برای سرعت‌بخشیدن به ساخت رآکتورهای جدید هسته‌ای است.
وعده پیشین مکرون: برنامه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید در فرانسه در حالی است که مکرون در زمان تبلیغات انتخاباتی خود وعده داده بود که سهم انرژی هسته‌ای در تولید برق را به ۵۰درصد کاهش دهد.
لایحه جدید دولت: لایحه‌ای که دولت مکرون به پارلمان ارائه کرده، زمینه ساخت تاسیسات جدید را برای بهره‌برداری بیشتر از انرژی هسته‌ای در این کشور فراهم می‌کند.
آلمان: نادیده‌گرفتن تعهدات قبلی
در آلمان پس از حادثه برای نیروگاه فوکوشیمای ژاپن در سال2022، در طول چند‌ماه تظاهرات گسترده ضد‌هسته‌ای برگزار شد و سرانجام دولت وقت مرکل اعلام کرد تمام نیروگاه‌های هسته‌ای کشور تا سال۲۰۲۲ تعطیل خواهند شد.
3نیروگاه فعال هسته‌ای: درحال‌حاضر 3نیروگاه هسته‌ای فعال در آلمان وجود دارد و به‌رغم وعده‌های قبلی، این نیروگاه‌ها از سوی دولت آلمان تعطیل نشده‌اند. تهدید‌های ناشی از ناامنی انرژی به‌دلیل جنگ در اوکراین عمر این نیروگاه‌ها را طولانی کرده است.
عدول از وعده: با ادامه جنگ اوکراین، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان سال گذشته اعلام کرد که فعالیت نیروگاه‌های هسته‌ای آلمان ادامه خواهد داشت تا از کمبود انرژی جلوگیری شود.
سهم فناوری هسته‌ای در تأمین انرژی اروپا
با توجه به افزایش میل دولت‌های اروپایی به افزایش فعالیت‌های هسته‌ای، بد نیست نگاهی به سهم انرژی هسته‌ای در این اتحادیه داشته باشیم.
یک‌چهارم انرژی اتحادیه اروپا حاصل فعالیت رآکتورهای هسته‌ای است.
یک‌سوم رآکتورهای هسته‌ای اتحادیه اروپا تا پایان سال۲۰۲۵ میلادی به پایان چرخه عمر خود می‌رسند و باید تعطیل شوند.
۱۳ کشور از ۲۷کشور عضو اتحادیه اروپا مشغول فعالیت هسته‌ای هستند.
۱۰۳ راکتور: مجموع رآکتورهای هسته‌ای فعال در اروپا
بلژیک، پرتغال، دانمارک و اتریش: کشورهای دارای مخالفان قابل‌توجه در موضوع استفاده از انرژی هسته‌ای
فرانسه، بلغارستان، کرواسی، فنلاند، جمهوری چک، مجارستان، هلند، لهستان، رومانی، اسلواکی و اسلوونی: کشورهای دارای وزن سنگین حامیان و موافقان انرژی هسته‌ای
