وداع با آشوراده

محمد باریکانی/ خبر‌نگار
معصومه ابتکار، رئیسسابق سازمان حفاظت محیط‌زیست در ماه‌های پایانی فعالیت خود در این سازمان سرانجام رؤیای چندین ساله برای تغییر کاربری جزیره آشوراده، این ذخیره‌گاه زیست‌کره ایران را اجرایی کرد و در رایزنی با سعید شیرکوند، نماینده سابق مجلس در دوره ششم و معاون سابق سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور توانست طرح تبدیل جزیره آشوراده به زون گردشگری را محقق کند.

همین دیروز رضا اقتدار، معاون دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست از تأیید نهایی طرح گردشگری آشوراده در آن سازمان خبر داد و به ایسنا گفت: کارشناسان دفتر زیستگاه‌ها طی جلسات متعدد این طرح را اصلاح و کل طرح‌ها را در یک گوشه از جزیره آشوراده تجمیع کردند.
به گفته اقتدار، طرح اصلاح شده در کمیته ارزیابی اثرات زیست‌محیطی سازمان حفاظت محیط‌زیست بررسی و نظرات دفتر زیستگاه‌ها و معاونت طبیعی اعمال و در نهایت کلیت فنی طرح گردشگری آشوراده تأیید شد.



رفع اشکالات طرح

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، چندی پیش در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرده بود که طرح تبدیل پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده به زون‌های گردشگری در دست مطالعه است و باید هر چه سریع‌تر این اتفاق بیفتد. حالا چند روز پس از اظهارات کلانتری، معاون دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته است که طرح گردشگری آشوراده تأیید و نهایی شده است.

براساس آنچه اقتدار در گفت‌وگوی خود با ایسنا مطرح کرده است، در زمان ریاست معصومه ابتکار بر سازمان حفاظت محیط‌زیست توافقی صورت گرفت که در میانکاله که بخشی از آن نیز شامل آشوراده است، اقداماتی برای ساماندهی گردشگری صورت بگیرد و سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز طبق وظایف، مطالعاتی را برای بررسی ارزش‌های زیستگاهی میانکاله به‌منظور زون‌بندی (منطقه‌بندی) انجام داد و حتی اشکالات موجود در این مطالعه را نیز اصلاح کرد.

براساس این گزارش، 2 سال پیش استانداری گلستان طرح گردشگری آشوراده را تهیه و ارائه کرد که به گفته اقتدار ایرادات بسیاری داشت. براساس آن طرح تقریبا همه بخش‌های جزیره آشوراده به زون گردشگری تبدیل می‌شد و همه بخش‌های آشوراده را لکه‌گذاری می‌کرد تا به‌تدریج به کل جزیره آشوراده تسلط پیدا کنند.

 اقتدار اعلام کرده است، آشوراده جزو اراضی ملی است و واگذاری آن ممنوع است و در کمیته ارزیابی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز این موضوع مطرح و تأکید شد که هیچ واگذاری صورت نمی‌گیرد و تنها امکان بهره‌برداری در چارچوب ضوابط از جزیره آشوراده وجود دارد.



تأسیساتی که در آشوراده  مستقر می‌شوند

به گفته معاون دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست، زون گردشگری جزیره آشوراده در منطقه‌ای که ارزش زیستگاهی پایین‌تر دارد، ایجاد ‌شده و در کنار تاسیسات آموزش و پرورش و منطقه‌ای که محل تردد مردم و مستثنیات آنهاست، جانمایی می‌شود.

اقتدار تأکید کرد: طرح‌های گردشگری در مناطق چهارگانه محیط‌زیست با طرح‌های گردشگری خارج از این مناطق متفاوت است و در این مناطق بیشتر سازه‌های سازگار با طبیعت مثل مراکز بوم‌گردی، مرکز توزیع موادغذایی ارگانیک و محلی، آلاچیق و تاسیسات مشابه مستقر می‌شوند.

ایجاد زون‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی که پیش از این تصمیم یک تابوی زیست‌محیطی بود حالا با تصمیمات جدید سازمان حفاظت محیط‌زیست و براساس تأکیدات عیسی کلانتری، رئیس آن سازمان در گفت‌وگو با همشهری به یک روال عادی تبدیل می‌شود.



هشدار نسبت به اجرای طرح گردشگری در آشوراده

 اسماعیل کهرم، کارشناس حیات وحش و استاد دانشگاه که همان زمانی که ابتکار بر اجرای طرح گردشگری در آشوراده اصرار داشت مشاور او بود و در آن زمان انتقادات زیادی به این تصمیم وارد کرد درخصوص نهایی شدن طرح گردشگری آشوراده به همشهری گفت: اوایل همین دولت وقتی از خانم ابتکار بیلان کار خواستند او با افتخار اعلام کرد که سازمان حفاظت محیط‌زیست، آشوراده را از دست یک عده سرمایه‌دار که می‌خواستند این جزیره مهم زیست‌محیطی را تخریب کنند نجات داد. اما وقتی آقای روحانی با هیأت دولت به آشوراده سفر کردند آیت‌الله نورمفیدی از رئیس‌جمهور خواست که آشوراده را تبدیل به سایت گردشگری کنند و رئیس‌جمهور هم این پیشنهاد را پذیرفت و وقتی به تهران رسید گفت که این طرح مصوب هیأت دولت است و باید اجرا شود.

کهرم با انتقاد جدی از ایجاد منطقه گردشگری در جزیره آشوراده گفت: بسیار متأسفم که تأیید شدن طرح گردشگری آشوراده را از زبان سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌شنویم و این سازمان باید تأیید این طرح را نه با افتخار که با سرشکستگی و خجالت اعلام کند.

این کارشناس حیات وحش و استاد دانشگاه با ابراز تأسف از تأیید نهایی طرح گردشگری آشوراده در سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: از ماه‌ها قبل گفته بودم که سازمان حفاظت محیط‌زیست در ماجرای آشوراده باخت چون آشوراده دروازه ورود به میانکاله است و با اجرای طرح گردشگری در این جزیره، میانکاله نیز تخریب می‌شود.

اسماعیل کهرم تأکید کرد: آشوراده و میانکاله از زمان شاه عباس‌صفوی هم یک جزیره حفاظت‌شده بود و حالا با تبدیل آشوراده به سایت گردشگری میانکاله از بین می‌رود.
به گفته کهرم، اجرای چنین طرح‌هایی در این ذخیره‌گاه زیست کره خیانت به محیط‌زیست ایران است.


   ماجرای آشوراده چه بود؟

واگذاری بخشی از جزیره آشوراده برای طرح گردشگری پیش از این 3بار مطرح شد؛ نخست در پایان دولت اصلاحات، ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست با وجود اعتراضات شدید کارشناسان و فعالان محیط‌زیست با آن موافقت کرد اما این طرح در زمان دولت نهم با پیگیری فاطمه واعظ‌جوادی، رئیس وقت سازمان محیط‌زیست از دستورکار خارج شد سپس محمدجواد محمدی‌زاده، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست در دولت دهم با اجرای آن موافقت کرد اما با مخالفت کارشناسان مسکوت ماند.


   دیدگاه کلانتری درباره طرح گردشگری در آشوراده

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگویی که شنبه گذشته در همشهری منتشر شد از ضرورت مطالعه مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی برای ایجاد زون گردشگری خبر داد و گفت: مطالعه برای ایجاد زون‌های گردشگری در پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده در دست بررسی کارشناسان است. عیسی کلانتری با اشاره به اینکه تنها 8درصد از جزیره آشوراده به زون گردشگری تبدیل شده است گفت که ایجاد زون‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی در تمام جهان امری پذیرفته شده است.


   پاسخ ابتکار به منتقدان

معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست آبان‌ماه سال 95در پاسخ به منتقدان طرح گردشگری آشوراده گفت: طرح گردشگری در آشوراده براساس ضوابط زیست‌محیطی، اجرایی می‌شود. ابتکار همان زمان در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه مراحل ارزیابی زیست‌محیطی آشوراده در حال انجام است، تأکید کرد: قرار نیست در آشوراده، هتل ساخته شود و طرح‌های گردشگری با ضوابط زیست‌محیطی، در مناطق حفاظت شده و پارک‌ها، با هدف جلب مشارکت مردم و جوامع محلی، اجرایی می‌شوند.