جنگ سرد روسیه و آمریکا در اروپا

برای غرب، هدف اصلی مذاکرات مستقیم بین آمریکا و روسیه که دوشنبه در ژنو برگزار شد، جلوگیری از شروع یک جنگ بزرگ در اروپا و تأیید این اصل بود که دیگر نمی‌توان با زور مرزهای رسمی را جابه‌جا کرد.
به گزارش نیویورک‌تایمز، برای ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، مسئله اما فراتر است؛ او به این فکر می‌کند که آیا می‌تواند زمان را به میانه دهه1990 میلادی برگرداند و پهنه عظیم نفوذ شوروی در شرق اروپا و فراتر از آن را احیا کند.
درخواست‌های روسیه که قبلا مطرح شده و دوشنبه هم در ژنو مطرح شد، جدید نیستند؛ روسیه می‌گوید اگر غرب می‌خواهد تهدید علیه اوکراین پایان یابد، باید تسلیحات، نیروها و حتی سلاح‌های هسته‌ای خود را از جمهوری‌های سابق شوروی عقب بکشد. علاوه بر آن، تعهد بدهد که اوکراین و دیگر کشورهای منطقه، هرگز به پیمان ناتو نخواهند پیوست.
این موضع‌گیری، ‌شباهت‌های زیادی به بحران سال1961 در اروپا دارد که در نهایت به ساخت دیوار برلین منتهی شد. و حتی حمله به چکسلواکی در سال1968 بر اساس توافق ورشو را به یاد می‌آورد. درسی که از شرایط امروز اروپا می‌توان گرفت این است که هرچند جنگ سرد سال‌هاست تمام شده، اما رفتار‌های آن دوره همچنان زنده است و طی 3دهه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تنش بین بزرگ‌ترین دشمنان هسته‌ای دنیا هرگز بدتر از حالا نبوده و همین راه تنش‌زدایی را به‌شدت ناهموار می‌کند.
دشمنی و اختلاف دوطرف را از صحبت‌های وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا و رئیس هیأت این کشور در ژنو می‌توان فهمید که گفت برخی درخواست‌های روسیه، ازجمله جلوگیری از گسترش ناتو، موضوعیت ندارند. این موضع‌گیری آمریکا شاید باعث شود پوتین جاه‌طلبی‌های خود را به روز دیگری موکول کند. شرمن گفته است که دو کشور می‌توانند روی توافق موشک‌های هسته‌ای میان‌برد که دونالد ترامپ از آن خارج شد و محدودکردن تعداد و گستردگی مانورهای نظامی همکاری کنند. هردوی این موضوعات، تازه روسیه را به دوران بعد از جنگ سرد می‌رساند.
همه اینها، در شرایطی روی می‌دهد که اروپا، دوباره بین دو ابرقدرت بزرگ گرفتار شده است. فردریک کمپه، مدیر اجرایی شورای آتلانتیک اخیرا در سی‌ان‌بی‌سی در این‌باره نوشته است: «اروپا قبل‌تر هم بارها با این شرایط سخت مواجه شده است، یعنی وقتی که مسئله و مرگ زندگی آن -و جنگ و صلحش- به تعادل قدرت میان آمریکا و روسیه  بستگی دارد.»
برای اروپایی‌ها تصور اینکه روسیه در سال2022 دوباره اروپا را با خود درگیر کند غیرممکن به‌نظر می‌رسد اما اتفاقاتی که این هفته افتاد، بار دیگر ثابت کرد که وضعیت امنیتی اروپای بعد از جنگ سرد، پایدار و همیشگی نیست.
از سال1997 که روسیه و ناتو یک پیمان امضا کرده‌اند، 15عضو جدید با وجود مخالفت شدید روسیه به این سازمان پیوسته‌اند. اما روسیه هرگز حاضر نیست رضایت بدهد اوکراین که از نظر مسکو بخشی از امپراتوری قدیمی شوروی است، وارد ناتو شود.
پوتین همچنین می‌خواهد که غرب نیروها و سلاح‌هایش را از کشورهای عضو پیمان ورشو، ازجمله لهستان و رومانی بیرون بکشد. با این حال مقامات غربی نگران این هستند که این عقب‌نشینی، باعث افزایش نفوذ و مداخله روسیه در منطقه شود.
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه و رئیس هیأت روسیه در ژنو، دوشنبه گفت که می‌خواهد مذاکرات را بدون توقف و پویا جلو ببرد تا اجازه ندهد غرب ترمز مذاکرات را بکشد و آن را در مباحث بی‌پایان غرق کند. این دقیقا کاری است که واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش می‌خواهند انجام دهند؛ پروسه را کند و کندتر کنند و همزمان درباره بازگشت 100هزار نیروی روس که پشت مرزهای اوکراین مستقر شده‌اند مذاکره کنند.
از نظر استراتژیست‌های پنتاگون، پوتین به‌خوبی می‌داند که پنجره او در حال بسته‌شدن است. تیپ‌های او فقط می‌توانند در زمستان حمله کنند، چون فقط در این فصل است که تانک‌ها و نفربرها می‌توانند روی زمین یخ‌زده حرکت کنند. با شروع بهار، زمین گل‌آلود و شل می‌شود.
بنابراین سؤال در مذاکرات این هفته‌ این است که آیا پوتین به‌دنبال راهی برای خروج از این وضعیت است یا می‌خواهد یک پیروزی موردی به‌دست بیاورد؟ و یا اصلا به‌دنبال فراهم آوردن زمینه برای حمله است؟
دستیاران بایدن می‌گویند آمریکا به‌دنبال راه‌حل است اما نه به قیمت تعرض به تمامیت ارضی اوکراین و کاهش نیروهای آمریکایی. موضوعات پیشنهادی شرمن، یعنی بحث درباره موشک‌های هسته‌ای میان‌برد و کاهش مانورها، از نظر آنها راهی مناسب برای پیگیری دیپلماسی است. اما آنها در محافل خصوصی گفته‌اند که پوتین علاقه چندانی به این کار ندارد. از نظر آنها، پوتین به این لحظه به چشم لحظه‌ای که روسیه بعد از سال‌ها تحقیر می‌تواند غرور و شکوهش را بازیابد نگاه
می‌کند.
نگرانی مقامات این است که روسیه فقط به این دلیل در مبادلات دیپلماتیک در این هفته شرکت می‌کند که بعدا بگوید به نگرانی‌هایش رسیدگی نشده و در پی آن، یا از مرز عبور کند و یا با حملات سایبری، دولت کی‌یف را فلج کند.
ریابکوف در ژنو، درباره اینکه اگر دیپلماسی شکست بخورد چه پیامدهایی خواهد داشت، بدون تعارف و صریح بود: «پاسخ، نظامی-فنی خواهد بود.»

هفته مذاکرات در اروپ
  ژنو
هیأت‌های دیپلماتیک روسیه و آمریکا، روز دوشنبه در حالی همدیگر را در ژنو ملاقات کردند که از مدت‌ها پیش مشخص بود پیشنهادهای روسیه، با مخالفت قاطعانه آمریکا مواجه خواهد شد. آمریکا حتی پیش از شروع این مذاکرات دوطرفه، گفته بود که پیشنهادهای مسکو، «غیرقابل ‌قبول» هستند. مسکو گفته است که آمریکا باید نیروها و همینطور تسلیحات هسته‌ای‌اش را از شرق اروپا تخلیه کند. در این مذاکرات، دو طرف بر سر اوکراین اختلاف شدید داشتند. آمریکا روسیه را تهدید کرده که حمله به اوکراین، عواقب بسیار شدیدی برای مسکو خواهد داشت. مسکو هم در این مذاکرات تأکید کرده که قصد حمله به اوکراین را ندارد.

بروکسل
ناتو برای رسیدگی به بحران اوکراین، مدت‌ها به‌دنبال برگزاری نشست با روسیه در قالب «شورای ناتو-روسیه» بود اما این نشست تا امروز به تعویق افتاد. دو طرف در بروکسل، در حالی رودرروی هم خواهند نشست که ناتو مدعی است روسیه آماده حمله نظامی به اوکراین است. یکی از تضمین‌های امنیتی که روسیه از غرب خواسته، جلوگیری از گسترش پیمان ناتو در شرق اروپا و مشخصا جلوگیری از پذیرش اوکراین در این پیمان است. ناتو گفته که تنها کشورهای عضو ناتو حق اظهارنظر درباره پذیرش اعضای جدید را دارند و درخواست روسیه را قاطعانه رد کرده است.

وین
روسیه، در سومین دور مذاکرات دیپلماتیک با غرب، فردا در وین در نشست سازمان امنیت و همکاری در اروپا حاضر خواهد شد. این سازمان، اعضای زیادی ازجمله روسیه، آمریکا و اوکراین دارد. برای اوکراین، این نشست فرصت خوبی است تا مستقیما مواضع خود را درباره روسیه مطرح کند. بسیاری در اوکراین، از اینکه این کشور موضوع و بهانه اصلی مذاکرات روسیه و آمریکاست اما در آن شرکت داده نمی‌شود عصبانی هستند. هیأت دیپلماتیک روسیه گفته است که نتایج این نشست، بعد از 2دور مذاکره مشخص خواهد کرد روسیه به تعامل دیپلماتیک ادامه خواهد داد یا نه.




ا