خطر از بین رفتن معنا
سید جواد رسولی - کارشناس رسانه
ترانه مشهور «بلا چاو» (خداحافظ‌ای زیبا) سابقه‌ای نسبتا طولانی دارد و به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد. این ترانه را کارگران فصلی ایتالیایی در اعتراض به شرایط سخت کاری که از سوی کارفرمایان و زمین‌داران بر آنها تحمیل شده بود ساخته بودند. پس از پایان جنگ جهانی دوم این ترانه تبدیل شده بود به سرود مقاومت پارتیزان‌های ایتالیایی در مقابل نظام فاشیستی ایتالیا که با نازی‌ها در جنگ متحد شده بود. نسخه‌های مختلف این آهنگ کم‌کم به‌عنوان نمادی برای مقاومت در مقابل ظلم و سرکوب فاشیسم در جاهای دیگر دنیا نیز مورد استفاده قرار گرفت. تا همین اواخر سرود «بلا چاو» نشانه‌ای بود از مقاومت یک عده در برابر ظلم.
آخرین باری که اجرای دسته‌جمعی این ترانه را شنیدم سال ۲۰۱۹ بود. در جریان اعتراض‌های پرشور و مفصل کاتالان‌ها در شهرهای مختلف کاتالونیا به‌خصوص در بارسلونا برخی از مکان‌های مهم و کلیدی شهر به‌دست معترضان افتاد. ازجمله ایستگاه قطار مرکزی شهر و همینطور فرودگاه ال‌پرات. معترضانی که این مکان‌ها را اشغال کرده بودند به رأی سنگین دادگاه اسپانیا علیه سیاستمداران کاتالان و محکومیت‌های طولانی آنها اعتراض داشتند و معتقد بودند که این ظلم است و باید در مقابلش ایستاد. ویدئوی تعداد زیادی از جوانان کاتالان که در فرودگاه روی زمین نشسته بودند و آهنگ بلاچاو را همخوانی می‌کردند همان روزها بارها میان مردم دست به‌دست شد. صحنه‌ای که اگرچه در همان روز خاتمه یافت اما بسیار پرشور بود.
سال بعد و با ظهور پاندمی کووید-19 اسپانیایی‌ها و بسیاری دیگر از مردمان جهان مجبور به خانه‌نشینی و قرنطینه طولانی خانگی شدند. این باعث شد محصولات پلتفرم‌های نمایش خانگی مثل نتفلیکس و اچ بی‌او با هجوم مخاطبان مواجه شود. به این ترتیب یک‌سریال اسپانیایی به نام «خانه کاغذی» از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار شد. جمعیت فراوانی در نقاط مختلف جهان (از جمله در ایران) علاقه‌مند به پیگیری سرنوشت یک گروه تبهکار شدند که به رهبری فردی به نام پروفسور قرار بود از بانک مرکزی اسپانیا و محل چاپ پول رقم بالایی را سرقت کند. سریال خانه کاغذی با محبوبیت بسیار بالای خود یک کار دیگر هم کرد. آن هم این بود که ترانه بلاچاو را که سازندگان سریال روی صحنه‌هایی از آن گذاشته بودند دوباره سر زبان‌ها انداخت. این بار اما دیگر خبری از اعتراض‌های مردمی و مقاومت در مقابل ظلم نبود. دلیل محبوبیت این آهنگ صرفا موفقیت بسیار زیاد سریال اسپانیایی بود و بس. چیزی نگذشت که با موفقیت سریال و آهنگ، نسخه‌های مختلفی از بلا چاو وارد بازار موسیقی شد و دیگر می‌شد و هنوز هم می‌شود آن را روی کلیپ‌های کوتاه تیک‌تاک و یا ریلز اینستاگرام و در تبلیغ لباس‌ها و مدهای مختلف شنید. در عرض فقط 3 سال، ترانه‌ای که ده‌ها سال نماد مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم در کشورهای مختلف بود، تبدیل شد به چیزی کاملا مقابل خودش. به محصولی شبیه همه محصولات صنعت سرگرمی. ایدئولوژی قدرتمند سرمایه‌داری توانست از چیزی که سمبل مقابله با او بود، نسخه‌ای مطلوب و از معنا تهی بسازد.
