دریا، جبهه جدید جنگ یمن

عربستان سعودی و متحدانش 7سال پیش در شرایطی تجاوز نظامی علیه یمن را آغاز کردند که باور داشتند این کشور، ضعیف‌ترین حلقه در محور مقاومت است. ائتلاف عربی به رهبری ریاض و ابوظبی با چنین چشم‌اندازی تلاش داشت از طریق نابودی حامیان مقاومت در یمن، فشارها بر این جبهه را در سراسر منطقه افزایش دهد. اظهارات شخصیت‌هایی نظیر محمد بن‌سلمان یا عادل الجبیر در سال 2015مبنی بر فتح قریب‌الوقوع صنعا و نابودی جنبش مقاومت انصارالله ظرف چند هفته، به خوبی نشان از وجود چنین چشم‌اندازی نزد دستگاه نظامی و دیپلماسی سعودی‌ها داشت. اما حالا با گذشت 7سال از این جنگ روشن شده نه‌ تنها عربستان و متحدانش قادر به شکست انصارالله در یمن نیستند بلکه حتی برای تامین امنیت مرزهای خود مقابل توان نظامی این گروه چالش‌های متعددی پیش رو دارند. شاید مهم‌ترین نقطه عطف در طول جنگ یمن، پس از مقاومت زمینی جنبش انصارالله علیه عربستان و شبه نظامیان وابسته به این کشور، انتقال نبرد به حوزه هوایی بود. درحالی‌که انتظار می‌رفت نیروی هوایی بزرگ عربستان به همراه امارات حرف آخر را در حوزه نبرد هوایی بزند، اما جنبش انصارالله به‌تدریج با رونمایی از دستاوردهای موشکی و پهپادی خود، معادلات را تغییر داد. به نوشته نشریه فارین پالیسی، شکست‌های مکرر سامانه‌های پدافندی عربستان مقابل حملات پهپادی و موشکی یمن از سال 2017نشان داد ریاض برای تامین امنیت عمق خاک خود با معضلی جدی مواجه شده است.
‌در تازه‌ترین تحولات، صنعا جبهه جدیدی را علیه متجاوزان گشوده است؛ جبهه دریایی. اگرچه انصارالله طی سال‌های گذشته هم با استفاده از تسلیحات استراتژیک به دفاع از حریم دریایی خود می‌پرداخت اما انتشار خبر توقیف چند کشتی سعودی و اماراتی در نزدیکی سواحل حدیده طی روزهای اخیر، نشان از عزمی جدید برای افزایش فشارهای نظامی علیه ائتلاف عربی دارد. نقطه آغاز این تحولات، توقیف یک کشتی باربری اماراتی در ساحل حدیده بود؛ کشتی مخصوص فعالیت‌های بازرگانی و غیرنظامی که چندین تن بار تسلیحاتی به همراه داشت. امارات طی سال‌های گذشته با ارسال حجم گسترده‌ای از تسلیحات، مناطق جنوبی یمن را به کلی ناامن کرده است. این بار اما عملیات ارسال غیرقانونی سلاح، با ورود گارد ساحلی انصارالله شکست خورد. اگرچه سازمان کشتیرانی امارات در ابتدا با صدور بیانیه‌ای مدعی شد یک کشتی غیرنظامی این کشور توسط یمن ربوده شده، اما انتشار تصاویر و مستندات حمل بار تسلیحاتی در کشتی توسط منابع رسانه‌ای انصارالله واقعیت را به خوبی نمایان کرد. ساعاتی بعد، سخنگوی جنبش انصارالله در واکنش به تهدید عربستان، مبنی بر بمباران بندر حدیده درصورت عدم‌آزادی کشتی اماراتی نوشت: به دشمنان هشدار می‌دهیم هرگونه اقدامات احمقانه علیه بندر حدیده با پاسخ سخت مقاومت یمن روبه‌رو خواهد شد. کشتی حامل پرچم امارات، برخلاف مجوزهای قانونی در حال انتقال سلاح و نیروهای شبه‌نظامی با ملیت‌های مختلف به جنوب یمن بوده است و تحقیقات درباره جزئیات این پرونده ادامه دارد. روزنامه العربی الجدید این حادثه را «بزرگ‌ترین عملیات دریایی انصارالله از آغاز جنگ یمن» توصیف کرده و می‌نویسد: عملیات‌های سابق یمن، محدود به حملات موشکی علیه کشتی‌های وابسته به ائتلاف عربی بود؛ اما حالا در پیشروی قابل ملاحظه، جنبش انصارالله رو‌ به توقیف کشتی‌ها و رصد اطلاعاتی آنان آورده است.
پس از این و به فاصله تنها 2روز، باز هم ائتلاف عربی از توقیف یک کشتی وابسته به عربستان در نزدیکی سواحل حدیده خبر داد. وزارت خارجه عربستان ضمن تأیید این خبر، نسبت به افزایش تهدیدهای نظامی علیه حرکت ناوگان دریایی خود در گذرگاه باب المندب و پیامدهای آن هشدار داد. شبکه الجزیره در گزارش خود، وقوع 2حادثه دریایی علیه کشتی‌های ائتلاف عربی در نزدیکی حدیده را نشانه‌ای از گشایش یک جبهه جدید علیه عربستان و امارات برشمرد. این در حالی است که فشارهای نظامی انصارالله علیه عربستان در جبهه مارب با شدتی بیش از پیش ادامه دارد و اغلب پیش‌بینی‌های کارشناسان، ناظر به شکست متحدان عربستان در این استان استراتژیک یمنی است.

بمباران صنعا ادامه دارد
طی هفته‌های گذشته، پاسخ ائتلاف عربی به پیروزی‌های مقاومت یمن در جبهه‌های مختلف اقدامی واحد بوده است؛ بمباران مناطق غیرنظامی صنعا. این رویکرد در روزهای گذشته، فاجعه انسانی جدیدی را در پایتخت یمن به‌وجود آورده است. به گزارش شبکه المسیره بسیاری از زیرساخت‌های غیرنظامی صنعا مانند نیروگاه برق، شبکه آب، خیابان‌ها، استادیوم ورزشی و حتی سالن‌های اجتماعات‌ در جریان دور تازه بمباران‌ها تخریب شده یا به کلی از بین رفته است. اگرچه ائتلاف عربی در مقابل مدعی است این حملات، به‌دلیل ذخیره‌سازی‌ تسلیحات انصارالله در مناطق مسکونی صورت می‌گیرد، اما تا‌کنون حتی یک سند برای تأیید ادعای خود منتشر نکرده است. روزنامه رأی الیوم در گزارش خود با اشاره به این تحولات، دور جدید حملات هوایی علیه صنعا را واکنشی از روی عصبانیت از سوی عربستان توصیف کرده است. در این گزارش آمده است: ناتوانی از توقف پیشروی‌های زمینی یمن در مارب و ضربات دریایی جدید باعث شده عربستان نیروی خود را بر بمباران تاسیسات غیرنظامی صنعا، با هدف تشدید بحران معیشتی مردم یمن متمرکز کند. سازمان ملل نیز هفته گذشته در واکنش به شرایط صنعا هشدار داد با ادامه وضعیت کنونی، فاجعه انسانی جدیدی در یمن رخ خواهد داد.

سقوط ریال و بحران اقتصادی
اقتصاد یمن به‌عنوان یکی از کشورهای فقیر جهان عرب را می‌توان بزرگ‌ترین قربانی جنگ عربستان و امارات علیه این کشور به‌حساب آورد. توقف صادرات نفت، تحریم و محاصره همه جانبه، تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی و همچنین تخریب عمده زیرساخت‌های مدنی، ضربات جبران ناپذیری را طی 7سال گذشته به مجموعه اقتصاد یمن وارد کرده است. با این حال افزایش فشارهای عربستان باعث شده پول ملی یمن ظرف هفته‌های اخیر سقوط بی‌سابقه‌ای را تجربه کند. بر این اساس ارزش هر دلار در بازارهای سیاه یمن به 1400الی 1700ریال رسیده است. این در حالی است که بهای دلار تا سال 2011تنها 250ریال بود. این تحولات بدون شک منجر به سخت‌تر شدن شرایط معیشتی برای شهروندان یمنی خواهد شد؛ شهروندانی که به‌طور طبیعی برای دسترسی به حداقل نیازهای روزمره غذایی یا دارویی خود با معضلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند.

زمستان سخت آوارگان یمنی
ادامه نبردهای نظامی و انفعال جامعه جهانی، شرایط زندگی برای آوارگان یمنی را روزبه‌روز سخت‌تر می‌کند. به گزارش سازمان ملل، تنها ظرف 2ماه گذشته بیش از 120هزار شهروند یمنی در استان‌های مارب و حدیده به‌دلیل تشدید درگیری‌های نظامی و توقف خدمات زیرساختی، ناچار به ترک مناطق زندگی خود و حرکت به‌سوی اردوگاه‌های آوارگان شده‌اند. این سازمان همچنین هشدار داده درصورت تداوم شرایط فعلی، تعداد آوارگان ممکن است دست‌کم تا 2برابر افزایش یابد. تمام اینها در حالی است که حتی وضعیت اردوگاه‌های سازمان ملل نیز به‌دلیل کاهش چشمگیر حمایت‌های خارجی و سر رسیدن فصل زمستان بسیار نامناسب گزارش می‌شود. براساس گزارش سازمان ملل در سال گذشته میلادی، مجموع‌ تعداد آوارگان در سراسر یمن بیش از 3میلیون و 100هزار نفر برآورد شده است.