تهران، الگوی پیشتاز نهضت ملی مسکن

هم‌افزایی شهرداری تهران و دولت برای هم‌راستاسازی نهضت ملی مسکن با نوسازی بافت‌های فرسوده شهری شروع شد. به گزارش همشهری، پس از آنکه برنامه نهضت ملی مسکن از سوی دولت ابلاغ شد، پای موضوع نوسازی بافت‌های فرسوده در شهرها به‌ویژه تهران هم به میان آمد. همین کافی بود تا سؤالی مطرح شود که مالکان خانه‌های فرسوده آیا می‌توانند از تسهیلات و طرح‌های تشویقی بهره‌مند شوند یا خیر؟ از طرف دیگر اگر عملیات نوسازی محدوده‌ای در دستور کار قرار بگیرد، تکلیف ساکنان آنجا تا زمانی که نوسازی به اتمام برسد، چه خواهد بود؟ پاسخ این سؤالات تا حد زیادی در جلسه‌ای که علیرضا زاکانی، شهردار تهران و محمد آیینی، مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران شنبه شب از ساعت 20:30داشتند، معلوم شد؛ جلسه‌ای که تا پاسی از شب و با حضور تعدادی از مدیران عالی شهرداری برگزار شد. به این ترتیب، طرفین چارچوب‌های اولیه را برای تحقق اهداف نهضت ملی مسکن در تهران با تمرکز بر نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد مشخص کردند.

فرصت بافت فرسوده
اینطور که شهردار تهران اعلام کرده از 14000هکتار بافت ناپایدار پایتخت، 4500هکتار بافت فرسوده است. 4500هکتار هم عرصه ناکارآمد و رهاشده به‌حساب می‌آید که تمرکزشان عمدتا در مرکز و جنوب شهر است. علیرضا زاکانی معتقد است که بافت‌های فرسوده و عرصه‌های ناکارآمد در عین حالی‌که یک خطر و تهدید جدی هستند، می‌توانند به‌عنوان یک فرصت بالقوه برای توسعه و تجدید حیات شهر تهران به شمار آیند؛ «شهرداری تهران با چنین رویکردی درصدد فعال‌سازی این فرصت است و اعتقاد دارد که باید از همه ظرفیت‌ها و به‌ویژه ظرفیت مردم در این راستا استفاده کرد.» در جلسه‌ای که میان شهرداری تهران و شرکت بازآفرینی شهری ایران برگزار شد، محمد آیینی، مدیرعامل این شرکت نیز استفاده از ظرفیت‌های مردمی را برای نوسازی مهم دانست و گفت: «بخش قابل‌توجهی از سطح شهرهای کشور - به‌خصوص کلانشهرها- با فرسودگی و ناکارآمدی مواجه است و در این محدوده‌ها، سرمایه‌های انسانی، مالی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در معرض خطرات ناشی از حوادث غیرمترقبه محیطی، اجتماعی و... بوده و نیاز جدی به بهسازی، بازآفرینی و ساماندهی وجود دارد.» او همچنین، سیاست توسعه درونی یا درون‌زای شهری را ازجمله سیاست‌های توسعه شهری دانست و افزود: «چنین سیاستی دارای مزیت‌های متعددی نسبت به سایر سیاست‌ها ازجمله گسترش افقی شهرهاست؛ چراکه شهرها می‌توانند از طریق توسعه درونی، ضمن حفظ اراضی طبیعی و عدم‌دست‌اندازی به محدوده‌های پیراشهری، پاسخگوی نیازهایی ازجمله اسکان سرریز جمعیت شهری و ارتقای سرانه‌های خدمات شهری باشند. کمااینکه در داخل محدوده شهرها، به‌دلیل وجود زیرساخت‌ها و حداقلی از خدمات، امکان توسعه با هزینه‌های بسیار کمتر وجود دارد. بنابراین، مادامی که ظرفیت لازم برای توسعه شهری درون تهران وجود دارد، روی آوردن به گسترش افقی و افزایش محدوده شهر هزینه‌های اضافه بر مردم و دولت تحمیل خواهد کرد و این به لحاظ علمی و عقلی پذیرفته شده نیست.» معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: « بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری و استفاده از عرصه‌های ناکارآمد و رهاشده درون شهرها و اصلاح کاربری‌های نامناسب نظیر پادگان‌ها، زندان‌ها، کارخانجات و صنایع مزاحم شهری از اقداماتی است که امکان مواجهه با تهدید ناشی از بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری را فراهم می‌کند و در عین حال، فرصت مناسبی را برای تأمین نیازهای شهر (از جمله مسکن) و ارتقای کیفیت زندگی مهیا می‌سازد. در این راستا، باید توجه داشت که پیشبرد سیاست نوسازی شهری در بستر شهر موجود و با حضور ساکنان و شهروندان صورت می‌پذیرد؛ بنابراین موضوعی پیچیده، چندوجهی، بین‌بخشی و حتی فرابخشی است که به جز بعد کالبدی، ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست‌محیطی را در بر می‌گیرد و نیازمند همکاری و همراهی همه ذی‌مدخلان است.»
این موضوع را شهردار تهران هم تایید کرد. زاکانی ضمن تأیید سیاست توسعه درونی و ضرورت اولویت دادن به این رویکرد در نهضت ملی مسکن، گفت: «از یک طرف، در شهر تهران نیاز به تأمین حداقل 150هزار واحد مسکونی در سال وجود دارد؛ درحالی‌که از سال 1393به این طرف 60هزار واحد در سال تأمین شده است؛ کمااینکه بخش عمده‌ای از واحدهای تولیدشده در استطاعت خانواده‌های فاقد مسکن نیست. از طرف دیگر، بافت‌های فرسوده و عرصه‌های رهاشده ظرفیت کافی را برای تأمین همه مسکن مورد نیاز در شهر تهران دارند و دولت و شهرداری باید در کنار هم اقدام به آزادسازی ظرفیت‌های موجود کنند تا بتوان زمینه حل بحران مسکن در شهر تهران را فراهم کرد.»

مکث
نوسازی بافت فرسوده با نهضت ملی مسکن چگونه هم‌راستا می‌شود؟
در روزهای آینده قرار است شهردار تهران و وزیر راه و شهرسازی اقدام به انعقاد و مبادله تفاهمنامه‌ای در مورد نوسازی بافت‌های فرسوده و هم‌راستا کردن آن با نهضت ملی تأمین مسکن کنند. رئوس این تفاهمنامه عبارتند از:
  حمایت همه‌جانبه دولت و شهرداری تهران از سازندگان انبوه و جزء در بافت‌های فرسوده
   تأمین خدمات پشتیبان سکونت همزمان با اجرای نهضت ملی ساخت مسکن
   کاهش زمان صدور پروانه‌های ساختمانی در محدوده بافت‌های فرسوده
   فراهم‌کردن امکان صنعتی‌سازی، ارزان‌سازی و سریع‌سازی مسکن در بافت‌های فرسوده شهری
   تهیه و تصویب بسته ضوابط شهرسازی مختص بافت فرسوده
   افزایش میزان تسهیلات نوسازی مردمی و ودیعه اسکان موقت در بافت فرسوده شهر تهران
   تشکیل کمیته مشترک برای بررسی و اجرای راهکارهای کاهش مشکلات موانع تولید مسکن در محدوده‌های هدف