داعش، چالش امنیتی برای طالبان

4ماه بعد از حمله انتحاری مرگبار در فرودگاه کابل که بیش از 200کشته ازجمله 13نیروی آمریکایی به‌جا گذاشت، نیروهای اطلاعاتی آمریکایی و غربی به جزئیات جدیدی از این حمله که حکومت طالبان را به چالش کشید ارائه کرده‌اند.
به‌گزارش نیویورک‌تایمز، فرماندهان در آمریکا به‌صورت مشخص روی عامل انتحاری در این حمله تمرکز کرده‌اند و می‌خواهند با اطلاعاتی که درباره او گردآوری می‌کنند، هسته عملیاتی که در این حمله دست داشته (از رهبران آن گرفته تا سربازان پیاده‌اش) را شناسایی کنند.
حمله مذکور، در آخرین روزهای حضور آمریکا در افغانستان و در جریان تخلیه گسترده فرودگاه کابل که بزرگ‌ترین تخلیه غیرنظامی تاریخ آمریکا به‌شمار می‌رود روی داد. مهاجم انتحاری از سوی داعش، عبدالرحمن لگری اعلام شد. به‌گفته منابع اطلاعاتی آمریکایی، لگری دانشجوی سابق مهندسی بوده است. این مهاجم، یکی از چندهزار زندانی‌ای بود که چند روز قبل توسط طالبان از دو زندان به‌شدت امنیتی آزاد شده‌ بودند.
ادموند فیتون براون، یکی از مقامات ارشد بخش ضدتروریسم سازمان ملل اخیرا در یک کنفرانس امنیتی در دوحه قطر درباره این اقدام طالبان گفته است: «توضیح اینکه طالبان چرا افرادی که دشمن خودش بودند را آزاد کرده سخت است.»
لگری برای غربی‌ها ناآشنا نبوده است. سیا در سال2017 به سازمان اطلاعاتی هند خبر داد که او در حال توطئه برای یک بمب‌گذاری انتحاری است. هندی‌ها او را بازداشت کردند و به سیا تحویل دادند. آمریکایی‌ها هم او را برای گذراندن دوران محکومیتش به زندان پایگاه هوایی بگرام فرستادند. او آنجا بود تا اینکه در آشوب تغییر قدرت در افغانستان آزاد شد. لگری 11روز بعد از آزادی‌‌اش، درحالی‌که یک جلیقه انفجاری به تن کرده بود، در فرودگاه به‌سمت گروهی از نظامیان آمریکایی رفت و در صف تفتیش ایستاد. او صبر کرد و وقتی که درست جلوی نیروهای نظامی رسید و قرار بود تفتیش شود، خودش را منفجر کرد. این انفجار، جایگاه داعش خراسان را تقویت کرد و این گروه را به عنوان تهدیدی جدی علیه طالبان مطرح کرد. سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بعدا گفتند که این گروه، برای آمریکا هم یک تهدید به‌شمار می‌رود و ممکن است در سال2022 داخل آمریکا عملیات انجام دهد.
کریستین ابی‌زید، مدیر مرکز ملی ضدتروریسم، درباره این گروه گفت: «این گروه برای خود وجهه‌ای دست‌وپا کرده و همزمان با طالبان می‌جنگند. اینکه نتیجه این تقابل چه خواهد شد، در نهایت مشخص می‌کند که تهدیدهای این گروه در خارج از مرزها چگونه خواهد بود.»زندان بگرام و زندان پل چرخی در نزدیکی کابل دو زندان فوق امنیتی دولت افغانستان بودند. آمریکا بگرام را در سال2009 ساخت و 3سال بعد کنترل آن را به دولت افغانستان سپرد.
نیروهای آمریکایی روز اول جولای (اوایل تابستان) بدون هشدار و اعلان قبلی پایگاه بگرام را ترک کردند. 6هفته بعد، نیروهای طالبان در تاریخ 15آگوست پایگاه را تصرف کردند و درهای زندان را گشودند.
طالبان یک زندانی سرشناس، عمر خالد الخراسانی فرمانده ارشد سابق داعش در افغانستان را کشت و 12هزار نفر دیگر را که شامل 6هزار نیروی طالبان، 1800نیروی داعش و چندده جنگنده القاعده بودند را آزاد کرد. آزادی این تعداد نیروی داعش، آن هم درحالی‌که این گروه به‌شدت از کمبود جنگجو رنج می‌برد و برای جبران آن، از منطقه قفقاز و سین‌کیانگ چین جنگجو وارد کرده بود، عملا جان تازه‌ای به این گروه داد.
بروس او ریدل، افسر سابق سیا و از تهیه‌کنندگان سیاست‌های دولت باراک اوباما درباره افغانستان گفته است: «شکست مفتضحانه، آمریکا در افغانستان صدها تروریست را دوباره به خیابان‌ها فرستاد.» لگری یکی از آنها بود. او فرزند تاجری است که به‌صورت مرتب برای تجارت به هند و پاکستان سفر می‌کرد. لگری در سال2017 به هند رفت تا در دانشگاهی در دهلی نو مهندسی بخواند. او بعدا جذب داعش خراسان شد و در رابطه با برنامه‌ریزی برای بمب‌گذاری دستگیر شد. سرویس جاسوسی خارجی هند، او را در انتهای تابستان2017 به سیا تحویل داد.
او در هر 2زندان فوق‌امنیتی افغانستان بوده است. هنوز مشخص نیست که او چطور با هسته عملیاتی داعش که مسئول انفجار فرودگاه کابل است ارتباط داشته است. داعش روی این انفجار انتحاری خیلی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی مانور داد و درباره نحوه انجام آن، مکان انجام آن و هدف بمب‌گذاری خودستایی کرد. از آن زمان، تحلیلگران اطلاعاتی و مقامات نظامی آمریکایی به کسب اطلاعات درباره هسته عملیاتی پشت این حمله و برنامه‌های آنها برای حمله‌های بعدی پرداخته‌اند.
تعداد نیروهای گروه داعش خراسان سال گذشته به 1500 تا 2000، یعنی نیمی از نیروهایش در اوج دوران فعالیتش در سال2016 رسید. اما از آن زمان، حملات هوایی آمریکا و کماندوهای افغان ضربات زیادی به این گروه وارد کرد. در انتهای سال2020، شهاب ‌المهاجر، یک فرمانده جدید و جاه‌طلب، فرماندهی این گروه را به‌دست گرفت و از آن زمان در تلاش است تا نیروهای ناراضی طالبان و دیگر گروه‌های همفکر را جذب کند.
داعش حتی پیش از بمب‌گذاری در فرودگاه هم سرعت حملاتش را در سال2021 بالا برده بود. پیش از فروپاشی دولت مورد حمایت غرب در افغانستان، عمده حملات این گروه علیه غیرنظامیان و به‌خصوص اقلیت شیعه هزاره انجام می‌شد.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و فرماندهان ارشد نظامی این کشور گفته‌اند که حملاتی را از پایگاهی در امارات در حاشیه خلیج‌فارس علیه نیروهای داعش و القاعده که آمریکا را تهدید کنند انجام خواهد داد. ژنرال مکنزی، فرمانده فرماندهی مرکزی آمریکا، حدوا یک ماه پیش گفته است که خروج نیروها و افسران اطلاعاتی آمریکا از افغانستان کار ردیابی و شناسایی داعش خراسان را سخت کرده اما این کار
غیرممکن نیست.

 افغانستان جای داعش نیست‌
با وجود نزدیکی عقیدتی طالبان و داعش خراسان، این دو گروه دشمنانی خونی در افعانستان به‌شمار می‌روند. حتی پیش از قدرت گرفتن طالبان، این دو گروه با هم درگیری داشتند و طالبان مدعی بود که داعش را کنترل می‌کند و جلوی گسترش آن را می‌گیرد. با این حال، آنها در همان اوایل استقرار طالبان، بزرگ‌ترین وعده این گروه یعنی تامین امنیت را با بمب‌‌گذاری‌های متعدد در مساجد و به‌خصوص علیه شیعیان به چالش کشیدند. داعش، روش‌های وحشیانه‌تری نسبت به طالبان دارد و از اینکه این گروه با آمریکا توافق و مذاکره کرده خشمگین است. طالبان هم تمام تلاش خود را می‌کند که این گروه را محکوم و البته حذف کند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی ارشد طالبان بارها گفته است که افغانستان جای داعش نیست. او حدود 2هفته پیش گفته بود که در 3ماه، 25محل پناهگاه داعش از بین رفته و این نیرو، «دیگر تهدیدی جدی به‌شمار نمی‌رود». مجاهد همچنین گفته است: «این تروریست‌ها جایی در افغانستان ندارند، چون مردم افغانستان ایدئولوژی آنها را رد کرده‌اند.»