راهبرد دوگانه غرب در وین

 از صبح دیروز هیأت‌های کارشناسی ایران و 1+4 با هدف گفت‌وگو پیرامون سازوکار لغو تحریم‌ها، کار خود را در هتل کوبورگ وین آغاز کردند و قرار است بر مبنای توافقی که در نشست دوشنبه شب کمیسیون مشترک برجام به‌دست آمد، راهکارهای «رفع تحریم»، «‌تضمین» و «راستی‌آزمایی» و نیز «فعالیت‌های هسته‌ای» ایران را مذاکره و رایزنی کنند.
براساس آنچه رئیس هیأت مذاکره‌کننده جمهوری‌اسلامی‌ایران اعلام کرده‌است، در نشست کمیسیون مشترک برجام، نمایندگان کشورهای مختلف بر اهمیت اولویت داشتن رسیدگی به موضوع رفع تحریم‌ها، راستی‌آزمایی و تضمین‌ها در دور هشتم تأکید کرده‌اند. در این نشست همچنین طرف‌های مختلف، ازجمله هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، بر موفقیت‌آمیز بودن دور قبلی گفت‌وگوها تأکید کرده‌ و به حصول پیشرفت‌های قابل‌توجه در مذاکرات اذعان کرده‌اند؛ موضوعی که سبب شد چارچوب مناسبی برای پیشبرد گفت‌وگوها در وین به‌دست آید.
برآیند نخستین نشست دور هشتم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین نشان می‌دهد علاوه بر تأکید نمایندگان کشورهای حاضر در گفت‌وگوها بر اولویت رسیدگی به موضوع رفع تحریم‌ها، راستی‌آزمایی و ارائه تضمین‌های مناسب به ایران، کارگروه‌های مشترک میان ایران و 1+4 بررسی پیشنهادهای جمهوری‌اسلامی پیرامون راستی‌آزمایی لغو مؤثر تحریم‌ها، ارائه تضمین‌های مناسب درباره پایبندی طرف‌های مقابل به تعهدهای خود و همچنین موضوع‌های مرتبط با تحریم‌های مالی و بانکی کشورمان را آغاز کرده‌اند؛ مذاکراتی که گفته می‌شود تا فردا (پنجشنبه) ادامه می‌یابد و از آنجایی که از روز جمعه تا یکشنبه هتل کوبورگ به‌دلیل تعطیلات سال نوی میلادی تعطیل است، مذاکرات به‌مدت 3روز متوقف و از روز دوشنبه هفته آینده از سر گرفته خواهد شد.
این موضوع درحالی است که منابع نزدیک به هیأت مذاکره‌کننده ایران پیش‌از آغاز دور جدید مذاکرات در وین اعلام کرده بودند هیأت ایرانی برای ماندن در وین و ادامه مذاکرات تا رسیدن به یک نتیجه مطلوب در کوتاه‌ترین زمان آمادگی کامل دارد.

ورود به گفت‌وگوهای محتوایی
ادامه گفت‌وگوها براساس ریل‌گذاری هیأت ایرانی درحالی است که به‌نظر می‌رسد مذاکرات با عبور از بحث‌های «شکلی» به مرحله گفت‌وگوهای محتوایی وارد شده و موضوع «لغو مؤثر تحریم‌ها» و ارائه تضمین‌های مناسب به ایران، به اصلی‌ترین محور گفت‌وگوها تبدیل شده‌است؛ موضوعی که درصورت جدیت تروئیکای اروپایی در پیشبرد بحث‌ها، چشم‌انداز روشنی را برای به نتیجه رسیدن پیش‌رو دارد.
برهمین اساس هم بود که نماینده چین در مذاکرات وین خواستار به‌کارگیری اقدام‌های سازنده بیشتری در روند گفت‌وگوها شد و تأکید کرد که مسئله تحریم نباید به‌عنوان ابزاری برای تهدید ایران استفاده و همچنین نباید تحریم‌های جدیدی علیه ایران مطرح شود. وانگ گون آغاز دور هشتم مذاکرات همزمان با کریسمس و تعطیلات سال جدید میلادی را نشانه احساس فوریت در میان طرف‌های شرکت‌کننده در این گفت‌وگوها می‌داند و معتقد است: اختلاف‌ها میان طرف ایرانی و 3کشور اروپایی درحال کاهش است و می‌توان در فوریه۲۰۲۲ (اوایل بهمن‌ماه) برای دستیابی به توافق امیدوار بود.
از سوی دیگر میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین نیز گفت‌وگوهای کمیسیون مشترک برجام را «نتیجه‌محور» ارزیابی کرد و در صفحه توییتر خود نوشت: «آنها به‌ویژه توافق کردند روند تهیه پیش‌نویس را متمرکزتر کنند و سرعت ببخشند تا هرچه زودتر به یک توافق دست پیدا کنند.»
این اظهارات درحالی است که مذاکره‌کننده ارشد کشورمان لغو مؤثر و عملی تحریم‌ها را رمز موفقیت گفت‌وگوها می‌داند و معتقد است: پذیرش در دستور کار بودن لغو تحریم‌ها ازسوی طرف‌های مقابل نشانه امیدوارکننده‌ای است که می‌تواند مسیر دستیابی به توافق را در آینده تسهیل کند.
علی‌باقری‌کنی همچنین امکان دستیابی به توافق تا پایان ژانویه۲۰۲۲ را منوط به آمادگی جدی طرف مقابل برای لغو تحریم‌ها می‌داند و می‌گوید: «هرقدر طرف مقابل ما اراده جدی‌تری برای پذیرش سازوکارهای مدنظر جمهوری اسلامی ایران در لغو تحریم‌ها داشته باشد، به‌ویژه در 2موضوع راستی‌آزمایی و تضمین، در مدت زمان کوتاه‌تری می‌توانیم به توافق دست پیدا کنیم»؛ موضوعی که اگر به‌صورت عملی محقق شود، به‌طور قطع گفت‌وگوها در زمان کوتاه‌تری به نتیجه می‌رسد. درچنین شرایطی انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا و معاون مسئول سیاست‌خارجی این اتحادیه نیز اعتقاد دارد، مذاکرات وین برای رسیدن به توافق نهایی در مسیر درستی قرار گرفته ‌است.

محدودیت بیشتر؛ منافع کمتر
اظهار رضایت طرف‌های حاضر در گفت‌وگوهای وین درحالی است که به‌نظر می‌رسد ایالات‌متحده همچنان در حال نواختن‌ ساز ناکوک است و می‌کوشد با حربه «ضرب‌الاجل»، روند مذاکرات را از تحقق مطالبات ایران منحرف کند. برهمین اساس هم بود که رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفت‌وگو با نشریه «نیویورکر» گفت: «در مدت کوتاهی، تلاش برای احیای برجام، مانند تلاش برای احیای جسدی بی‌جان خواهد بود.» وی همچنین با بیان اینکه ایالات‌متحده حاضر به پذیرش «توافقی بدتر از برجام» نیست، دلیل این موضوع را پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران پس‌از خروج آمریکا از برجام عنوان کرد.
واقعیت این است که بررسی هشتمین دور مذاکرات وین نشان می‌دهد طرف‌های غربی با اتخاذ رویکرد «محدود بودن زمان»، می‌کوشند علاوه بر مانع‌تراشی در مسیر تحقق خواسته‌های بحق ایران، مسئولیت عدم‌حصول توافق را متوجه جمهوری‌اسلامی کنند و با «مقصرنمایی»، مطالبات ایران را دلیل «عدم‌توافق» جلوه دهند.
این رویکرد درحالی در هفته‌های اخیر از سوی مقام‌های تروئیکای اروپایی و آمریکایی پیگیری شده‌ که مذاکره‌کنندگان کشورمان بارها اعلام کرده‌اند، آماده‌اند تا هر زمان که نیاز باشد به مذاکرات ادامه دهند؛ موضوعی که نشان می‌دهد جمهوری‌اسلامی ایران برخلاف تبلیغات غربی‌ها به‌دنبال دستیابی به توافقی خوب است و با چنین رویکردی وارد گفت‌وگوهای وین شده‌است.
درحالی‌که ایران بارها اعلام کرده فعالیت‌های هسته‌ای خود را در چارچوب پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پیش خواهد برد و برخلاف تبلیغات غربی‌ها، هیچ «گریز هسته‌ای» ازسوی جمهوری‌اسلامی مشاهده نشده‌است، طرف‌های غربی و به‌ویژه ایالات‌متحده می‌کوشند با حفظ ساختار تحریم‌ها و تداوم فشار به ایران به توافقی برسند که از یک‌سو محدودیت‌های هسته‌ای ایران بیش ‌از برجام باشد و ازسوی دیگر کشورمان به منافعی کمتر از توافق هسته‌ای دست یابد. 

ایران فریب جنگ‌روانی غربی‌ها را نمی‌خورد
 محمود عباس‌زاده مشکینی، سخنگوی کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست‌خارجی مجلس

هشتمین دور از مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین درحال انجام است و در روزهای اخیر هیأت‌های کارشناسی جمهوری‌اسلامی و 1+4 تلاش کرده‌اند با رایزنی پیرامون سازوکارهای لغو تحریم‌ها، ارائه تضمین‌های مناسب به ایران و همچنین چارچوب فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان، مسیر احیای توافق هسته‌ای را هموار کنند. در چنین شرایطی اما واکاوی روند گفت‌وگوها نشان می‌دهد تروئیکای اروپایی و به‌ویژه ایالات‌متحده آمریکا از اراده کافی دراین زمینه برخوردار نیستند و می‌کوشند با طرح بحث‌های انحرافی مانند «ضرب‌الاجل زمانی» مذاکره‌کنندگان کشورمان را از مقاومت روی تحقق مطالبات بحق مردم ایران از این مذاکرات منحرف کنند. براین اساس این‌چنین به‌نظر می‌رسد که غربی‌ها و مشخصا آمریکایی‌ها با وجود اینکه برای مصرف و تبلیغات داخلی خود، به حصول توافقی در زمینه پرونده هسته‌ای ایران نیاز دارند، اما نمی‌خواهند توافقی به‌دست‌ آید که سود قابل‌توجهی برای ایران به‌همراه داشته باشد و فضا را برای اقتصاد ایران باز کند. آنها تلاش دارند صرفا سود خود را از این مذاکرات ببرند و یک بازی برد - باخت را هدایت کنند؛ برد برای آنها و باخت برای ما. غربی‌ها می‌کوشند از یک‌سو محدودیت‌های هسته‌ای را همچنان اعمال کنند و ازسوی دیگر در عمل به خواسته‌های خود برای افزایش تحریم‌ها جامه عمل بپوشانند و این درحالی است که ایران به هیچ‌عنوان زیربار توافق بد نمی‌رود؛ چراکه سابقه بدعهدی طرف مقابل در اجرای تعهدات‌شان و همچنین دست‌پر ما در این دور از مذاکرات سبب شده مذاکره‌کنندکان کشورمان به‌دنبال توافقی باشند که ضمانت اجرایی داشته و براساس احترام متقابل باشد. نکته اینجاست که جمهوری‌اسلامی ایران فریب جنگ روانی و بازی «محدودیت زمان» را نمی‌خورد و صرفا به‌دنبال دستیابی به «توافق خوب» است. بارها اعلام کرده‌ایم برای حصول توافق در سریع‌ترین زمان آمادگی داریم، اما زیربار «توافق بد» نمی‌رویم و برای شرایط عدم‌توافق نیز گزینه‌های مختلفی روی میز داریم.

مکث
توافق به‌شرط حسن‌نیت غربی‌ها
اذعان رسانه‌های بین‌المللی به حصول پیشرفت‌های قابل‌توجه در مسیر مذاکرات وین نشان می‌دهد گفت‌وگوها در مسیر مثبتی در جریان است و مذاکره‌کنندگان کشورمان تلاش می‌کنند توافقی به‌دست ‌آید که با لغو مؤثر تحریم‌ها، فضای اقتصادی مناسبی را نیز برای کشور به‌وجود آورد؛ موضوعی که وزیرامورخارجه ایران نیز بر آن صحه می‌گذارد. حسین امیرعبداللهیان در حاشیه مراسم گرامیداشت شهید حسن ایرلو در وزارت امورخارجه با بیان اینکه مذاکرات وین در مسیر خوبی قرار دارد، تأکید کرد: مهم این است که ما یک متن مشترک و واحدی را در اختیار داریم که تیم مذاکره‌کننده جمهوری‌اسلامی روی آن متن تمرکز کرده‌است. وی افزود: ما سرگرم توافق و مذاکره روی نقاط اختلافی که در داخل پرانتز در آن متن ذکر شده هستیم و تیم‌ها به‌شدت مشغول هستند و فکر می‌کنیم اگر طرف‌های مقابل با حسن‌نیت مذاکرات این مرحله را ادامه دهند، دست یافتن به یک توافق خوب برای همه طرف‌ها امکان‌پذیر است و می‌توانیم این هدف را محقق کنیم؛ حتی اگر جدیت در کنار حسن‌نیت در طرف‌های مقابل در مراحل آینده مذاکرات دیده شود، رسیدن به یک توافق زود و در آینده نزدیک هم متصور است.