همین امروز بازنشسته‌ام کنید!
رسانه‌ای‌شدن پیشنهاد دولت برای افزایش سن بازنشستگی، موجب افزایش تمایل به پایان کار در افرادی شد که در آستانه بازنشستگی قرار دارند
لیلا شریف - خبرنگار
راهروهای بیمه تأمین‌اجتماعی را بالا و پایین می‌کنند تا شاید جوابی برای سؤال‌های خود پیدا کنند و بدانند چه تصمیمی برای روزگار بازنشستگی بهتر است. عده‌ای 29سال سابقه کاری را به نام خود ثبت کرده‌اند و بعضی نیز 30یا 31سال به‌عنوان نیروی کار فعالیت کرده‌اند اما یک پیشنهاد از جانب دولت، وضعیت آینده بازنشستگی آنها را با اما و اگر همراه کرده است. خبر احتمال افزایش 2سال به سن بازنشستگی، ولوله‌ای در جان آنهایی انداخته است که در لب مرز بازنشستگی ایستاده‌اند و هراس از افزایش سن بازنشستگی آنها را نگران کرده است. آشوب در میان افراد نزدیک به بازنشستگی با ارسال لایحه پیشنهادی دولت به مجلس کلید خورد. براساس متن لایحه بودجه1401، دولت پیشنهاد داده است که «افزایش دوساله حداقل و حداکثر سن بازنشستگی تمامی مستخدمین مرد و زن به هر میزان سابقه خدمت در صندوق تأمین اجتماعی» رقم بخورد. این خبر موجب شد تا بازنشستگی به هراس شب و روز بسیاری از افراد تبدیل شود و در این میان افرادی که تنها چند‌ماه یا چند سال برای بستن پرونده کاری خود زمان داشتند، بیش از دیگران دست به پیگیری موضوع می‌زنند.
افزایش مراجعه‌کنندگان به تأمین‌اجتماعی
اغلب افراد به طریقی تلاش کردند تا آشوب ذهنی خود را آرام کنند، برخی با شعب مختلف تأمین اجتماعی تماس می‌گیرند و برخی نیز مراجعه حضوری را بهترین راه‌حل می‌دانند. منیر که در یکی از شعب بیمه تأمین اجتماعی در تهران مشغول به‌کار است، در رابطه با روزهای شلوغ محل کارش پس از اعلام خبر احتمال افزایش سن بازنشستگی به روزنامه همشهری توضیح می‌دهد: «هم‌اکنون بسیاری از افراد که در شُرف بازنشستگی هستند به ما مراجعه می‌کنند و سؤالات متعددی را می‌پرسند تا با توجه به شرایط جدید تصمیم بگیرند. بسیاری از افراد از ما می‌پرسند که آیا چنین قانونی تصویب شده است یا خیر؟ ما هم پاسخ می‌دهیم تا زمانی که قانون در مجلس تصویب و دستور اجرای بخشنامه صادر نشود، ما نمی‌توانیم جواب قطعی بدهیم. اگر این قانون در مجلس تصویب شود، باز هم باید منتظر بمانیم و ببینیم که تأمین اجتماعی چه واکنشی به آن نشان خواهد داد».
براساس گفته این کارمند یکی از شعب بیمه تأمین اجتماعی، از زمان اعلام جزئیات لایحه بودجه1401 و انتشار خبرهایی در مورد افزایش سن بازنشستگی، هر روز به‌طور متوسط 60نفر برای پیگیری موضوع و یافتن پاسخ سؤال‌هایشان به این شعبه مراجعه می‌کنند. در این میان بسیاری از افراد نیز با تماس‌های تلفنی مکرر به‌دنبال پاسخ مناسب برای تصمیم‌گیری هستند؛ «مردم فعلا در مرحله پرس و جو هستند و به مرحله تصمیم‌گیری نرسیده‌اند.» یک کارمند دیگر در شعبه شرق بیمه تأمین اجتماعی نیز موضوع اضطراب افرادی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند را تأیید می‌کند اما او موضوع را فراتر از پرس و جوی این افراد می‌داند و براساس گفته او، مراجعه برای بازنشستگی با سابقه کار 29تا 30سال در این شعبه افزایش پیدا کرده است؛ «از روزی که این قانون مطرح شد، تعداد مراجعه برای درخواست بازنشستگی بین 29تا 30سال زیادشده است. آدم‌ها می‌ترسند که مشمول 32سال شوند و مجبور باشند 2سال بیشتر کار کنند.»
دوراهی ماندن یا رفتن؟
هراس از افزایش سن بازنشستگی موجب شد تا برخی برای گذاشتن نقطه پایان بر سال‌های فعالیت کاری‌شان دست به‌کار شوند. مصطفی احمدی، یکی از افرادی است که پس از شنیدن خبر افزایش احتمالی سن بازنشستگی تصمیم گرفت تا هر چه زودتر در دسته بازنشستگان قرار بگیرد.
او سال‌ها در آموزش و پرورش به‌عنوان یک مدیر میانی مشغول فعالیت بود و پس از کامل‌شدن 30سال سابقه کاری‌اش تصمیم گرفت تا بازنشسته شود اما بنابر درخواست مدیر بالادستی‌اش، قرار شد تا چند سال بیشتر کار کند؛ تصمیمی که با خبرهای جدید در مورد بازنشستگی با تغییر جدی همراه شده است؛ «از وقتی که خبر پیشنهاد دولت برای افزایش سن بازنشستگی را شنیدم، از تصمیم خودم برای ادامه کار بعد از 30سال سابقه کار، پشیمان شدم و الان هم تمام تلاشم را می‌کنم تا هرچه سریع‌تر درخواست بازنشستگی‌ام را ثبت کنم. می‌ترسم که سال بعد هم بگویند سن بازنشستگی 4سال افزایش پیدا کرده است.»
در کنار افرادی که با بیش از 30سال سابقه کاری، پیشنهاد دولت در لایحه بودجه را عاملی برای ثبت هرچه سریع‌تر بازنشستگی خود می‌دانند، برخی نیز در شرایطی که هنوز چند سالی برای کامل‌شدن سابقه کاری 30ساله‌شان زمان دارند، در چند هفته گذشته پیگیر بازنشستگی شده‌اند. مریم که 28سال سابقه کاری در یک شرکت نیمه‌دولتی را دارد، بعد از شنیدن خبرهایی در رابطه با سن بازنشستگی در حال رایزنی و مشورت با مدیران خود است تا در پایان سال پرونده بازنشستگی خود را به جریان بیندازد؛ «امیدوار هستم که مدیر و مجموعه کاری با من همراهی کنند تا من بتوانم با 28سال سابقه کار بازنشسته بشوم، هر چند این کار باعث می‌شود تا من حقوق کمتری در دوره بازنشستگی دریافت کنم اما هر چه باشد بهتر از افزایش سن بازنشستگی است. من این همه سال کار کردم تا بعد از 30سال بازنشسته بشوم و برای دوران بازنشستگی‌ام برنامه دارم، نمی‌توانم تحمل کنم که با یک بند و تبصره یک‌دفعه‌ای، تمام برنامه‌ریزی‌هایم به‌هم بریزد.»
هجوم افرادی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند برای به جریان انداختن پرونده بازنشستگی، بدون شک موجب فشار بیشتر به صندوق‌های بازنشستگی خواهد شد و نیم‌نگاهی به نگرانی‌های این افراد و نظرات کارشناسان نشان از این واقعیت دارد که این پیشنهاد نیاز به چکش‌کاری بیشتری دارد.
نکته
افزایش سن بازنشستگی، اعتماد مردم را از بین می‌برد
علی دهقان‌کیا- رئیس کانون بازنشستگان تأمین اجتماعی استان تهران
قانون بودجه، یک‌ساله است اما سازمان تأمین اجتماعی، خدمات کشوری و لشکری قوانینی دارند که این قوانین برای بازه زمانی طولانی نوشته شده‌اند، بنابراین طرح موضوع افزایش سن بازنشستگی در لایحه بودجه 1401غلط بود و با توجه به اینکه دولت به شکل مستقیم برای پیگیری این موضوع اقدام کرده است، از جزئیات تصمیم‌گیری مطلع نیستیم. دولت‌ها، عامل اصلی از تعادل خارج‌شدن منابع و مصارف در سازمان تأمین اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی هستند؛ مانند زمانی که براساس قوانین تصویب‌شده از سوی مجالس قبلی، 3میلیون و 200هزار فرد به تأمین اجتماعی اضافه شدند، این افراد 7درصد سهم بیمه‌شان را پرداخت می‌کنند اما 23درصدی که براساس قانون برعهده دولت است و دولت باید سهم کارفرما را پرداخت کند، به‌دست فراموشی سپرده شده است. با تکیه بر این روند باید گفت که دولت در سال 1400ماهانه 4هزار و 500میلیارد تومان بدهی جاری دارد. این سیاست موجب شده است تا منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی به هم بریزد. دولت‌ها اگر به‌موقع پول را در اختیار صندوق قرار دهند، شاید بتوان منابع و مصارف را راحت‌تر مدیریت کرد. دخالت‌های دولت‌ها در صندوق‌های سازمان تأمین اجتماعی و همچنین صندوق‌های بازنشستگی لشکری و کشوری موجب شده است تا صندوق‌ها به سمت ورشکستگی سوق داده شوند. اگر سیاست دولت‌ها درست بود، حداقل یکی از صندوق‌های بازنشستگی باید نجات پیدا می‌کرد، چنین سیاست‌هایی موجب می‌شود تا سازمان تأمین‌اجتماعی نیز به خاک سیاه بنشیند؛ مانند اتفاقی که برای صندوق‌های کشوری و لشکری افتاد. باید قبول کنیم که پیگیری این موضوع به چنین شیوه‌ای موجب می‌شود تا فشار بیشتر بر سازمان تأمین اجتماعی وارد شود. قانون‌نویسی به این شکل درست نیست و اتفاق خاصی نیز رقم نخواهد زد. چنین برنامه‌نویسی‌هایی به‌دنبال این است که مشکلات را با برداشت از جیب بیمه‌شدگان حل کند و به مردم می‌گویند که باید چند سال بیشتر خدمت کنند. این روش قانونی نیست و اگر هم این موضوع مورد تأیید قرار بگیرد، ما پس از 2 سال شاهد هجوم درخواست‌ها برای بازنشستگی خواهیم بود و تعداد زیادی مشمول بازنشستگی خواهند شد. برای بررسی تبعات چنین تصمیم‌گیری‌ای لازم نیست نگاه به آینده داشته باشیم؛ چرا که در روزهای اخیر نیز شاهد هستیم بسیاری از بازنشستگان خواهان پیگیری سریع‌تر پرونده‌های خود هستند. افرادی هستند که با 50سال سن و 30سال سابقه کار می‌توانند درخواست بازنشستگی خود را ارائه کنند اما برخی از افراد خواهان کار تا 35سال هستند و درخواست بازنشستگی نمی‌دهند ولی با ایده‌ای که در لایحه بودجه مطرح شده است، افرادی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند، حاضر به ریسک نخواهند بود؛ به‌عبارت دیگر افراد با سن 50سال و سابقه کاری 30سال تمایلی به ماندن و مواجه‌شدن با قانون افزایش 2سال سن بازنشستگی را ندارند. این افراد نگران هستند که مبادا چند سال بعد، سن بازنشستگی باز هم افزایش پیدا کند. چنین اتفاقی اعتماد مردم را از بین خواهد برد و بدون شک ما شاهد هجوم افرادی خواهیم بود که هنوز توان کار دارند اما به‌دلیل هراس از قانون‌نویسی‌های جدید، پیگیر بازنشستگی خواهند بود. چنین اتفاقاتی فشار مضاعفی را بر صندوق‌های بازنشستگی به‌خصوص سازمان تأمین اجتماعی وارد خواهد کرد. این تصمیم‌ها در جهت نجات صندوق نیست و منجر به نابودی صندوق‌های بازنشستگی خواهد شد، به همین دلیل ما مخالف این لایحه هستیم و با توجه به مذاکراتی که در شهرستان‌ها با نمایندگان مجلس برای بررسی این موضوع داشتیم، به‌نظر می‌رسد که نمایندگان نیز به این نتیجه رسیده باشند که این کار درست نیست اما نمی‌توانیم به جرأت بگوییم که این لایحه با مخالفت نمایندگان همراه خواهد شد.