فلسفه‌دانان هم‌سن و هم‌شهری

حمیدرضا محمدی  / روزنامه‌نگار

دیروز، یعنی پنجم دی، شاید در تقویم ملی روز خاصی نبود اما در میان اهل فرهنگ روز مهمی بود؛ روزی که در آن «بهرام بیضایی»، «عزت‌الله فولادوند» و «غلامحسین ابراهیمی دینانی» در آن ‌زاده شدند و حالا نوک پیکان این نوشتار، به آن دوتای آخری است.
و این شاید از نوادر روزگار باشد که دو نادره دوران که از قضا هر دو در یک عرصه علمی، به خواندن و نوشتن و پژوهیدن مشغول و مشهور هستند، در یک‌روز، در یک خطه - با فاصله‌ای اندک - و با تفاوت تنها یک‌سال ‌زاده شوند.
هر دو اهل اصفهان هستند؛ فولادوند ‌زاده شهر اصفهان به سال‌1314و دینانی متولد روستای دینان از توابع دُرچه اصفهان در سال 1313.
هردو شاید سه‌چهارم از عمر رفته را مصروف و معطوف فلسفیدن کرده‌اند؛ یکی قدم در راه فلسفه غرب برداشته و دیگری در فلسفه اسلامی گام برداشته است.
فولادوند از همان آغاز، به‌سوی فلسفه نرفت. ابتدا مدتی پزشکی خواند اما فلسفه برایش طعم دیگری داشت. پس به آمریکا رفت تا در دانشگاه کلمبیا، لذایذ آن‌را بچشد و در شمار دانشجویان برجسته آرتور دانتو، رابرت کامینگ و سیدنی مورگن به‌سر قرار گرفت و درباره کانت و یاسپرس و برلین و فروم و گادامر نوشت.
دینانی اما در مدارس علمیه نیماورد اصفهان و قم درس طلبگی خواند و همانجا هم بود که محضر علامه طباطبایی را درک کرد و در عداد شاگردان مبرز او جای گرفت. جالب آنکه او یکی از شاهدان مباحثات علامه و هانری کربن، اندیشمند فرانسوی هم بود. سپس به دانشگاه تهران رفت و در آنجا دکتری فلسفه خود را دریافت کرد و درباره ملاصدرا و سهروردی و ابن‌سینا و خواجه نصیر و جلال‌الدین دوانی قلمی کرد.
هردو سرانجام فلسفه خواندند اما با فاصله یک‌دهه فارغ‌التحصیل شدند؛ فولادوند در سال‌1342و دینانی در سال‌1352. از بذری که هردو در زمین فلسفه کاشته بودند، فولادوند در عرصه ترجمه درو کرد و دینانی در وادی معلمی.
این نادره‌کاران فلسفه، هر دو در 86و 87سالگی، کوهی از تجربه‌اند و دانش، دریایی از تفلسف را پشت‌‌سر گذاشته‌اند و انبوهی که اعم از کتاب و شاگرد، از خود میراث برجای گذاشته‌اند و از خوش‌اقبالی ماست که هنوز و همچنان، جامعه را از آموخته‌هایشان منتفع می‌سازند. پرواضح است که جهان فکر ایرانی، اگر عزت‌الله فولادوند و غلامحسین ابراهیمی دینانی نبودند، حتما چیزی کم داشت.