تصویب طرح تفصیلی بندرعباس بعد از 31 سال

سیده زهرا عباسی- خبرنگار‌

طرح تفصیلی شهر بندرعباس در حالی روز پنجشنبه(2دی) در شورای برنامه‌ریزی و توسعه هرمزگان به تصویب رسید که براساس تبصره‌یک ماده۲۳ قانون نوسازی و عمران شهری(۱۳۴۷) شهرداری‌ها مکلفند پس از تهیه و تصویب نقشه جامع شهر حداکثر ظرف 2سال نقشه‌ تفصیلی را تهیه کنند. نخستین طرح جامع شهر بندرعباس در سال1345 و دومین طرح آن نیز در سال1355 و بعد از آن طرحی در دهه60 با هدف دست یافتن به مناسب‌ترین الگوی شهرنشینی و نگهداری اراضی مستعد برای مصارف مناسب و در زمان لازم تهیه شده بود. بعد از آن فقط یک بار طرح تفصیلی در بندرعباس و آن هم در سال63 تصویب شده بود و از آن تاریخ به بعد این شهر طرح تفصیلی نداشت.  تأخیر در تصویب در شرایطی اتفاق افتاده است که بندرعباس طی 2دهه گذشته دچار معضلات بزرگی چون کمبود سرانه‌های درمانی،‌‌ آموزشی و فضای سبز و معضلاتی چون فاضلاب و انتشار بوی نامطبوع در شهر بود. علاوه بر تامین سرانه‌ها در طرح تفصیلی، ترمیم شبکه فاضلاب فرسوده این شهر و لوله‌گذاری‌های جدید از سوی آبفا منوط به اجرای طرح تفصیلی است؛ طبق طرح تفصیلی معابر باید توسط شهرداری و اداره مسکن و شهرسازی بازگشایی شوند و برای شبکه‌گذاری در اختیار آب و فاضلاب قرار گیرند.

پایان ۲۱سال معطلی
طرح تفصیلی بندرعباس به‌صورت رسمی از سال۱۳۷۹ معطل مانده بود. استاندار هرمزگان در این‌باره می‌گوید: یکی از مسائل مهم و بر زمین مانده بندرعباس طرح تفصیلی شهر بود که نشست شورای برنامه‌ریزی و توسعه هرمزگان به بررسی آن اختصاص پیدا کرد. خوشبختانه اعضای شورای برنامه‌ریزی و توسعه هرمزگان به طرح تفصیلی بندرعباس رأی مثبت دادند و این طرح در این دولت به تصویب رسید که امیدواریم بتواند منشأ خیر و توسعه و همچنین اقدامات مؤثر و ماندگار برای شهر بندرعباس و مردم آن باشد. مهدی دوستی تأکید می‌کند تصویب طرح تفصیلی  بندرعباس یکی از اقدامات بسیار خوبی است که می‌تواند نقش بسیار بالایی را در توسعه و پیشرفت همراه با عدالت این شهر ایفا کند.

طلیعه توسعه شهری بندرعباس
معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور هم این موضوع را تأیید می‌کند و معتقد است تصویب طرح تفصیلی برای بندرعباس می‌تواند طلیعه یک توسعه شهری مبتنی‌بر طرح و برنامه باشد و لازم است هر چند با تأخیر اما از همت دست‌اندرکاران این تصویب تشکر کرد.
مهدی جمالی‌نژاد به همشهری می‌گوید: در تعریف قانونی طرح تفصیلی به‌طور عام بیان می‌شود، در این طرح به‌دنبال آن هستیم که بر پایه معیارها و ضوابطی که در طرح جامع بندرعباس آمده است نحوه استفاده از زمین‌های مختلف شهر را با توجه به موقعیت آن در محلات و مساحت زمین بیان کنیم یعنی تا زمانی که طرح تفصیلی یک شهر به تصویب نرسد طرح جامع که ممکن است بسیار طرح ارزشمندی هم باشد، امکان اجرا و تحقق ندارد.
وی با بیان اینکه در طرح تفصیلی شبکه عبور و مرور مشخص و در اصل وضعیت املاک نسبت به معابر تعریف می‌شود، توضیح می‌دهد:‌ با توجه به این تعریف، این طرح شمای کاملی از وضعیت ترافیک شهر را به ما ارائه می‌دهد.
جمالی‌نژاد با بیان اینکه در طرح تفصیلی اولویت بهسازی و نوسازی شهر، اراضی خدمات عمومی و بخش‌های مسکونی، تجاری، اداری و غیره مشخص و امکان سرمایه‌گذاری در هر یک از طرح‌های توسعه‌ای براساس این طرح تعیین می‌شود، ادامه می‌دهد: این طرح برای سرمایه‌گذاران مسیر آتیه شهر را مشخص می‌کند تا با اطمینان خاطر برنامه‌ریزی و هزینه کنند.
به‌گفته او، طبق طرح تفصیلی نحوه توزیع جمعیت در محلات و تراکم ساختمانی با هم سنجیده و برنامه‌ریزی می‌شود تا با کمترین جابه‌جایی جمعیت بین محلات امکان سکونت ساکنان فعلی و جمعیت آینده فراهم شود.

ضرورت تسریع در تصویب طرح‌ها
معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور با تأکید بر اینکه توضیح و تعریف طرح تفصیلی به خوبی گویای اهمیت آن است، تصریح می‌کند: بدون داشتن طرح و مهم‌تر از آن بدون داشتن طرح خوب و باکیفیت مشکلات فراوانی در شهر وجود خواهد داشت. به همین دلیل این طرح باید بلافاصله پس از تصویب طرح جامع تهیه و تصویب شود و طولانی‌شدن فرایند تهیه و تصویب از نظر مدیریتی پذیرفته نیست، زیرا موجب می‌شود طرح بر پایه آمار و داده‌هایی مصوب شود که زمان زیادی از تنظیم آن گذشته است.
جمالی‌نژاد تأکید وزارت کشور را تسریع در فرایند تصویب طرح تفصیلی و درک مناسب این طرح از سوی شهرداران می‌داند و می‌گوید: شهرداری‌ها معطل تهیه طرح توسط سایر دستگاه‌ها نشوند. همچنین استانداران به‌عنوان روسای کمیسیون‌های ماده۵ باید هماهنگی‌های لازم را انجام دهند تا تهیه و تصویب طرح‌های تفصیلی با کمک شهرداری‌ها تسریع شود. او با بیان اینکه تصویب نشدن طرح تفصیلی مشکل اصلی را برای شهرداری و مدیران شهری ایجاد می‌کند، توضیح می‌دهد:‌ متأسفانه در برخی شهرها سایر دستگاه‌ها که باید در فرایند تهیه و تصویب کمک کنند و مثلا پاسخ استعلام طراح طرح را بدهند با وقفه فراوان و با حوصله زیاد این کار را می‌کنند که موجب تأخیر در تهیه و تصویب طرح می‌شود درحالی‌که شهروندان شهرداری را می‌شناسند و توقع دارند.

مشکلاتی که روی هم تلنبار شد
رئیس شورای شهر بندرعباس هم به نکته دیگری درباره تاخیر در تصویب طرح تفصیلی اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: بعد از سال69 طرح تفصیلی نداشتیم و به همین دلیل شهرداری‌ها فقط بر مبنای طرح جامع و گاهی به صورت سلیقه‌ای کار می‌کردند، نقش کمیسیون‌های ماده5 در تغییر کاربری سرانه‌های مورد نیاز بسیار زیاد بود، مردم بلاتکلیف بودند و برخی کارهایشان را نمی‌توانستند انجام دهند که همه این موارد  موجب شد مشکلاتی به مشکلات قبلی اضافه شود. فاطمه جراره همچنین معتقد است مصوب شدن دیرهنگام طرح تفصیلی در حال حاضر هم ممکن است چندان کاربردی نداشته باشد، زیرا بسیاری از بافت‌ها در سال‌های گذشته به دلیل نداشتن طرح تفصیلی تغییر کرده‌اند.  او با اشاره به کاهش سرانه‌ها و تغییر کاربری‌ها در سال‌های گذشته توضیح می‌دهد:‌ مهم‌ترین مشکل ما در شهر بندرعباس کمبود سرانه‌ها به ویژه در بخش آموزشی و فضای سبز است که در این زمینه با استانداردهای کشوری و جهانی فاصله بسیاری داریم. با توجه به اینکه در سال‌های گذشته بسیاری از زمین‌هایی که می‌توانست این سرانه‌ها را جبران کند از دست رفته‌اند، در طرح تفصیلی سعی شده است این کمبود به جای خریداری از اشخاص حقیقی از زمین‌های دولتی جبران شود.
جراره با تاکید بر اینکه ساماندهی فاضلاب هم در این طرح دیده شده است، تاکید می‌کند طرح به محض ابلاغ به شهرداری‌ها شکل اجرایی به خود خواهد گرفت و این زمان احتمال زیاد همین امسال خواهد بود.
 
طرح‌های تفصیلی شهری مهم‌ترین ابزار ساماندهی نظام‌مند کالبدی شهرها محسوب می‌شوند و طرح‌هایی هستند که براساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهری، اولویت‌های مربوط به مناطق و بهسازی، نوسازی، توسعه و رفع مشکلات شهری و موقعیت تمام عوامل مختلف شهری را تعیین و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت را براساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌کنند. در واقع در طرح تفصیلی، خدمات و فضاهای شهری با مشخص کردن جزئیات قابل اجرا تعیین می‌شوند و با استفاده از این طرح‌ها می‌توان برنامه‌های مشخص بخش عمومی را تعیین و این برنامه‌ها را کم‌کم و برحسب اولویت در برنامه‌ریزی اجرایی سالانه شهرداری منعکس کرد.
طرح تفصیلی بندرعباس هم هرچند با تأخیر اما با توجه ویژه به ساماندهی و بهسازی بافت فرسوده و قدیمی با همراهی و مشارکت مردم تصویب شده است و کارشناسان شهری امیدوارند به‌زودی با اجرای این طرح، بسیاری از مشکلات شهروندان در بافت‌های فرسوده کاهش یابد.