قاره پیر در انتظار زمستان سخت

اروپا امسال زمستانی سخت در پیش خواهد داشت؛  زمستانی همراه با اختلال در تولیدات برق نیروگاه‌های هسته‌ای فرانسه، کاهش مخازن استراتژیک سوخت و البته گرانی شدید گاز. به این ترتیب رهبران اروپا بیش از هر زمان دیگری به همراهی روسیه برای تامین مایحتاج انرژی کشورهای خود در سردترین فصل سال نیازمندند؛ آن هم درحالی‌که تنش‌های میان ائتلاف غرب با روسیه بر سر پرونده اوکراین به اوج خود رسیده است. 
روزنامه رأی الیوم با اشاره به این تحولات می‌نویسد: سرانجام زنگ خطر برای اروپا به صدا درآمده است؛ قاره‌ای که طی سال‌های گذشته، مصون در دایره امن خود به تشدید بحران‌ها در مرزهای روسیه یا خاورمیانه دامن می‌زد و حتی حاضر به پذیرش پناهجویان نبود، حالا باید با پیامدهای بحران‌های جهانی ازجمله افزایش قیمت انرژی و شیوع سریالی از گونه‌های جدید ویروس کرونا دست و پنجه نرم کند.

آماده باش بی‌سابقه اقتصادهای اروپایی
پایگاه اینترنتی بلومبرگ پیش‌بینی کرده درصورتی‌که دولت‌های اروپایی قادر به کنترل بازارهای داخلی و تامین مایحتاج انرژی خود نباشند، جهش بی‌سابقه قیمت‌ حامل‌های انرژی به‌تدریج از نیمه دوم زمستان آغاز خواهد شد. این در حالی است که اقتصادهای آسیب دیده اروپایی هم‌اکنون با دو بحران شیوع گونه اومیکرون ویروس کرونا و همچنین تنش‌های متعدد با روسیه روبه‌رو هستند. بلومبرگ در این‌باره می‌نویسد: انتظار می‌رود فرایند قرنطینه بار دیگر از اواسط‌ماه ژانویه در اکثر نقاط اروپا از سر گرفته شود. در چنین شرایطی اگر کشورهای اروپایی به گاز کافی دسترسی نداشته باشند، ناچار به کاهش تولیدات صنعتی می‌شوند؛ امری که تورم فعلی در این کشورها را (به‌دلیل ایجاد اختلال در عرضه و تقاضا) دوچندان خواهد کرد. از سوی دیگر، اگر موج سرما از سطح پیش‌بینی شده بیشتر شود، احتمال قطعی برق نیز در نقاط بسیاری از این قاره وجود دارد.
تمام اینها در حالی است که موج تورم بی‌سابقه طی یک دهه گذشته، پیش از فرارسیدن زمستان در تمام کشورهای اروپایی و منطقه یورو آغاز شده است. بر این اساس رسانه‌های دولتی اروپا از هم‌اکنون فراخوان عمومی و درخواست از شهروندان برای کاهش مصرف انرژی به‌منظور گرمایش منازل را آغاز کرده‌اند؛ امری که البته به ‌نظر نمی‌رسد تأثیر چندانی در مهار بحران داشته باشد.


دوپینگ اومیکرون
در شرایطی که بسیاری از رسانه‌ها و مراکز استراتژیک اروپایی نسبت به وضعیت انرژی این قاره در فصل زمستان ابراز نگرانی کرده‌اند، مؤسسه پژوهش‌های انرژی اروپا از احتمال نقش آفرینی غیرمنتظره یک متغیر در مهار بحران خبر داده است. 
براساس آخرین گزارش این مؤسسه، شیوع فراگیر گونه اومیکرون ویروس کرونا و قرنطینه‌های احتمالی بعد از آن، ممکن است از وقوع فاجعه جلوگیری کرده و پیک مصرف گاز در فصل زمستان را کاهش دهد. به نوشته این مؤسسه، قرنطینه سراسری سال2020 باعث شد تقاضای انرژی‌های برق و گاز در تمام نقاط اتحادیه اروپا تا حدود 20درصد کاهش یابد. این در حالی است که مخازن فعلی کشورهای اروپایی، با وجود کاهش چشمگیر نسبت به سال‌های گذشته پاسخگوی نیاز این قاره در سطح مصرف کنونی (پیش از پایان‌ماه دسامبر) است. بنابراین اگر سطح مصرف به دلایلی همچون قرنطینه، تعطیلی برخی واحدهای صنعتی یا دورکاری کارمندان دولتی کنترل شود، می‌توان امید داشت پیک مصرف گاز و حتی برق در اروپا با وجود سرمای شدید، تغییر چشمگیری نداشته باشد. با این حال روزنامه العربی الجدید، استنتاج این گزارش را خوشبیانه توصیف کرده و می‌نویسد: افزایش مصرف برق و گاز در فصل زمستان، امری اجتناب‌ناپذیر است، از سوی دیگر هنوز نشانه‌ای از اعمال قرنطینه‌های سراسری و تکرار وضعیت سال2020 در اروپا دیده نمی‌شود.
علاوه بر این نشانه‌های نگران‌کننده دیگری از چشم‌انداز سیاه اروپا برای فصل زمستان وجود دارد. به گزارش بلومبرگ، اختلال در نیروگاه‌های هسته‌ای فرانسه، یک سوم از تولید برق اتمی این کشور را کاهش داده است. این در حالی است که برق اتمی فرانسه همواره یکی از ابزارهای استراتژیک اتحادیه اروپا برای مهار بحران انرژی، دست‌کم در کشورهای همسایه فرانسه بوده است.
از سوی دیگر پیش‌بینی می‌شود با تشدید محدودیت‌های کرونایی و توقف فعالیت کارکنان، 3نیروگاه برق هسته‌ای آلمان نیز تا ‌ماه اول سال2022 میلادی از کار بایستد. مجموعه این عوامل باعث شده برخی شرکت‌های صنعتی در فرانسه و آلمان، با وجود مخاطرات اقتصادی، بخشی از خطوط تولید خود را پیش از بحرانی شدن شرایط انرژی تعطیل کنند. 

ورود رهبران به خط بحران
بدون شک بحران انرژی هم‌اکنون، مهم‌ترین چالش پیش روی کشورهای اروپایی به‌حساب می‌آید و بر همین اساس، سران اتحادیه اروپا هفته گذشته نخستین نشست رسمی برای بررسی این موضوع را برگزار کردند. این در حالی است که همزمان با تلاش‌های اروپا برای یافتن راه‌حل‌هایی برای مهار بحران انرژی، دایره تنش‌های نظامی و امنیتی در مرز اوکراین و روسیه روزبه‌روز در حال افزایش است؛ تا جایی که گفته می‌شود هرگونه تنش نظامی در این منطقه ممکن است فرایند تکمیل خط لوله گاز نورداستریم2 (روسیه-آلمان) را به تأخیر بیندازد. 
اگرچه شرکت دولتی گازپروم روسیه وعده داده که برای کمک به اروپا، صادرات گاز را افزایش می‌دهد، اما در سایه تنش‌های فعلی نمی‌توان حساب چندانی روی این وعده‌ها باز کرد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هفته گذشته پس از پایان نشست سران اروپا در این‌باره گفت: اتحادیه اروپا برای هر سناریویی در زمینه تامین مایحتاج انرژی خود، ازجمله گرانی بلندمدت قیمت گاز آماده است. این سخنان مکرون در حالی است که اگر منابع جدیدی برای تامین انرژی اروپا پیدا نشود، ذخایر استراتژیک گاز این قاره تا اواخر بهار سال پیش‌رو به کمتر از 16درصد خواهد رسید.
شبکه الجزیره با اشاره به این تحولات گزارش می‌دهد: رهبران اروپایی نسبت به تشدید تنش‌ها میان دولت بایدن با روسیه نگران هستند چرا که درصورت وقوع هرگونه بحران، اقتصادهای اروپایی نخستین قربانیان خواهند بود. براین اساس می‌توان پیش‌بینی کرد؛ رهبران اروپایی، پیشگام تلاش‌هایی برای میانجیگری و کاهش حجم تنش‌ها بین واشنگتن و مسکو، دست‌کم برای آینده‌ای نزدیک باشند. با این حال روشن نیست دغدغه‌های اقتصادی اروپا تا چه میزان قادر به تأثیر‌گذاری بر وابستگی‌های امنیتی-نظامی این قاره به آمریکا و محورناتو باشد.