دژی امن در فضای مجازی

استفاده کودکان از اینترنت در دهه گذشته به یکی از دغدغه‌های اصلی والدین تبدیل شده است و با رونق گرفتن گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها این نگرانی با جدیت بیشتری از جانب والدین پیگیری می‌شود. حفظ امنیت در فضای مجازی همانطور که شرایط را برای حضور بزرگسالان در شبکه‌های اجتماعی سخت می‌کند، برای کودکان نیز به یک پاشنه آشیل تبدیل شده است و به همین منظور لازم است تا کودکان و مهم‌تر از آن والدین با اصول حضور کودکان در فضای مجازی آشنا باشند و این فضا را به دژی امن تبدیل کنند.
نصب بدافزارها در هنگام دانلود بازی از سوی کودکان، سرقت اطلاعات شخصی، سرقت مالی، تهدید و... ازجمله مواردی هستند که می‌توانند به امنیت کودکان در فضای مجازی خدشه وارد کنند به همین دلیل لازم است از برخی از دستورالعمل‌ها برای پیشگیری از مسائل احتمالی پیروی کرد.

توصیه‌های پلیس فتا
یکی از دلایل اهمیت این موضوع، آسیب‌پذیری بیشتر کودکان در فهم حریم خصوصی و آگاهی از مسائل پیرامون آن است. آنطور که رئیس پلیس غرب فتای استان تهران چندی پیش توضیح داده بود:«برای مثال در ساده‌ترین شکل این آسیب‌پذیری، ممکن است سیاست‌های حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی به زبانی غیر از زبان مادری به کودکان و نوجوانان نمایش داده شود که توسط کودک به‌خوبی درک نمی‌شوند. باید مراقب بود که کودکان کم‌سن بدون نظارت از فضای مجازی استفاده نکنند.
تنظیمات امنیت و حریم خصوصی دستگاه باید به‌طور مرتب بررسی شود. از نرم‌افزارهای فیلترینگ و مانیتورینگ استفاده کنید، برای استفاده ازشبکه‌های اجتماعی و دستگاه‌ها قانون بگذارید، سعی کنید عادت‌های کودکان و نوجوانان خود را بشناسید و الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشید.» استفاده از رمز عبور قوی نیز راه‌حلی برای حفظ امنیت کودکان است و براساس گفته رئیس مرکز تشخیص‌ و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتای ناجا، به والدین توصیه می‌شود تا رمز عبور قوی ایجاد کنند چون مجرمان سایبری ممکن است بتوانند به راحتی رمز عبور را حدس بزنند و یک حساب کاربری را هک کنند. بهتر است والدین به‌روزرسانی‌های نرم‌افزار را فعال کنند چراکه به‌روزرسانی‌ها نقاط ضعف یا آسیب‌پذیری‌های امنیتی را برطرف می‌کنند.

توصیه‌های یک روانشناس کودک
ساجده ودودی، روانشناس کودک در گفت‌وگو با روزنامه همشهری، خانواده‌ها را به حضور و حفظ کودکان در فضای مجازی تشویق کرد. براساس گفته او «ما در جامعه‌ای در حال زندگی هستیم که نمی‌توان به‌صورت یک بعدی در مورد فضای مجازی و کودکان و ابعاد مثبت و منفی آن صحبت کنیم. بخشی از زندگی ما را ‌دیدارها و آموزش‌های غیرحضوری در دوره کرونا تشکیل داده است بنابراین ما دچار یک جبر به نام کرونا شده‌ایم و باید از فضای مجازی استفاده کنیم.» این روانشناس کودک معتقد است:« اگر فضای مجازی به شکل بی‌رویه در اختیار کودکان قرار بگیرد به سختی می‌توان بر اثرات منفی آن کنترل داشت. اگر سن کودکان را در بازه  3تا 10 سال در نظر بگیریم باید بدانیم که منابع مختلف تحت اختیار کودکان باید از فیلتر والدین عبور کند و در رابطه با فضای مجازی نیز نباید نگاه صفر و صدی به این موضوع داشت به‌عبارت دیگر لازم است که فضای مجازی در شرایط جدید زندگی در ا ختیار کودکان قرار بگیرد اما فیلترها و نظارت‌های درستی از جانب والدین اعمال شود.»
نگرانی از امنیت کودکان در فضای مجازی محدوده سنی خاصی ندارد و تا زمانی که کودک به تشخیص خوب و بد دست پیدا نکند، والدین باید از کودک خود در این عرصه حفاظت کنند:«چاره پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی و حفظ امنیت کودکان در این فضا، آموزش است اگر نسبت به بسیاری از مسائل که در فضای مجازی وجود دارد از والدین سؤال شود، متوجه می‌شویم که بسیاری از والدین نیز آموزش درستی ندیده‌اند تا بخواهند دانسته‌های خود را به فرزندانشان منتقل کنند. والدین بیشتر از شیوه محرومیت برای کنترل فرزندان خود استفاده می‌کنند. با توجه به پررنگ‌شدن نقش فضای مجازی و ابزار آن در زندگی کودکان باید به والدین توصیه کرد که هرچه سریع‌تر آموزش درست را در پیش بگیرند و از تعارف‌های سنتی و رایج میان فرزند و والدین دوری کنند چرا که اگر والدین راه درست را به فرزندان خود نشان ندهند، ‌ممکن است کودک با مسائل نادرستی درگیر و به امنیت او خدشه وارد شود.»

راه‌حل یونیسف برای حفظ امنیت مجازی کودکان
براساس توصیه یونیسف، والدین می‌توانند با پیروی کردن از یک دستورالعمل عملیاتی، آسیب‌های فضای مجازی را برای کودکان خود کمتر کنند چرا که با وجود مسئله‌ای به نام کرونا و تکیه بر آموزش‌های آنلاین راهی جز کنترل شرایط موجود، پیش روی والدین باقی نمانده است.
براساس این گزارش که دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی آن را منتشر کرده است، به والدین توصیه می‌شود:
  درباره فضای مجازی با فرزندان خود شفاف صحبت کنند . والدین نسبت به حالات فرزندانشان هنگام کار با اینترنت هوشیار باشند که مثلاً آیا غمگین یا پنهان‌کار به‌نظر می‌رسد یا اذیت و آزار اینترنتی را تجربه می‌کند. پدر و مادرها برای فرزند خود قوانینی وضع کنند که چگونه و چه زمانی می‌توانند از این وسایل استفاده کند.
   برای حفاظت از فرزندان خود از تکنولوژی استفاده کنند و مطمئن شوند که لوازم الکترونیکی فرزندان به آخرین نسخه نرم‌افزار و آنتی‌ویروس مجهز باشد و تنظیمات حریم خصوصی روشن باشد. دوربین (وب‌کم) را درصورت استفاده نکردن، بپوشانید. برای بچه‌های کوچک‌تر باید از ابزارهایی نظیر برنامه‌های «کنترل والدین بر اینترنت» و «جست‌وجوی امن» استفاده کنند، تا تجربیات آنلاین ایمنی داشته باشند.
  در مورد منابع آموزشی رایگان آنلاین به‌شدت محتاط باشند چرا‌که‌کودکان هرگز نباید از عکس یا اسم کامل خود برای دسترسی به این منابع استفاده کنند. به کودکان آموزش داده شود که اطلاعات شخصی خود را به‌‌هیچ وجه در اختیار غریبه‌ها قرار ندهند.