حکومت کیم جوان؛ 10سال بعد

یک دهه از آغاز حکومت «کیم جونگ اون» بر کره‌شمالی می‌گذرد و هنوز نشانی از بهبود در وضعیت اقتصادی و سیاسی این کشور دیده نمی‌شود. درحالی‌که آخرین امیدها برای گشایش و تحول در یکی از بسته‌ترین نظام‌های سیاسی جهان هم در سال 2019 به بن‌بست رسید.
کیم جونگ اون رهبر جوان کره‌شمالی و دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در سال 2019 آخرین امیدها برای لغو تحریم‌ها علیه کره‌شمالی و پایان دادن به تنش در شبه‌جزیره کره را ناامید کردند. در آخرین دیداری که میان سران 2 کشور در ویتنام برگزار شد، «اون» از آمریکا درخواست کرد تمامی تحریم‌های اقتصادی علیه کشورش در ازای غیرفعال ساختن نیروگاه هسته‌ای قدیمی اما مهم «یونگ‌بیون» برداشته شوند؛ درخواستی که ترامپ آن را رد کرد. به این ترتیب نشست «هانوی» و در پی آن تمامی تلاش‌های دیگر برای تنش‌زدایی از رابطه میان کره‌شمالی و همسایگانش بی‌نتیجه باقی ماند.
کیم جونگ اون 10سال قبل در چنین روزهایی در پی مرگ پدرش به قدرت رسید. پدر او، «کیم‌جونگ ایل» دومین رهبر و «رهبر عزیز» کره‌شمالی و جانشین «کیم ایل سونگ» «رهبر بزرگ» کره بود. در دوران حکومت پدران کیم جونگ اون، کره‌شمالی دچار بحران‌های شدید اقتصادی شد. وابستگی شدید تجاری این کشور به شوروی و انحلال شوروی در سال 1991، کره‌شمالی را با بحرانی بزرگ مواجه ساخت. قحطی ناشی از این بحران در پایان دهه 1990 به پایان رسید، اما مشکل کمبود غذا و مواداولیه در طول حکومت کیم‌جونگ ایل ادامه پیدا کرد. وضعیت امروز کره‌شمالی، تفاوت چندانی با آن‌ سال‌ها ندارد.
زمانی که کیم‌جونگ اون 27ساله به قدرت رسید، جهان شناخت چندانی از او نداشت اما بسیاری از ناظران معتقد بودند سومین رهبر کره‌شمالی تنها چند هفته یا چند‌ماه در راس قدرت خواهد بود. این انتظار وجود داشت که رژیم کره‌شمالی پس از مدتی کوتاه سقوط کند و تحت نظارت چین گشایش اقتصادی رخ دهد. کارشناسان و رسانه‌ها نسبت به میل کیم جونگ اون در ایجاد تحولات بنیادین در کشور تردید داشتند. همچنین ناتوانی رهبران پیشین در مدیریت قحطی و کمبود غذا در دهه 1990باعث شده بود تا افکار عمومی هم نسبت به حکومت جدید بدبین باشد. در نهایت رویکرد کیم‌جونگ اون در سخنرانی مراسم یادبود صدسالگی پدربزرگش در سال 2012مشخص‌تر شد. سخنرانی‌ای که در آن به مردم وعده ایجاد «اقتصادی قدرتمند» و «بهبود زندگی» داده شد.
کیم جونگ اون در ادامه قوانین مرتبط با کشاورزی و شرکت‌های دولتی را متحول ساخت تا بخش خصوصی بتواند به‌صورت محدود در اقتصاد فعالیت داشته باشد. کیم جوان از کارشناسان خارجی دعوت کرد تا در ایجاد مناطق تجاری جدید به او مشاوره دهند. او همچنین صدها بازار غیررسمی را به رسمیت شناخت و به آنها فضای فعالیت داد. همزمان خود را در ساخت‌وساز شهری غرق کرد و پیونگ‌یانگ را از آسمانخراش‌های مدرن و پارک‌های آبی اشباع کرد. او همچنین کار روی زیرساخت‌های توریستی جدید در نقاط مختلف کشور را آغاز کرد. در این میان تجارت با چین به لطف نسل جدیدی از شبه‌کارآفرینانی که در شرکت‌های دولتی مشغول به فعالیت بودند، رونق گرفت.
در نتیجه تمامی این تحولات، وضعیت آشکارا بهبود یافت. بهبودی که بیشتر محدود به پایتخت کره‌شمالی بود. در پایتخت بود که شهروندان می‌توانستند از پول نقد مازادی که به‌دست می‌آوردند برای خرج کردن در کافی‌شاپ‌های جدید، رستوران‌های خارجی و سوپرمارکت‌های پر و پیمان استفاده کنند.
کیم جونگ اون برخلاف پدرانش که هویت حکومت خود را مبتنی بر مفاهیمی مانند فداکاری، جنگ و سختی کشیدن بنا نهاده بودند، از وعده بهبود شرایط زندگی برای ایجاد مشروعیت استفاده کرد. اما مرزهای این «زندگی بهتر» در سال‌های اخیر حکومت رهبر جوان کره‌شمالی به‌تدریج محدودتر شد. زیرا هدف اصلی او فقط مستحکم شدن جایگاه سیاسی‌اش بود، نه ایجاد اقتصادی سالم و آزادی‌های سیاسی. درواقع طرح‌های کیم جونگ اون با تشدید سرکوب‌ در داخل کشور، کنترل شدید‌تر بر مرزها و سرعت گرفتن برنامه هسته‌ای همراه شدند. آزمایش موشک‌های دوربرد میان‌قاره‌ای به‌ویژه در سال 2017باعث شد مجامع بین‌المللی تحریم‌های اقتصادی سنگینی علیه کره‌شمالی وضع کنند. این تحریم‌ها منابع مالی که کیم جونگ اون برای پیشبرد اهدافش نیاز داشت را محدودتر ساخت. تلاش او برای کاهش فشارهای اقتصادی به واسطه بهبود روابط با آمریکا و کره‌جنوبی در سال‌های 2018و 2019هم بی‌نتیجه ماند و در این لحظه تاریخی بود که آغاز همه‌گیری کرونا ضربه کاری را به کره‌شمالی وارد کرد.
با آغاز همه‌گیری کرونا، سیاست‌های کیم جونگ اون تنها مقر دیپلماتیک، یعنی مسیر رابطه با چین را هم مسدود ساخت. طی 2 سال گذشته، مرز میان کره‌شمالی و چین به بهانه مدیریت کرونا بسته باقی مانده است. در نتیجه، صنعت توریسم کره‌شمالی درحال نابودی است. بیشتر دیپلمات‌های خارجی این کشور را ترک کرده‌اند و سازمان‌های کمک‌رسانی تقریبا 2 سال است که هیچ نوع دسترسی به این کشور ندارند.
در این دوران بی‌خبری، به‌نظر نمی‌آید که وضعیت کره‌شمالی رو به بهبود باشد. نشانه‌های زیادی از افزایش فشار زندگی در کره‌شمالی دیده شده‌اند. کمبود غذا در این کشور وضعیتی بحرانی پیدا کرده درحدی که ثروتمندان این کشور هم با کمبود غذا مواجه شده‌اند. کیم جونگ اون شخصا تأیید کرده که وضعیت غذا در کره‌شمالی نامساعد است و از مردم خواسته تا خود را برای روزهای سخت آماده کنند. او همزمان شدت مجازات قاچاق و تماشای محصولات سرگرمی غربی در این کشور به‌ویژه سریال‌های کره‌جنوبی را افزایش داده است. او به رد کردن پیشنهاد‌های ارسال کمک و حتی واکسن کرونا ادامه می‌دهد. در این شرایط و با گذشت 10سال از آغاز حکومت کیم جونگ اون، تحقق آن اقتصاد قدرتمندی که قرار بود در کره‌شمالی بنا نهاده شود در دورترین چشم‌اندازها و غیرممکن‌ترین پیش‌بینی‌ها هم ممکن به‌نظر نمی‌آید. شاید تنها چیزی که رهبر کره‌شمالی بتواند در این لحظه به آن دل خوش کند، زرادخانه اتمی‌اش باشد.