مشکلات ترمینال‌های پایتخت در گفتوگو با مدیرعامل سازمان پایانه‌ها و پارک‌سوارها
با انتقال پایانه‌ها مخالفم
مریم قاسمی
حرف و حدیث‌های زیادی درباره وضعیت ترمینال‌های مسافربری تهران وجود دارد. عده‌ای ترمینال‌ها را عامل بسیاری از مشکلات اجتماعی، ترافیکی و زیست‌محیطی می‌دانند و بر این باورند که با انتقال پایانه‌های مسافربری برون‌شهری به خارج شهر همه مشکلات برطرف می‌شود، اما عده‌ای مخالف این جابه‌جایی هستند و می‌گویند به نابسامانی‌های شهری نباید نگاه تک‌بعدی داشت. در گفتوگو با «امیرحسین صدیقی» مدیرعامل سازمان پایانه‌ها و پارک‌سوارهای شهرداری تهران به این موضوع پرداخته‌ایم و اینکه برای کاستن از مشکلاتی که همجواری پایانه‌ها و بافت مسکونی به شهروندان تحمیل کرده چه باید کرد.
این روزها ترمینال‌ها به یکی از مراکز مشکل‌آفرین شهر از نظر آلودگی هوا و صوت و آسیب‌های اجتماعی تبدیل شده است. برای حل این مشکل چه فکری شده است؟
اینکه بگوییم پایانه‌ها به تنهایی مولد آسیب هستند درست نیست. در نقاط پرجمعیت شهر یکسری مشکلات بروز می‌کند که مختص پایانه‌ها نیست، اما اینکه بگوییم پایانه‌ها آلودگی هوا ایجاد می‌کنند حرف درستی است، چون در یک نقطه متمرکز می‌شوند. مسئله مهم در این زمینه این است که اتوبوس‌ها و ناوگان مسافربری با آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا مطابقت داشته باشد، در این صورت حتماً آلودگی کمتری ایجاد می‌شود. اگر همه این کارها منظم و دقیق انجام شود آن وقت نمی‌توانیم پایانه‌ها را تنها مرکز تولیدکننده آلودگی هوا بدانیم.
به نظر می‌رسد که ترمینال‌هایی مثل جنوب و یا غرب که در محدوده محله‌های جرم‌خیز قرار گرفته‌اند بیش از هر مرکز پرجمعیتی در شهر، سلامت اجتماعی را به خطر می‌اندازند؟
همان‌طورکه گفتم و باز تأکید می‌کنم ترمینال‌ها مولد آسیب‌های اجتماعی نیستند. برای مثال ما امکاناتی مثل تلفن همراه با دسترسی به انواع کانال‌ها و شبکه‌های مجازی در اختیار داریم، اما همین امکانات می‌تواند زمانی آسیب‌زا شود. به تعبیر دیگر هرگاه آگاهی، بینش و فرهنگ جامعه بالا برود به همان اندازه شاهد کاهش و حذف آسیب‌های اجتماعی خواهیم بود، بنابراین باید راه‌حل اساسی برای پدیده‌هایی مانند دختران فراری یا زنان آسیب‌دیده پیدا کنیم. البته در پایانه‌های مسافربری، دفاتر خدمات اجتماعی با حضور کارشناسان و مددکاران مجرب فعالیت دارند که به افراد آسیب‌پذیر نظیر کودکان و نوجوانان فراری، افراد بی‌خانمان و همچنین مسافران در راه مانده خدمات مناسب ارائه می‌دهد که می‌توان آن را انجام وظیفه و عمل به رسالت اجتماعی شهرداری دانست.
درباره جابه‌جایی و انتقال پایانه‌ها به خارج از شهر چه نظری دارید؟
در دوره‌ای پایانه‌های مسافربری به‌عنوان نقطه تبادل سفرهای درون و برون‌شهری در ورودی‌های شهرها ایجاد شدند، اما به مرور زمان و با توجه به رشد جمعیت این پایانه‌ها در بافت مسکونی و مرکزیت شهر قرار گرفتند. طبیعتاً اگر اکنون بخواهید هر پایانه‌ای را به ورودی‌های یک شهر منتقل کنید، ترمینال‌های جدید نیز با رشد جمعیت و گسترش شهر دچار همین سرنوشت می‌شوند. در هیچ کجای دنیا رسم نیست که مرتب پایانه‌های مسافربری را به خارج از شهر انتقال بدهند.
پس مخالف انتقال پایانه‌های مسافربری به خارج از شهر هستید؟
بله. پایانه‌های مسافربری می‌توانند در مرکز شهر وجود داشته باشند، اما با رعایت قوانین و مقررات و شرایط ترافیک شهر، استانداردسازی کامل ناوگان حمل‌ونقل عمومی. ضمن اینکه انتقال این پایانه‌ها بودجه بسیاری بر شهر تحمیل می‌کند و عملاً مشکلی برطرف نمی‌شود. ساخت پایانه‌های متمرکز به هیچ‌وجه مقرون به صرفه نیست.
ترمینال جدید شرق که سال‌ها قبل ساخته شده هنوز به بهره‌برداری نرسیده است؟
ساخت پایانه جدید شرق با صرف اعتباری بالغ بر ۲۵۰ میلیارد تومان در سال‌های قبل آغاز و با بیش از ۹۰درصد پیشرفت متوقف شد. در دوره مدیریت قبلی شورای شهر، به دلیل کمبود نقدینگی امکان تکمیل پروژه به وجود نیامد. ضمن اینکه به لحاظ کمبود سرانه‌های فرهنگی، اجتماعی و گردشگری نیمه شرقی تهران، تصمیم گرفته شد از ترمینال جدید شرق استفاده دوگانه(فرهنگی‌ـ حمل‌ونقلی) شود و این تصمیم‌گیری باعث شد که این ترمینال تکمیل نشود.
با این حساب برای حل مشکلات پایانه‌ها چه برنامه‌ای دارید؟
باید «پایانه‌های اقماری» ایجاد کنیم. مردم نیازمند آن هستند که در نزدیک‌ترین نقطه به محل سکونت و یا کارشان از خدمات حمل‌ونقل برون‌شهری استفاده کنند. این کارحتماً به ترافیک شهر کمک می‌کند، چون مردم با همان خودروهای جمعی شهر می‌توانند خدمات مورد نظرشان را دریافت کنند. «پایانه‌های اقماری» یا «سکوهای پیاده و سوار شدن» به شکل ایستگاه‌هایی در می‌آیند که در طول مسیر خدمات مسافربری ارائه می‌کنند. می‌توان به سمت ارائه خدمات مسافربری بدون حضور در پایانه‌ها پیش رفت. ساخت سکوهای مسافربری هزینه بسیار کمتری دارد و از طرف دیگر شهرداری امکانات و تأسیسات مناسبی در داخل شهر ایجاد کرده که می‌توان از آنها دومنظوره استفاده کرد.
در صورت استفاده شهروندان از سکوهای مسافربری داخل شهر تکلیف بیمه مسافران توسط تعاونی‌های مسافربری چه می‌شود؟
شهروندان وقتی به شکل غیرحضوری و از طریق اپلیکیشن اقدام به خرید بلیت اتوبوس کنند از همان زمان بیمه‌اند و همه تسهیلات برایشان در نظر گرفته می‌شود. مسافران به راحتی با گوشی همراه خود می‌توانند از زمان رسیدن اتوبوس مدنظرشان به نزدیک‌ترین سکوی مسافربری به محل زندگی و محل کار خود باخبر شوند و به آنجا مراجعه کنند. حتی می‌توان برای این اپلیکیشن گزینه‌هایی پیش‌بینی کرد که امکان لغو یا درخواست مجدد بلیت وجود داشته باشد. زمان توقف اتوبوس‌های برون‌شهری در این سکوها کوتاه و به اندازه سوار و پیاده کردن مسافران است نه بیشتر.
اگر به این سمت برویم که شهروندان برای خرید بلیت و سفر به پایانه‌های مسافربری کنونی مراجعه نکنند، کاربری ترمینال‌ها چه می‌شود؟
فعالیت این پایانه‌ها بیشتر اختصاص پیدا خواهد کرد به خدمات پشتیبانی تعاونی‌ها و شرکت‌های مسافربری؛ پارک اتوبوس‌ها، سرویس و تعمیرات خودروها، کارواش، معاینه‌فنی، استراحت راننده‌ها و...
طرح‌هایی که مطرح کردید تا چه اندازه قابلیت اجرا دارد؟
مدیریت شهری و اعضای شورای‌شهر ششم به‌ویژه کمیسیون حمل‌ونقل به این برنامه‌ها نگاه مثبتی دارند. امیدواریم که در نخستین جلسه و نشست مشورتی که برگزار می‌شود تصمیمات اصولی و کارآمد در حوزه حمل‌ونقل برون‌شهری گرفته شود.
