جهان‌نما
سعودی چاره ای جز پذیرش میقاتی‌ندارد
پس از یک دوره بسیار پرتنش میان لبنان و عربستان، اکنون به‌نظر می‌رسد با پاردرمیانی رئیس‌جمهور فرانسه، رویکرد سعودی‌ها در قبال دولت نجیب میقاتی تغییر کرده است.
نجیب میقاتی، نخست‌وزیر جدید لبنان، 3ماه قبل در نخستین مصاحبه رسانه‌ای خود با شبکه الشرق، ساعاتی پس از کسب رأی اعتماد پارلمان، عربستان را به‌عنوان نخستین مقصد سفرهای خارجی خود اعلام کرده بود. میقاتی در آن مصاحبه گفت اولویت سیاست خارجی دولتش، بهبود روابط لبنان با کشورهای عربی و مشخصا عربستان سعودی است؛ کشوری که طی سال‌های گذشته به‌دلیل آنچه «سیطره حزب‌الله بر لبنان» می‌نامد از این کشور فاصله گرفته و حتی در برخی حوزه‌ها، این کشور را تحریم کرده است. بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران عربی بر اساس همین نشانه‌ها پیش‌بینی می‌کردند دوران نخست‌وزیری میقاتی با گشایش‌هایی بی‌سابقه در روابط لبنان با کشورهای عربی خلیج‌فارس همراه باشد، اما گذر زمان خلاف این پیش‌بینی را ثابت کرد. سعودی‌ها در نخستین گام با سفر میقاتی به ریاض مخالفت کردند؛ موضوعی که هزینه سنگینی در افکار عمومی لبنان برای او داشت. میقاتی پس از حدود 2هفته رایزنی‌های بی‌نتیجه، سرانجام تصمیم گرفت پاریس را به‌عنوان نخستین مقصد سفرهای خارجی خود انتخاب کند.
دومین گام مربوط به مسائل مالی بود. دولت میقاتی انتظار داشت با تامین مالی از سوی ریاض، شرایط وخیم اقتصادی لبنان را تا حدودی کنترل کرده و مذاکرات با صندوق بین‌المللی پول را با موفقیت پیش ببرد. اما روزنامه النهار با گذشت یک‌ماه از آغاز به‌کار دولت میقاتی به نقل از منبعی در دفتر نخست‌وزیری نوشت: عربستان هیچ برنامه‌ای برای کمک به لبنان ندارد. آخرین بحران‌سازی سعودی‌ها برای دولت میقاتی نیز بحرانی بود که پس از اظهارات جورج قرداحی، وزیر سابق اطلاع‌رسانی درباره حمله عربستان به یمن شکل گرفت. عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی در اعتراض به این اظهارات سفرای خود را از بیروت فراخواندند. به این ترتیب نه‌تنها سعودی‌ها برخلاف توقع میقاتی حاضر به پشتیبانی از وی نبودند، بلکه حتی اقدامات کارشکنانه‌ای در مسیر دولت او انجام دادند. این وضعیت، هفته گذشته پس از سفر امانوئل مکرون به ریاض تغییر کرد.
هدیه مکرون برای لبنان
شاید مبالغه نباشد اگر بگوییم نقش امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در تحولات داخلی لبنان طی 2سال گذشته از بسیاری از سیاستمداران این کشور بیشتر بوده است. سفر به بیروت پس از انفجار بندر، فشار بر گروه‌های سیاسی برای تشکیل دولت، برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی به‌منظور جمع‌آوری کمک‌های مالی و اخیرا میانجیگری بین لبنان و عربستان سعودی، ازجمله مهم‌ترین اقدامات مکرون در پرونده لبنان طی 2سال اخیر به‌حساب می‌آید. جورج قرداحی، وزیر سابق اطلاع‌رسانی لبنان که هفته گذشته از سمت خود استعفا کرد، در مصاحبه با شبکه الجدید می‌گوید: «طرح استعفای من توسط مکرون به میقاتی ابلاغ شد؛ او می‌خواست در جریان سفر به ریاض از استعفای من به‌عنوان ابزاری برای تغییر موضع سعودی‌ها استفاده کند. بنابراین من به‌رغم حمایت‌های حزب‌الله و گروه‌های مسیحی، با امید حل این بحران از سمت خود استعفا دادم.» حالا با گذشت چند روز از پایان سفر مکرون، به‌نظر می‌رسد طرح او موفقیت‌آمیز بوده؛ چراکه لحن و موضع عربستان نسبت به میقاتی و لبنان تا حدودی تغییر کرده است. روزنامه النهار در این زمینه مدعی شده عربستان از میقاتی برای سفری رسمی به ریاض دعوت کرده است. علاوه بر این فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی که تا هفته‌های قبل مواضع بسیار تندی نسبت به لبنان اتخاذ می‌کرد نیز در آخرین گفت‌وگوی رسانه‌ای خود از امکان بهبود شرایط و حتی بازگشت ولید البخاری، سفیر این کشور به بیروت خبر داده است. النهار در گزارش خود از این تحولات با تعبیر «گشایش درهای خلیج‌فارس به روی میقاتی» یاد کرده است. این روزنامه می‌نویسد: با تغییر موضع سعودی‌ها می‌توان انتظار داشت گشایش‌های مهمی از سوی 6کشور عربی خلیج‌فارس برای حمایت از اقتصاد بحران‌زده لبنان صورت بگیرد.
لبنان در کدام حوزه‌ها به کمک عربستان نیاز دارد؟
1- حمایت‌های مالی: اقتصاد و نظام بانکی لبنان از دهه 1990 میلادی تا‌کنون به‌طور جدی متکی به سرمایه‌گذاری‌های خارجی بوده است. هم‌اکنون نیز یکی از دلایل مهم فروپاشی اقتصاد لبنان، خروج سرمایه‌های عربی و مشخصا سعودی از بانک‌های این کشور عنوان می‌شود.
2- خریدهای کشاورزی: در شرایطی که بسیاری از حوزه‌های تولیدی در اقتصاد لبنان از بین رفته یا تضعیف شده، صادرات محصولات کشاورزی این کشور به عربستان، منبع مهمی برای درآمدهای ارزی است. این در حالی است که ریاض پس از بحران قرداحی، خرید محصولات کشاورزی از لبنان را متوقف کرد.
3- حواله‌های خارج از کشور: نزدیک به 500هزار شهروند لبنانی در کشورهای عربی خلیج‌فارس (بیش از همه عربستان و امارات) مشغول به کار هستند. شهروندان لبنانی درآمدهای خود را سالانه به‌صورت حواله به داخل کشورشان ارسال می‌کنند. این حواله‌ها، از منابع مهم تامین ارز دولت لبنان به‌شمار می‌روند.
رودر رو با حریری
جریان حریری طی سال‌های اخیر به‌دلیل توقف حمایت‌های سعودی، تا حد قابل توجهی ضعیف شده است. در چنین شرایطی، بررسی گزینه‌های محتمل برای رهبری سیاسی اهل سنت لبنان پس از حریری به یکی از موضوعات جنجالی رسانه‌ها تبدیل شده است. در این میان نام نجیب میقاتی به‌عنوان یکی از گزینه‌های مهم مطرح است. روزنامه النهار در این‌باره می‌نویسد: اگر میقاتی موفق به جلب نظر ریاض شود، می‌تواند با دریافت منابع مالی عظیم از این کشور برای انتخابات پارلمانی پیش رو، پروژه حذف کامل حریری و دردست‌گرفتن رهبری اهل سنت لبنان را آغاز کند.
