خروج نمایشی آمریکا

سیاووش فلاح پور - روزنامه‌نگار

نزدیک به 2سال پیش، پارلمان عراق با حضور اکثریت نمایندگان مردم این کشور مصوبه‌ای داشت که براساس آن، دولت موظف شد از خروج تمامی نیروهای نظامی غیرعراقی (مخصوصا آمریکایی) از خاک این کشور اطمینان حاصل کند. این مصوبه تنها چند روز پس از حادثه تروریستی فرودگاه بغداد و شهادت سردار قاسم سلیمانی به همراه دیگر فرماندهان مقاومت، ازجمله ابومهدی المهندس تصویب شد. از آن زمان، پرونده خروج نیروهای آمریکایی از عراق به یکی از محورهای بحران سیاسی در این کشور تبدیل شده است. اگرچه دولت مصطفی الکاظمی مدعی است در این زمینه به توافقی دیپلماتیک با آمریکا دست یافته، اما بخش قابل‌توجهی از جریانات سیاسی شیعی مانند ائتلاف فتح، او را به سهل‌انگاری و عدم‌اعمال فشار بر آمریکایی‌ها برای خروج قطعی از عراق متهم می‌کنند.
در چنین شرایطی ژنرال مکنزی، رئیس ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به «سنتکام» چشم‌اندازی جدید و غیرمنتظره را درباره حضور نیروهای آمریکایی در عراق مطرح کرده است. او در تازه‌ترین اظهارنظر خود گفته است: «ما عراق را ترک نمی‌کنیم و دست‌کم 2500تن از نیروهای کنونی آمریکا در عراق باقی خواهند ماند.» البته به‌گفته مکنزی، این نیروها هیچ‌گونه ماموریت «رزمی» نداشته و صرفا براساس ماموریت‌های مستشاری و آموزشی در پایگاه‌های عراقی حضور دارند. سخنان جدید مکنزی، نه‌تنها با متن مصوبه پارلمان عراق، بلکه حتی با مواضع اعلام شده از سوی مقامات دولت الکاظمی نیز در تعارض است. برای مثال قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر روز گذشته با اعلام پایان گفت‌وگوهای استراتژیک میان دولت‌های عراق و آمریکا در صفحه توییتر خود نوشت: «توافق به مراحل نهایی رسیده و به‌زودی نیروهای آمریکایی خاک عراق را ترک می‌کنند.» پیش از این، شخص الکاظمی نیز با تأکید بر تعهد خود به اجرای قطعنامه سال 2020پارلمان عراق گفته بود به‌زودی چارچوب زمانی برای خروج تمام نیروهای خارجی از خاک عراق تدوین خواهد شد.

توافق دروغین
روزنامه نیویورک‌تایمز، مهر‌ماه سال‌جاری و همزمان با سفر مصطفی الکاظمی به واشنگتن، توافق خروج نیروهای آمریکایی از عراق را «توافقی نمایشی» توصیف کرده و نوشت: برخلاف مواضع رسمی، نشانه‌های متعددی وجود دارد که ثابت می‌کند استراتژی فعلی آمریکا برای کشور عراق، مبتنی بر خروج نظامی نیست. این روزنامه در ادامه به مفهومی تحت عنوان «باز تعریف مواضع» اشاره کرده و می‌نویسد: بخش قابل‌توجهی از نیروهای آمریکایی که طی یک سال گذشته از عراق و افغانستان خارج شدند در دیگر پایگاه‌های آمریکا در سطح منطقه خاورمیانه نظیر کویت، عربستان سعودی، اردن یا حتی ترکیه مستقر شده‌اند. علاوه بر این، پنتاگون هنوز برنامه‌ای برای خروج کامل نیروهای خود از عراق نداشته و تعداد قابل‌توجهی از آنان را در پوشش ماموریت‌های غیررزمی در این کشور نگه می‌دارد.
تمام اینها در حالی است که آمریکا در جریان چندین دور از گفت‌وگوهای استراتژیک با دولت عراق طی یک سال گذشته، برنامه جامعی را برای خروج کامل نیروهای خود از خاک این کشور تدوین کرده بود. بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی این توافق را بخشی از استراتژی بلندمدت آمریکا برای خروج از خاورمیانه و تمرکز بر آسیای شرقی تفسیر می‌کردند. با گذر زمان اما مشخص شد دست‌کم عراق، شامل این سیاست نمی‌شود. شبکه المیادین با توجه به مواضع جدید دولت آمریکا، توافق این کشور برای خروج از عراق را توافقی «دروغین» توصیف کرده است.

مخالفان خروج
رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی خلیج‌فارس، همواره با هرگونه سناریوی خروج نظامی آمریکا از خاورمیانه مخالف بوده‌اند. بر این اساس، خروج آمریکایی‌ها از عراق نیز از سوی رهبران آنها اشتباهی استراتژیک توصیف می‌شود. اما دایره مخالفان خروج آمریکا از عراق، فراتر از اینهاست. 
به نوشته روزنامه العربی‌الجدید، دولت اقلیم کردستان عراق نیز طی یک سال گذشته در چندین نوبت، مخالفت رسمی خود با برنامه خروج آمریکا را به این کشور اعلام کرده است. این روزنامه می‌نویسد: اربیل، خروج آمریکا در شرایط کنونی را تهدیدی برای منافع بلندمدت خود به شمار می‌آورد؛ چراکه در این صورت، موازنه قوا کاملا به نفع بغداد تغییر کرده و موضع اقلیم در پرونده‌های مورد مناقشه همچون نفت یا حاکمیت بر مناطق بینابینی تضعیف خواهد شد.جالب آنکه طی یک سال گذشته، تعداد زیادی از نیروهای نظامی آمریکا یا حتی دیپلمات‌های این کشور در خاک عراق به اقلیم کردستان منتقل شده‌اند. پژوهشکده کارنگی بر این اساس پیش‌بینی کرده بود پایگاه نظامی حریر در کردستان، به‌تدریج نقش سابق پایگاه عین‌الاسد را برای آمریکایی‌ها ایفا خواهد کرد. در گزارش این پژوهشکده آمده است: با وجود تمرکز سیاست خارجی آمریکا بر شرق آسیا، نمی‌توان نقش این کشور در خاورمیانه را تمام‌شده دانست.مقابله با نفوذ ایران و گروه‌های متحد این کشور همچنان سهم قابل‌توجهی از ظرفیت و منابع موجود در سیاست خارجی آمریکا را به‌خود  اختصاص می‌دهد.