تبریز در دود

حمیده پازوکی- خبرنگار

کلانشهر ۱.۸میلیون نفری تبریز در 2هفته اخیر 7روز هوای آلوده و ناسالم را تجربه کرد که برای مردم و به‌ویژه گروه‌های حساس ناسالم تشخیص داده شد. از ابتدای امسال این شهر در مجموع 16روز هوای ناسالم داشته است؛ عددی که نسبت به سال قبل 6روز افزایش را نشان می‌دهد. هر چند آغاز فصل سرما، وارونگی هوا و تردد خودروهای آلاینده برخی از عوامل آلودگی هوا هستند، اما تبریز مشکل دیگری هم دارد؛ استفاده از سوخت مازوت در 2نیروگاه تبریز و سهند که توسط خط لوله‌ای از پالایشگاه تبریز تأمین می‌شود. استفاده از مازوت اوایل پاییز امسال شروع شد و همین چند هفته پیش در روزهای ابتدایی آبان نمایندگان تبریز در واکنش به این اقدام از وزیر نفت خواستند راهی برای استفاده دوباره گاز در نیروگاه بیابد. این مطالبه به نتیجه نرسید و حالا بار دیگر نماینده تبریز از وزیر نفت خواسته است تا پایان همین هفته مشکل استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها را حل کند. به‌گفته روح‌الله متفکر آزاد، باید شورایی متشکل از ۲نماینده استان در مجلس و همین تعداد از وزارت نفت تشکیل شود تا برای رفع مشکل سوخت نیروگاه تبریز و سهند تصمیم‌گیری کنند. اگر در این مدت و در این شورا مصالح استان تامین شد، سؤال از وزیر نفت به صحن علنی مجلس برده نمی‌شود در غیراین صورت نمایندگان استان پیگیر این موضوع خواهند بود.

‌تبریزی‌ها نفس ندارند
آلایندگی 2نیروگاه‌ تبریز و سهند مشکلات بسیاری برای تبریز و شهروندانش به‌وجود آورده است؛ البته به جز تبریز آلودگی هوای خسروشاه، اسکو، ایلخچی، آذرشهر و روستاهای اطراف نیز ناشی از مازوت در نیروگاه است. سوخت مازوت به‌علت انتشار دی‌اکسید گوگرد فراوان، آلایندگی زیادی دارد. منواکسید کربن، گازهای آلی، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای سولفور و ذرات دیگر از مواد آلاینده‌ای هستند که توسط نیروگاه حرارتی تبریز وارد اتمسفر می‌شوند و هوا را آلوده می‌کنند. یک شهروند اهل تبریز درباره آلودگی هوای این کلانشهر به همشهری می‌گوید: هوای تبریز واقعا خوب نیست. مخصوصا افرادی که جزو گروه‌های حساس هستند با مشکلات بیشتری مواجه می‎شوند به‌طوری که پسر 5ساله من به‌دلیل عود بیماری آسم در همین روزها راهی بیمارستان شد.
سیدمرتضی احمدپور درباره استفاده نیروگاه تبریز از مازوت و تأثیر آن بر هوای شهر هم توضیح می‌دهد: قبلا فقط شب‌ها مازوت می‌سوزاندند، اما حالا روزها هم از این سوخت استفاده می‌‎کنند و آلودگی ناشی از آن کاملا در هوای تبریز مشخص است. او با بیان اینکه آلودگی موجب شده است افراد مسن و کودکان   نتوانند از منزل خارج شوند، می‌افزاید: حتی بنابر گزارش پلیس راهنمایی و رانندگی تبریز آلودگی هوا موجب کاهش دید رانندگان و افزایش تصادف‌های شهری شده است. از سوی دیگر به قدری آلودگی زیاد است که اگر از شهر جدید سهند که در 10کیلومتری تبریز قرار دارد و کمی مرتفع است، نگاه کنید نمی‌توانید تبریز را ببینید. این شهروند اهل تبریز معتقد است در این شرایط مردم فقط می‌توانند مقاومت کنند، چون مسئولان کار چندانی برای رفع این مشکل انجام نمی‌دهند. احمدپور ادامه می‌دهد: تنها کاری که می‌شود انجام داد شاید این باشد که برای صنایع کمتر ضروری و آلاینده تبریز فکری شود. از طرف دیگر اتوبوس‎ها و مینی‌بوس‌هایی که در تبریز تردد می‎کنند، قدیمی و آلاینده هستند و با بهبود این ناوگان آلودگی هوا هم کمی کاهش خواهد یافت.

مازوت نسوزد بی‌برقی دارید
شهروندان تبریزی هریک به نوعی با آلودگی هوا مواجه می‏شوند، مهرداد صالحی به همشهری می‎گوید: فرقی ندارد الان یا حتی ساعات ابتدایی صبح، بوی ناخوشایندی مثل بوی سوختگی در هوا پیچیده است و می‌توانید آن را استشمام کنید.  او که معتقد است آلودگی هوا موجب شده بسیاری از افراد کمتر از خانه‌های خود بیرون بیایند، ادامه می‌دهد: اگر باد نباشد آلودگی را می‎توانید در هوا ببینید، هرچند این موضوع همیشگی نیست اما برای شهروندان ناخوشایند است. این شهروند تبریزی با بیان اینکه کاری از دست مسئولان شهری برنمی‎آید، می‎گوید: این یک موضوع کشوری است و در استان نمی‌توانند آن را حل کنند، پاسخشان هم این است که اگر سوختن مازوت در نیروگاه را تحمل نکنیم باید قطعی برق را تاب بیاوریم.  مشاهدات شهروندان نشان از آن دارد که این روزها افراد بیشتری در تبریز با مشکلات تنفسی مواجهند. بابک واحدی به همشهری می‌گوید: من بیشتر در خانه می‌مانم و خودم بیماری تنفسی ندارم، اما دیده‌ام که جلوی مطب پزشکان پر از بیمارانی است که به دلیل مشکلات ناشی از آلودگی هوا به پزشک مراجعه می‌کنند.

   وزیر نفت باید پاسخگو باشد
نمایندگان تبریز مصّر هستند وضعیت سوخت نیروگاه این شهر را مشخص کنند. رئیس مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی و نماینده تبریز، اسکو و آذرشهر درباره آلودگی هوای تبریز به همشهری می‌گوید: علت اصلی آلایندگی شدیدی که با وارونگی هوا هم تشدید می‌شود، فعالیت نیروگاه‌های تبریز است. هنگامی که نیروگاه با گاز کار کند این آلایندگی بسیار کمتر از زمانی است که از سوخت مازوت در آن استفاده شود. قرار بود صرفه‎جویی 12میلیون مترمکعبی مردم تبریز در مصرف گاز به نیروگاه اختصاص پیدا کند و حالا محمد حسین فرهنگی در این‌باره اظهار می‌کند: مردم گاز کمتری مصرف می‎کنند تا هوای شهرشان آلوده نباشد، اما وزارت نفت با سیاستی نادرست این را برعکس و حتی علت آلودگی هوای تبریز را افزایش مصارف گاز خانگی اعلام می‎کنند. این در حالی است که در چند سال اخیر نه‌تنها مصرف گاز خانگی در تبریز افزایش نیافته است، بلکه شهروندان با صرفه‎جویی مصرف پیشین خود را کاهش نیز داده‌اند.  وی با بیان اینکه وزارت نفت باید در جایی که کاهش مصرف وجود دارد به نوعی وضعیت بهتری را برای شهرها ایجاد کند، ادامه می‌دهد: این وزارتخانه باید هنگامی که مصرف گاز یک شهر بیشتر می‌شود، سخت‎گیری کند حال آنکه به‌نظر می‌رسد در تبریز عکس این موضوع درنظر گرفته می‌شود. رئیس مجمع نمایندگان آذربایجان‌شرقی می‎افزاید: به همین دلیل سؤالی از وزیر نفت مطرح شده است و اگر وضعیت تبریز تغییر نکند در صحن مجلس هم مطرح خواهد شد. هم‌اکنون به‌نظر می‌رسد ما به‌خاطر صرفه‌جویی جریمه شده‌ایم و بخشی از سؤال ما از وزیر نفت نیز همین است که این سیاست غلط را کی اصلاح خواهند کرد؟ فرهنگی درباره سازوکار طرح سؤال از وزیر در مجلس هم توضیح می‎دهد: سؤال در قانون ترتیب مشخصی دارد، پس از ارائه سؤال به وزیر نفت، او در کمیسیون انرژی مجلس حضور پیدا خواهد کرد و اگر شاهد اصلاح رویه نباشیم موضوع برای رسیدگی بیشتر به صحن مجلس می‌رود تا عموم نمایندگان در روند پیگیری مداخله داشته باشند. وی با بیان اینکه به جز موضوع اختصاص سوخت مناسب، خود نیروگاه هم باید مواردی مانند فلیتراسیون را برای ایجاد آلودگی کمتر رعایت کند، می‌گوید: این موضوع هم ازسوی دادستانی پیگیری می‌شود. از آنجا که 2صندوق بازنشستگی کشور و شستا در وزرات کار، تعاون و رفاه اجتماعی مالک نیروگاه تبریز هستند در این زمینه با این وزارتخانه طرف هستیم. به همین دلیل بازتوانی، اصلاح ساختار، تغییر سوخت و تغییر میزان مصرف آب نیروگاه برعهده این وزارتخانه است. یک اصلاح ساختار باید در نیروگاه اتفاق بیفتد تا مصرف آب و آلایندگی نیروگاه کاهش پیدا کند. این موضوع چندبار به وزارت تعاون اعلام شده است و این وزارتخانه نیز باید مسئولیت خود را در قبال نیروگاه برعهده گیرد.

   ادامه آلودگی خطرناک است
افزایش آلودگی‌های محیطی به‌ویژه آلودگی هوا می‌تواند برای شهروندان یک شهر بسیار مخاطره‌‎انگیر باشد. رئیس بیمارستان علوم پزشکی آذربایجان شرقی به همشهری می‌گوید: باوجود آلودگی هوای ادامه‌دار تبریز، خوشبختانه افزایشی در آمار مبتلایان به بیماری‌های ریوی مشاهده نشده است، اما با این حال ادامه این روند می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت شهروندان تبریز داشته باشد. به جز ناراحتی‌ ریوی آلودگی هوا می‌تواند موجب افزایش علائم حساسیت در افراد شود یا بیماری افراد دارای حساسیت را حاد کند و از سوی دیگر بیماران دارای مشکلات حاد ریوی هم درصورت ادامه این روند با مشکل مواجه خواهند شد. بهمن نقی‌پور، تأکید می‌کند که برای جلوگیری از ایجاد چنین شرایطی استانداری، شهرداری تبریز، علوم پزشکی استان و سازمان محیط‌زیست باید با هم همکاری کنند تا برنامه‌ریزی تأثیرگذاری برای کاهش آلودگی انجام شود. وی درباره اینکه استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها چقدر سلامت شهروندان تبریزی را با تهدید مواجه می‌کند هم اظهار می‌کند: پیش از این بخشنامه‌ای درباره لزوم توقف استفاده از مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها‌ صادر شده بود ولی این موضوع در تبریز اجرا نشده و علوم پزشکی در حال بررسی موضوع است. همکاران ما در بخش بهداشت محیطی در حال پیگیری این موضوع هستند تا تأثیر آلودگی ناشی از سوخت مازوت بر سلامت شهروندان را بررسی کنند. رئیس علوم پزشکی آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه فعلا آماده‌باش خاصی به بیمارستان‌های استان داده نشده است، می‎افزاید: به‌دلیل شیوع بیماری کرونا بیمارستان‌های استان آمادگی پذیرش بیماران ریوی را دارند و از این نظر مشکلی وجود ندارد. البته امیدواریم پیشگیری‌های لازم انجام شود تا هیچ شهروندی مجبور نشود به بیمارستان مراجعه کند. نقی‎پور با اشاره به اینکه دستورالعمل‌های مناسب روزهای آلوده برای اطلاع‌رسانی به رسانه‌ها و صداوسیمای استان اطلاع داده‌ شده است، خطاب به شهروندانی که ممکن است مشکلات ریوی داشته باشند یا جزو گروه‌های حساس باشند نیز می‌گوید: کسانی که بیماری ریوی و قلبی دارند باید تلاش کنند به جز مواقع ضروری از خانه خارج نشوند.

   امروز، یکشنبه، 21آذر کمیسیون انرژی مجلس درباره وضعیت نیروگاه تبریز و سهند و استفاده از سوخت آلاینده مازوت در آنها به شور نشسته است. وضعیت هوای تبریز هر روز وخیم‎تر می‌شود و حتی اداره‎کل هواشناسی آذربایجان‌شرقی از افزایش غلظت آلاینده‌های جوی طی هفته جاری در استان خبر داده است. اینکه نمایندگان تبریز چه اندازه می‌توانند بر وزارت قدرتمندی چون نفت تأثیر بگذارند موضوعی است که زمان آن را مشخص خواهد کرد، اما نباید فراموش کرد مردم، دیگر تاب آلودگی را ندارند.