کوهستان، کوهنورد‌ها و کوه‌خوارها

سال 2002میلادی بود که سازمان ملل متحد آن سال را به‌عنوان سال جهانی کوه‌ها نامگذاری کرد و پس از آن هر سال 11دسامبر به‌عنوان روز جهانی کوهستان نام گرفت و علاقه‌مندان به کوه و کوهنوردی آن را به یکدیگر تبریک گفتند. ورزشی که در آن هیچ رقیبی به جز خودت نداری. می‌روی تا نوک قله، برای فتح قول‌هایی که به‌خودت داده‌ای. اگر از نیمه‌راه برگردی لازم نیست به کسی پاسخگو باشی. اگر برنده شوی به جز زباله‌هایی که دیگران در کوه ریخته‌اند را با خودت به پایین سکوی قهرمانی نمی‌آوری؛ برای همین است که کوهنوردی ورزشی بی‌رقیب است و «رقابت با خود از هر مسابقه‌ای بهتر است» (این را روانشناس‌ها می‌گویند). در میان تقویم ایرانی‌ها اما «روز کوهستان» مثل روز پسر، محل آنچنانی از اِعراب ندارد و هر چه هست 11دسامبر را فقط روز کوهنورد می‌دانند که البته چنین نیست.در اهمیت کوهستان همین بس که نیمی از آب‌های شیرین از این گذرگاه بلند به سمت شهر‌ و روستا‌ها جاری می‌شود و اهمیت پاک نگاه داشتن آن با همین یک دلیل هم برجسته می‌شود. کوهستان همچنین پناهگاه گونه‌های جانوری زیست‌بوم هر کشوری است و بخشی از هویت جغرافیایی و تنوع جانوری آن به این بخش از خاک بستگی دارد. بخشی که در اطراف شهر‌ها توسط پدیده نه چندان نوظهور کوه‌خواری در حال از میان رفتن است. به‌طور کلی عوامل اصلی تخریب کوهستان‌ها در چند فاکتور اصلی شامل چرای بی‌رویه دام، ساخت و ساز، معدن کاوی، جاده‌سازی، گردشگری ناسالم، چیدن گل‌ها و گیاهان، نوشتن یادگاری و انباشت زباله خلاصه می‌شود. معضلاتی که هرچه فرهنگ کوهنوردی گسترش یابد به واسطه آشنایی و پیوند افراد با کوهستان از ابعاد آن کاسته می‌شود. راستی، روز کوهستان مبارک.