ترافیک سنگین تهران 15درصد دیگر زیاد می‌شود
تغییر رفتار شهروندان برای استفاده از خودروی شخصی، بازگشایی نمایشگاه‌ها و اعمال شیوه‌های سنتی، ترافیک معابر پایتخت را به شدت افزایش داده است
زهرا کریمی - خبر‌نگار
نه تعداد خودروها آنچنان زیاد شده و نه تغییر خاصی در ساعات کاری اداره‌ها و مراکز آموزشی و محدودیت‌های طرح ترافیک رخ داده، اما ترافیک تهران 2هفته‌ای می‌شود که به شکل سؤال‌برانگیزی افزایش یافته است؛ به‌گونه‌ای که بیشتر خیابان‌های شهر در همه ساعات شبانهروز با ترافیک درگیر هستند و دیگر نمی‌توان ادعا کرد تنها در ساعاتی ترافیک شدید دارند. ترافیک در معابر شمال و مرکز شهر به‌ویژه مناطق یک، 2، 5، 6، 11 و 12 آنقدر زیاد شده که آمارهای شرکت کنترل ترافیک تهران و نقشه‌های پایش و رصد خیابان‌ها، از ترافیک پرحجم یا سنگین 20ساعته در چند منطقه پایتخت حکایت می‌کنند. به همین‌خاطر است که میانگین اتلاف وقت شهروندان در ترافیک روزانه، در حال ثبت رکوردی تازه است؛ چراکه تا اواخر تابستان این میزان 31دقیقه به ازای هر پایتخت‌نشین در شبانهروز بود، اما اکنون این رقم به بالای 42دقیقه رسیده است. جالب اینجاست که طی 3ماه اخیر، آمار تعداد خودروهای فعال تهران چندان تغییر محسوسی نکرده، اما اتلاف وقت 35درصد رشد داشته است.
هر ساعت از روز اگر از بلندی به شهر نگاه کنید، بزرگراه‌ها، میادین، خیابان‌های مرکزی شهر و حتی روی پل‌های تازه ساخته شده را خواهید دید که در آنها خودروها پشت سر هم در صفی طولانی به کندی در حال حرکت هستند؛ هرچند که با مطالعه تاریخ این معضل شهری می‌توان نتیجه گرفت که ترافیک تهران مسئله دیروز و امروز نیست و سبقه طولانی آن به سال1335 برمی‌گردد؛ به همان سال‌هایی که مهاجرت به تهران شدت گرفت و روزبه‌روز بر تراکم جمعیت این کلانشهر افزوده شد. به‌عبارتی از همان سال‌ها تا به امروز موضوع تردد و ترافیک مسئله مدیران شهری و دولتمردان بوده است. این روند طی سال‌ها همچنان ادامه داشت تا اینکه امروزه شهر کاملا به‌صورت خودرومحور دیده می‌شود و این موضوع بر همه عرصه‌های دیگر ازجمله کمبود پارکینگ، فضای ترددی، آلودگی هوا و حمل‌ونقل عمومی نیز تأثیر گذاشته است. در همین راستا، علیرضا زاکانی، شهردار تهران از نخبگان خواسته تا برای حل این معضل بزرگ، وارد میدان شوند: «در مجموعه شهرداری تهران هیأتی اندیشه‌ورز را با حضور نخبگان گردهم آورده‌ایم تا در حوزه ترافیک و حمل‌ونقل شهری تهران اقدامات مختلف و تأثیرگذاری صورت بگیرد.»
در این بین، محمدحسین حمیدی، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ علت را به اقبال کمتر شهروندان برای استفاده از حمل‌ونقل همگانی ارتباط داد و به همشهری گفت که اگر مراکز آموزشی به‌صورت 100درصدی باز شوند، ترافیک از الان سنگین‌تر هم می‌شود: «اگرچه اکنون با محدودیت‌های کرونایی مثل گذشته روبه‌رو نیستیم، اما هنوز مردم استقبال کمتری از حمل‌ونقل عمومی داشته و همچنان به استفاده از خودروی شخصی تمایل دارند.» او در عین حال عنوان کرد که میزان جمعیت شهر و تعداد خودروها طی 2سال اخیر افزایش یافته است. حمیدی گفت: «طی 2سال اخیر جمعیت تهران 22درصد و تعداد خودروها و موتورسیکلت‌های شهر 18درصد افزایش داشته است. اگر نسبتی بین جمعیت و تعداد خودروهای امروزه با 2سال پیش برقرار کنیم، باید انتظار ترافیک بیشتر از این را می‌داشتیم؛ بنابراین اگر شرایط کاملا به قبل از کرونا برگردد 15درصد حجم ترافیک فعلی بیشتر هم می‌شود.به این دلیل که مراکز آموزشی به‌طور جدی بازگشایی نشده‌اند و صرفا مشاغل تجاری و اداری فعال هستند؛ یعنی اگر شرایط به قبل از کرونا بازگردد، ترافیک بیشتر از اینی که هست می‌شود.»
آنچه از صحبت‌های رئیس پلیس راهور می‌توان برداشت کرد، این است که در بازه 2ساله تعداد خودروها و جمعیت شهر تهران افزایش چشمگیری داشته؛ با این حال سؤال اینجاست که چرا در هفته‌های اخیر یکباره ترافیک شهر، شدیدتر شده؟ احتمالا پاسخ به تغییر رفتارهای شهروندی ربط پیدا می‌کند که طی این 2سال به مرور رخ داده است. سردار حمیدی اگرچه مستقیما به چنین موضوعی اشاره نکرد، اما یکی از راهکارها را اعمال محدودیت‌های ترافیکی جدید دانست. او گفت: «برای آینده‌ای نزدیک که ترافیک بیشتر هم می‌شود، مجبوریم تمهیدات و طرح‌های جدیدی را درنظر بگیریم؛ بنابراین ساعت و محدوده طرح ترافیک را افزایش خواهیم داد و ساعت به قبل از شرایط کرونایی بازخواهد گشت. ساعت طرح ترافیک در شرایط عادی و قبل از شیوع بیماری از 6و نیم صبح تا 7بعدازظهر بود، اما اکنون، هنوز چنین اقدامی ضرورت پیدا نکرده و می‌شود با همین وضع موجود سطح شهر را مدیریت کرد. ناگفته نماند پس از برداشتن محدودیت‌ها هنوز مردم استقبالی مثل گذشته از حمل‌ونقل عمومی نکرده‌اند و تمایل به استفاده از وسیله شخصی دارند. بنابراین به‌طور حتم افزایش ساعت طرح ترافیک، ایجاد محدودیت طرح ترافیک و راهکارهای استفاده حداکثری از حمل‌ونقل عمومی در دستور کار قرار خواهد گرفت تا شاهد کاهش استفاده از خودروی شخصی در خیابان‌ها باشیم.»
برپایی نمایشگاه‌ها؛ یکی از دلایل
با وجود همه کاستی‌ها، آنچه برای رسیدن به نتیجه واحد مهم به شمار می‌آید، هماهنگی بخش‌های مختلف مدیریتی و تصمیمات مدیران با یکدیگر است. در این‌باره رئیس پلیس راهور تهران بزرگ مثالی از بازگشایی نمایشگاه‌های تهران از 2ماه گذشته در مناطق شمالی تهران زد و گفت: «برپایی مجدد رویدادهای بزرگ نمایشگاهی در نمایشگاه بین‌المللی تهران مشکلاتی را ایجاد کرده است، اما برای حل این معضل موفق شدیم با به‌کارگیری راهکارهایی مانند تغییر روز و ساعت برپایی نمایشگاه‌ها و تغییر زمان شروع و پایان نمایشگاه شاهد تأثیر بهتری نسبت به‌ماه گذشته باشیم؛ بنابراین با همکاری و مشارکت می‌توان راه‌حلی برای مسئله یافت.» او افزود: «تمهیداتی که پلیس تا به اکنون اندیشیده عمدتا تزریق نیروی انسانی و استفاده از آنها در خیابان‌های شهر بوده است. خوشبختانه سایر بخش‌ها به پلیس کمک کردند تا پلیس به‌صورت سنتی بتواند با نیرو و عامل انسانی در سطح شهر بیشتر حضور داشته باشد و خلأ و کمبودهایی را که در حوزه سامانه‌ها و سیستم‌ها داریم با استفاده از نیروی انسانی پر کند. اما این طرح‌ها تأثیرات کوتاه‌مدتی را به‌دنبال دارد. اگر قرار است برای بلندمدت کاری انجام شود باید توسعه سامانه‌ها و سیستم‌ها را در دستور کار قرار داد. شهر هوشمند شهری است که بدون حضور فیزیکی پلیس مدیریت ترافیکی شهر صورت بگیرد و پلیس در نقاط مورد نیاز مستقر شود. حضور پلیس از ابتدای صبح قبل از جریان ترافیک و بعد از جریان ترافیک حدود ساعت 10شب طرح خوبی برای دنیای امروز نیست.»
چرا طرح ترافیک باید تغییر کند؟
طی 2سال گذشته(آبان98 تا آبان1400) شهرداری تهران با در نظر گرفتن 4ساعت غیرپیک در بازه روزانه اجرای طرح ترافیک کرونایی سبب شد تا در میان روز، شهروندان به انجام سفرهای غیرضروری و غیرشغلی با خودروی شخصی ترغیب شوند. به بیان دیگر در یک بازه 4ساعته از شبانهروز یعنی فاصله ساعات 10:30 تا 14:30، با عنوان ساعات غیرپیک ترددی، شهروندان می‌توانند با پرداخت حدود 10 تا 20هزار تومان در حلقه اول یا دوم محدوده مرکزی شهر با خودروی شخصی تردد کنند. بنابراین عوارض ترافیک در این بازه زمانی به‌طور میانگین نصف هزینه استفاده از تاکسی‌‌های اینترنتی است که طبیعتا افزایش استفاده از خودروی شخصی را به همراه دارد. بنابراین چنین رقمی بازدارندگی لازم را نسبت به انجام سفر غیرضروری با خودرو به مرکز شهر ایجاد نمی‌کند و نیاز است تا شیوه اجرای طرح ترافیک تغییر کند.
