نبرد با کرونا از فضا

ساسان شادمان منفرد - خبرنگار

مایکل استراهان، ستاره پیشین فوتبال و مجری برنامه «صبح بخیر آمریکا»، به همراه 5نفر دیگر در روز نهم دسامبر، در بحبوحه همه‌گیری جهانی کووید-19 و افزایش موارد ابتلا به‌سویه جدید آن با نام اومیکرون به فضا خواهند رفت. به گزارش روزنامه یو‌اس‌ای تودی، استراهان نخستین غیرنظامی در فضا نخواهد بود، چراکه در سپتامبر و ماموریت الهام4 استارت‌آپ اسپیس‌ایکس، 4غیرنظامی به مدار فرستاده شدند. پرتاب‌های فضایی غیرنظامی در زمانی که کووید-19، سراسر جهان را تحت‌تأثیر خود قرار داده، به‌شدت کانون توجه بوده است. برخی، مانند شاهزاده ویلیام، نوه الیزابت دوم حتی از وسواس در مورد پروازهای فضایی انتقاد کرده‌اند و می‌گویند میلیاردرها و شرکت‌ها باید بیشتر روی رسیدگی به مسائل خود زمین تمرکز کنند. اما آیا فناوری توسعه‌یافته فضایی می‌تواند به ما در مبارزه با همه‌گیری کمک کند؟ مقاله‌ای در این مورد در مجله معتبر Nature Medicine منتشر شده که بررسی می‌کند، چگونه می‌توان از فناوری‌های فضایی برای کمک به مدیریت و پیشگیری از بیماری‌های همه‌گیر استفاده کرد. به‌گفته «فیل مک‌آلیستر»، مدیر پروازهای فضایی تجاری در ناسا، در واقع، فضانوردان اغلب آزمایش‌های پزشکی را در فضا انجام می‌دهند تا به محققان کمک کنند تا چگونگی واکنش بدن انسان به ویژگی‌های فضا را بهتر درک کنند. مک‌آلیستر می‌گوید برای ماموریت الهام4اسپیس‌ایکس، غیرنظامیان یک‌سری آزمایش‌ها را انجام دادند، مانند گرفتن خون در فضا و ارسال داده‌ها به محققان روی زمین.

پزشکی از راه دور
دکتر فرهان اسرار، پزشک و عضو هیأت علمی جهانی در دانشگاه بین‌المللی فضایی، نیز می‌گوید: «پزشکی از راه دور در واقع توسط آژانس‌های فضایی نیز به‌منظور ارائه مراقبت، نظارت بر مراقبت از فضانوردان توسعه یافته است.» اسرار به‌طور مشابه خاطرنشان می‌کند، پزشکی از راه دور می‌تواند برای نظارت و ارزیابی بیماران کووید، از راه دور و بدون خطر ابتلای کارکنان مراقبت‌های بهداشتی مورد استفاده قرار داد. او در این خصوص می‌گوید که فناوری پوشیدنی پیش‌تر توسط فضانوردان کانادایی برای نظارت بر چندین پارامتر کلیدی سلامت مانند فشار خون، دما، ضربان تنفس و ضربان قلب استفاده شده است که همه آنها در فاصله صدها کیلومتری از زمین و در ایستگاه فضایی بین‌المللی شکل گرفته‌اند. این مقاله همچنین نشان می‌دهد که این دستگاه‌های پوشیدنی می‌توانند توسط کارکنان مراقبت‌های بهداشتی برای تشخیص زودهنگام ایجاد و گسترش علائم استفاده شوند. براساس این مقاله، تصاویر ماهواره‌ای می‌تواند به برنامه‌ریزی همه‌گیری و توزیع واکسن‌های ویروس کرونا کمک کند. این مقاله اشاره می‌کند که ماهواره‌های پرتاب‌شده به فضا پیش‌تر به ترسیم انتقال بیماری در طول شیوع ابولا کمک کرده‌اند. در مبارزه با فلج اطفال، تصاویر ماهواره‌ای روستاهای حاشیه‌ای و قبلاً ناشناخته نیجریه را پیدا  و به ریشه‌کنی کمک کردند. اسرار می‌گوید: «پارامترهای مختلفی وجود دارد که می‌توانید با استفاده از ماهواره‌ها آنها را رصد کنید. ما می‌توانیم دمایی را که  ایده‌آل است، کنترل کنیم تا درصورت وقوع همه‌گیری، شما بتوانید از این فناوری برای نظارت بر پیشرفت درمان استفاده کنید.» او همچنین استفاده از نظارت ماهواره‌ای روی جمعیت پشه‌ها را به‌عنوان یک راه بالقوه برای پیش‌بینی شیوع مالاریا عنوان می‌کند. یکی دیگر از چیزهایی که می‌توانیم از فضانوردان بیاموزیم، علم مدیریت ایزوله‌کردن است. فضانوردان بیشتر مجبورند روزها یا ماه‌ها در فضا باشند، بدون اینکه با عزیزان‌شان تماس یا ارتباطی داشته باشند. دستورالعمل‌های فاصله‌گذاری اجتماعی از تجمع مردم جلوگیری کرده و آنهایی را که منابع تکنولوژیک محدودی دارند، منزوی‌تر کرده است. در مقاله دیگری که در‌ماه مه2020در نیچر منتشر شد، فضانوردان روش‌هایی را به اشتراک گذاشتند که با انزوا در فضا برخورد می‌کردند؛ ازجمله داشتن یک روال روزانه با مدیریت دقیق و ساختاردهی کارها حول یک ماموریت الهام‌بخش. هر دو مقاله تحقیقاتی نشان می‌دهند که با درک اینکه چگونه فضانوردان با انزوا کنار می‌آیند، می‌توانیم تکنیک‌های بهتری برای حفظ سلامت روان خود در طول همه‌گیری ایجاد کنیم.