تلویزیون و سامانه‌های آنلاین دست به جیب شوند

تلویزیون و سینما سال‌هاست که رابطه پرکشمکشی دارند؛ عده‌ای از سینماگران معتقدند که تلویزیون توجه لازم را به تولیدات سینمایی ندارد و نه تمایلی به پخش تیزرهای تبلیغاتی فیلم‌های ایرانی نشان می‌دهد و نه در برنامه‌هایی که درباره سینمای ایران می‌سازد، مثل «هفت»، با فیلم‌ها و سینماگران ایرانی رفتاری منصفانه دارد. در سوی مقابل، مسئولان تلویزیون هم با رفتاری که در قبال فیلم‌های ایرانی دارند سینماگران را متوجه ساخته‌اند تا وقتی که در فیلم‌هایشان ضوابط مورد تأیید این سازمان را رعایت نکنند، فیلم‌هایشان بخت پخش از تلویزیون را ندارند یا حداقل به شکل کامل پخش نخواهند شد. روز گذشته، اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران رقمی را برای حداقل قیمت فروش فیلم‌های سینمایی ایرانی به تلویزیون اعلام کرد که شاید باعث شود گشایشی در گره‌های افتاده به رابطه سینما و تلویزیون حاصل شود؛ البته به شرطی که تلویزیون از این موضوع استقبال کند و پیشنهاد اتحادیه تهیه‌کنندگان را بپذیرد و در راه عملی‌شدن آن قدمی بردارد. اما اینکه اتحادیه تهیه‌کنندگان چه خواسته‌ای از تلویزیون و البته سامانه‌های آنلاین داشته، موضوع این گزارش است.

تله‌فیلم به جای فیلم
هر فیلمی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موفق به دریافت پروانه می‌شود یعنی هفت‌خان رستم را پشت سر گذاشته و توانسته راهش را به‌سوی پرده نقره‌ای باز کند. اما پروانه نمایش وزارت ارشاد نمی‌تواند ضامن نمایش فیلمی در تلویزیون باشد. فیلم‌های زیادی را می‌توان نام برد که به‌رغم دریافت پروانه نمایش هرگز این فرصت را نخواهند یافت که در تلویزیون نمایش داده شوند. نیاز به گفتن ندارد که برخی صحنه‌های فیلم‌های ایرانی در تلویزیون برتابیده نمی‌شوند و امکان پخش از تلویزیون را ندارند. در یکی از مشهورترین نمونه‌ها، سال1385 فیلم «هامون»(داریوش مهرجویی، 1368) از شبکه4 سیما نمایش داده شد که بعدا داریوش مهرجویی طی نامه‌ای به سانسور حدود ۴۰صحنه و گفت‌وگو از فیلمش اعتراض کرد. در سال‌های اخیر هم فیلم‌هایی بوده‌اند که در هنگام پخش از تلویزیون دچار مشکلاتی شده‌اند.
سال‌ها پیش، در زمان ریاست عزت‌الله ضرغامی بر سازمان صداوسیما، تلویزیون برای اینکه بتواند محتوایی منطبق با چارچوب‌ها و مقررات خودش تهیه و تولید کند، روی به تولید تله‌فیلم آورد و مثل یک استودیوی فیلمسازی تعداد زیادی تله‌فیلم تولید کرد تا خلأ ناشی از پخش‌نکردن فیلم‌های سینمایی را پر کند. با این حال، روند پخش فیلم‌های سینمایی ایرانی از تلویزیون هرگز متوقف نشده و همواره حداقل برخی از فیلم‌های ایرانی که با قواعد تلویزیون تضادی نداشته‌اند، به دفعات از این رسانه پخش شده‌اند. شبکه نمایش در سال‌های اخیر فیلم‌های کارگردانان و بازیگران ایرانی را روی آنتن برده و بخشی از خوراکش را فیلم‌های ایرانی تامین می‌کنند. اما معمولا درباره اینکه حق‌پخش فیلم‌های سینمایی در تلویزیون چقدر است، صحبتی در رسانه‌ها مطرح نشده است. اعلامیه روز گذشته اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران را باید یکی از معدود مواردی دانست که به وضوح درباره حق‌پخش فیلم‌های سینمایی در تلویزیون صحبت شده است.

حق‌پخش تلویزیونی؛ یک‌سوم هزینه تولید فیلم
روز گذشته، هیأت‌مدیره‌ اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران، با توجه به تورم سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹و 8‌ماه نخست سال‌جاری، کف قیمت فیلم‌ها در قراردادهای تمدیدی با سازمان صداوسیما را برای 3سال مبلغ یک‌میلیارد ریال اعلام کرد. یعنی صداوسیما برای تمدید قرارداد پخش فیلم‌های سینمایی ایرانی که قبلا حق‌پخش آنها را خریده باید برای 3سال حداقل 100میلیون تومان بپردازد. طبق پیگیری‌های همشهری، این رقم در سال‌های گذشته چیزی در حدود 30 تا 40میلیون تومان بوده است. اما رقم اولیه برای خرید حق‌پخش تلویزیونی یک فیلم سینمایی چقدر است؟ گویا رقم مورد نظر اتحادیه تهیه‌کنندگان چیزی در حدود یک‌میلیارد تومان است. برخی از تهیه‌کنندگان سینما معتقدند از آنجا که قیمت خرید حق‌پخش تلویزیونی بسیار پایین است و در مقابل هزینه‌های میلیاردی تولید یک فیلم سینمایی رقمی محسوب نمی‌شود، عملا تلویزیون به بازاری تبدیل شده که برای تهیه‌کنندگان سینما جذابیت ندارد. اما چنانچه رقم خرید حق‌پخش تلویزیونی به اندازه یک‌سوم هزینه‌های تولید یک فیلم باشد، عده‌ای از تهیه‌کنندگان سینما فیلم‌هایشان را طوری مدیریت خواهند کرد که امکان پخش بی‌دردسر را از تلویزیون پیدا کند. نوروز امسال، تلویزیون 2فیلم «یدو» و «تک‌تیرانداز» را پیش از اینکه در سینما اکران شوند، با خرید حق‌پخش تلویزیونی آنها که گویا رقمی در حدود 2میلیارد تومان بوده، به روی آنتن برد و این موضوع نشان می‌دهد که تلویزیون برای خرید فیلم‌های سینمایی مورد نظرش حاضر به سرمایه‌گذاری است.
همچنین طبق اعلام این اتحادیه، کف قیمت فیلم‌ها در قراردادهای تمدیدی با سامانه‌های نمایش آنلاین به‌صورت انحصاری برای 3سال 600میلیون ریال است. باز هم براساس پیگیری‌های همشهری، از آنجا که سامانه‌های آنلاین در دوره کرونا مورد توجه قرار گرفتند و جای پای خود را در صنعت سرگرمی ایران محکم کردند، تا پیش از این، قاعده متقنی از سوی اتحادیه تهیه‌کنندگان درباره خرید یا تمدید حق‌پخش نمایش فیلم‌های سینمایی در این سامانه‌ها مشخص نشده بوده است. اما حالا برای تمدید 3ساله حق‌پخش 60میلیون تومان و برای خرید حق‌پخش چیزی در حدود 500میلیون تومان مدنظر این اتحادیه است. باید دید رقم‌های مورد نظر اتحادیه تهیه‌کنندگان مورد پذیرش تلویزیون یا سامانه‌های آنلاین قرار می‌گیرد یا این موضوع به جنگ و جدالی جدید دامن می‌زند.