صدای معلولان/ سبقت گرانی از حمایت‌های بهزیستی

فهیمه طباطبایی -  روزنامه‌نگار

غول گرانی، گریبان وسایل توانبخشی معلولان که لازمه زندگی آنهاست را گرفته است. اگر تا 2سال پیش دنبال آن بودند که چگونه ابزار بهتر و کارآمدتری تهیه کنند که کیفیت زندگی‌شان را بهبود بخشد و حضور در اجتماع را برای آنها هموارتر کند، حالا باید به فکر این باشند که هزینه خرید ابزار معمولی و حتی دست دوم را از کجا تامین کنند؟
عصا، سمعک، واکر، ویلچر، عینک، ابزارهای کمکی برای توالت و حمام، تشک مواج، ماساژور و همچنین جلسات کاردرمانی و گفتاردرمانی از ابزار و خدماتی هستند که این روزها قیمت‌شان سر به فلک گذاشته و دسترسی به آنها را برای افراد دارای معلولیت دشوار کرده است. افراد دارای معلولیت حالا خواسته‌هایشان را در حد تعدیل قیمت لوازم توانبخشی کاهش داده‌اند و می‌گویند دولت اگر در بخش‌های دیگر مانند به کارگیری نیروی انسانی یا تامین مسکن و بهبود شرایط آموزشی قدمی برنمی‌دارد، حداقل جلوی گرانی افسارگسیخته ابزارهای مورد‌نیاز آنها را بگیرد. در 2یادداشت پیش‌رو ابتدا علی همت محمودنژاد، رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان درباره رنجی که معلولان از گرانی لوازم توانبخشی می‌برند، سخن گفته و در ادامه محمد نفریه، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی از علل کمبودها و هزینه‌های بالای این ابزارها سخن گفته است.

تنها در برابر هجوم قیمت‌ها
علی همت محمودنژاد - رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان

گرانی وسایل توانبخشی در کشور شرایط معلولان را بسیار بغرنج کرده است. متأسفانه عواملی همچون تحریم‌ها و ناتوانی شرکت‌ها برای تهیه این لوازم به‌دلیل نبود ارز حمایتی، قیمت ابزارهای مختلف را بین 3تا 5برابر کرده است. شرایط به‌وجود آمده باعث شده که هم‌اکنون گروهی از معلولان از وسایل توانبخشی بی‌کیفیت و بعضا دست‌دوم استفاده کنند و گروه دیگر نیازهای خود را نادیده گرفته و از تهیه این ابزار صرف‌نظر کنند؛ مثلا ناشنوایان زیادی در کشور هستند که به‌دلیل گرانی باتری سمعک، استفاده از آن را کنار گذاشته‌اند و همین مسئله باعث می‌شود در انزوای خود فرو‌روند یا معلولان حرکتی که توانایی خرید ویلچر را ندارند، به اجبار حضور خود را در اجتماع کاهش داد‌ه‌اند که این مسئله آسیب‌های فراوانی را بر سلامت جسمی و روانی آنها وارد می‌کند. ممکن است برای عده‌ای این سؤال پیش بیاید که چرا معلولان از لوازم توانبخشی داخلی استفاده نمی‌کنند؟ باید بگویم اگر لوازم تولید داخلی باکیفیت در اختیار معلولان گذاشته شود، آنها هیچ مقاومتی برای استفاده از آن ندارند اما اغلب لوازم توانبخشی در کشور ما حتی موفق به دریافت مجوز استاندارد نمی‌شوند و البته دولت‌ها تلاشی برای حمایت از تولید‌کنندگان داخلی در این بخش نمی‌کنند. بگذارید چند نمونه از کمبودها یا گرانی ابزار توانبخشی را مثال بزنم تا جامعه و مسئولان عمق مشکلات پیش‌روی افراد دارای معلولیت را درک کنند؛ مثلا در حوزه نابینایان، بیشتر نرم‌افزارهای تبدیل‌کننده پی‌دی‌اف به ورد به‌صورت آنلاین در دسترس نابینایان قرار می‌گیرد درحالی‌که آنلاین بودن این خدمات ممکن است هر لحظه آنها را به یک بدافزار متصل کند و امکان سوءاستفاده مالی از درگاه اینترنتی آنها بالا می‌رود یا همچنین سمعک و باتری سمعک ناشنوایان هم‌اکنون 10میلیون تومان است. ویلچر برای معلولان حرکتی بسته به نوع و کارکردش از 7میلیون تومان شروع و به 35میلیون تومان می‌رسد یا یک پای مصنوعی هم‌اکنون 90میلیون تومان است، یک بریس دوبل بلند برای افراد دارای معلولیت پا هم به 40میلیون تومان رسیده است. این در حالی است که سقف کمک‌هزینه بهزیستی برای خرید ویلچر به افراد دارای معلولیت یک‌میلیون تومان است یا کمک‌هزینه سمعک 990هزار تومان شده است، برای کمک‌هزینه در لوازم توانبخشی هم کمک‌ها حداقلی است. حرف در این حوزه بسیار است اما تنها راه‌حلی که از نظر ما می‌تواند افراد دارای معلولیت را از این بحران نجات دهد، این است که دولت با نظارت مستقیم و اختیار دادن به شرکت‌هایی که وارد‌کننده وسایل توانبخشی هستند و تخصیص ارز ضروری در این حوزه از ناتوان‌سازی بیشتر افراد دارای معلولیت جلوگیری کند. همچنین نظارت بر قیمت این لوازم را در بازار آزاد بیشتر کند.

کمبود لوازم توانبخشی به روایت اعداد
محمد نفریه - معاون توانبخشی سازمان بهزیستی

گرانی ابزار و لوازم توانبخشی افراد دارای معلولیت به‌دنبال تحریم‌ها و تورم اقتصادی در سال‌های گذشته پیش‌آمد که سازمان بهزیستی کشور تلاش کرده با دادن یارانه‌هایی به مددجویان تا حدودی کمک حال آنها باشد؛ مثلا در سال گذشته بودجه کمک خرید لوازم توانبخشی به افراد دارای معلولیت 80میلیارد تومان بود که امسال به 181میلیارد تومان افزایش یافت. البته تا ابتدای آذر‌ماه1400فقط 25درصد بودجه اختصاص پیدا کرده و متأسفانه 75درصد بقیه آن همچنان مانده است. این رقم برای تامین ابزار 121هزار فرد دارای معلولیت است که در تخصیص آن بسیار عقب هستیم. اگر بخواهم با عدد و رقم کمبود ابزار توانبخشی را روایت کنم، باید بگویم که ویلچر با کمبود 125هزار و 353مورد در صدر نیازها قرار دارد که 30هزار‌و 148عدد آن برای ویلچر حمام، 7هزار‌و577ویلچر برقی، 2هزار‌و687ویلچر برانکاردی، 84هزار‌و749ویلچر ارتوپدی و 192ویلچر ورزشی از کمبودهای فعلی ما در این بخش است. همچنین 58هزار‌‌و530نفر از ناشنوایان نیاز به دستگاه سمعک و 70هزار‌و115نفر نیاز به باتری سمعک دارند که هنوز نتوانسته‌ایم آن را تامین کنیم. کمبود 29هزار‌و759دستگاه واکر هم برای افراد دارای معلولیت نیازی جدی است که باید هر چه سریع‌تر برطرف شود. البته در میان لوازمی که نام بردم، سمعک از همه ضروری‌تر است؛ چرا که در ایران تولید نمی‌شود و باید آن را از کشورهای دیگر تهیه کنیم اما امکان آن نیست. سیاستمداران در کلام می‌گویند که سمعک تحریم نیست اما وقتی سیستم بانکی ایران تحریم است، عملا امکان تهیه آن وجود ندارد. همچنین باتری سمعک موجود است اما مقدار آن کم و قیمت آن بالا رفته است. سازمان بهزیستی سال گذشته به تمام افراد ناشنوا هزینه یک‌ساله باتری سمعک را پرداخت کرد و اگر امسال هم بتوانیم، هزینه باتری را پرداخت می‌کنیم.