جمعه تباه
فاطمه عباسی
همه این روزهای آغازین آذرماه، ما آدم‌های مصرف‌گرا در حال بالا و پایین کردن سایت‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی هستیم تا شاید از این «بلک فرایدی» یا به زبان خودمان «جمعه سیاه» کمی تخفیف هم نصیب ما شود. انگار در این وقت سال خیلی از ما بدون اینکه بدانیم اصلا بلک فرایدی چی هست یا چرا جمعه باید سیاه باشد، چشممان فقط تبلیغات ریز و درشت فروشگاه‌ها را می‌بیند که قصد کرده‌اند محصولاتشان را با تخفیف‌های ویژه در سبد خرید ما بچپانند.
اما بگذارید برای آنهایی که نمی‌دانند بگوییم که این جمعه سیاه نخستین روز پس از جشن شکرگزاری در فرهنگ آمریکایی است که به‌عنوان روز شروع فصل خرید کریسمس شناخته می‌شود. این فرهنگ از سال۱۹۵۲ نهادینه شد؛ اما از نام بلک فرایدی برای این روز در دهه‌های اخیر استفاده شد. این رسم اگرچه ابتدا در آمریکا شروع شد، اما به‌دلیل استقبال گسترده مردم از مرزهای خاکی و آبی رد شد و به کشورهای دیگر هم راه پیدا کرد. امروزه در اکثر کشورهای دنیا این روز به‌عنوان بزرگ‌ترین روز حراج سال شناخته می‌شود. احتمالا فیلم‌های مربوط به سرازیر شدن مشتریان به فروشگاه‌ها را در کشورهای دیگر دیده‌اید که انگار قصدشان فقط خرید نیست و قرار است خاک فروشگاه را به توبره بکشند. سال‌های متمادی فروشگاه‌ها راس ساعت ۶ در را باز می‌کردند. اما در سال۲۰۰۰ به‌دلیل استقبال دیوانه‌وار مردم این ساعت به ۵ و حتی ۴ هم رسید. حتی در سال۲۰۱۱ چندین فروشگاه زنجیره‌ای پا را از این هم فراتر گذاشتند و فروشگاه هایشان را برای نخستین بار در دنیا در نخستین ساعت بامداد باز کردند. مردم هم از روز‌ها قبل برای این خرید بزرگ برنامه‌ریزی و محصولات مورد نظرشان را انتخاب می‌کنند. از ساعت‌ها قبل از باز شدن در فروشگاه در صف منتظر می‌مانند تا بتوانند محصولات مورد نیازشان را با قیمتی خیلی خیلی کمتر از بهای واقعی بخرند. بسیاری از مردم ساعت‌ها قبل در صف منتظر می‌مانند. حتی برخی شب را در خیابان و جلو فروشگاه به‌سرمی‌برند تا در این رقابت پیروز شوند. البته در چند سال گذشته که کرونا سروکله‌اش پیدا شد، بیشتر خریدها اینترنتی شد و این ازدحام و هجوم هم کاهش پیدا کرد.
این سنت غربی تقریبا 4-3 سالی است که به ایران هم رسیده و فروشگاه‌های آنلاین ایرانی در هفته اول آذرماه و روز جمعه سیاه روی کالاهایشان تخفیف می‌گذارند. حالا اینکه این تخفیف‌ها چقدر واقعی باشند، خودش کلی جای بحث دارد. در واقع حراج‌هایی که در کشور ما شکل می‌گیرد، چندان هم واقعی نیست. اگر واقعی هم باشد اجناس فرسوده و مانده در انبار با قیمت‌هایی پایین‌تر به مردم فروخته می‌شود. برخی از فروشگاه‌ها در آستانه این روز قیمت را بالا می‌برند، بعد از آن هم به اسم حراج جمعه سیاه با تخفیف قیمت‌ها را به قبل برمی‌گردانند! حتی قیمت بعضی از اجناس در بازار ارزان‌تر از سایت‌های اینترنتی حتی با اعمال تخفیف است.
اینها همه در حالی است که در کشورهای دیگر، بسیاری از اجناس برندهای شناخته شده و پرطرفدار با قیمت مناسب و کیفیت خوب حتی با 90درصد تخفیف به مردم و حتی افراد تهیدست و نیازمند فروخته می‌شود. در روزهای اخیر هم پلیس فتا به مردم برای خریدهای آنلاین در روز جمعه سیاه تذکر داد، چرا که هرچند بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین در این روز بابت سود بیشترشان حراج می‌کنند، اما کلاهبرداران نیز بیکار ننشسته‌اند و در کمین کاربران مجازی هستند. خلاصه اینکه این سنت‌های غربی و آمریکایی به ما نمی‌آید. یک کم که فکر کنید ما خودمان از قدیم به جای جمعه سیاه، جمعه بازار و شنبه بازار و همه روزهای هفته بازار داشته و داریم. خیلی از کالاها در این بازارها ارزان‌تر از مغازه‌ها فروخته می‌شود و می‌توان کلی محصولات محلی هم در آنها خریداری کرد. به جای جشن گرفتن کریسمس و هول شدن برای خرید در بلک فرایدی، بچسبید به همان بازار دم عید خودمان که تخفیف‌هایش هم واقعی‌تر است. راستی اصلا در این جمعه تباه که پشت سر گذاشتیم ردپای یک محصول درجه یک از یک برند معتبر و خوشنام را یافتید که حراجی واقعی داشته باشد؟
در همینه زمینه :
