عطش میانکاله

سیدمحمد فخار- خبر‌نگار
تغییر اقلیم این روزها برای همه شهرها، دشت‌ها و حتی تالاب‌های کشور مشهود است. این پدیده که به‌علت اقدامات غیرکارشناسی، نتایجی جز خشکسالی، افزایش سیل‌های مخرب و خیزش گردوغبار نداشته، حالا نه در نیمه جنوبی کشور که خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود بلکه در شمال کشور نیز پیامدهای خشن خود را نشان داده و حالا خبر رسیده که ۱۵هزار هکتاراز تالاب میانکاله خشک شده است.

خسارت‌های خشکی
شبه‌جزیره میانکاله زیستگاه زمستان‌گذرانی و جوجه‌آوری انواع گوناگونی از پرندگان آبزی و کنار‌آبزی است که خشکسالی بیشترین صدمه را به این پرندگان زده است. طی سال‌های اخیر مساحت ممکن برای زادآوری پرندگان به نحو محسوسی کم شده است. در بخش آبی میانکاله نیز به‌علت اینکه محل تخم‌ریزی و تکثیر ماهیان بومی و تجاری دریای خزر بوده، کاهش فضای آبی صدمه شدیدی به حفظ و تداوم ذخایر ماهیان برخوردار دریای خزر زده است.

لزوم نگاه استانی و ملی به تالاب
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست عصر پنجشنبه اخیر از میانکاله بازدید و از آن به عنوان گنجینه طبیعی خاص یاد کرد. علی سلاجقه در این‌باره گفت: میانکاله ذخیره‌گاه زیست‌کره به‌عنوان یکی از ذخایر جانوری، آبی و خاکی برجسته و منحصر به‌فردی است که جنبه‌های مختلف اقتصادی، توریستی و گونه‌های کمیاب آن می‌طلبد تا به میانکاله توجه ویژه شود. وی افزود: تالاب میانکاله متأثر از تغییر اقلیم و خشکسالی است و روند عقب نشینی دریای خزر نشان می‌دهد این روند طی سال‌های آینده ادامه دارد و خشکی‌زایی خلیج و خشکسالی سبب کاهش ورودی‌های آب می‌شود. در چنین شرایطی باید به تالاب نگاه استانی و ملی شود.

تعارضات میانکاله
سازمان محیط‌زیست طی سال‌های اخیر همواره در حال پیگیری طرح جامع میانکاله از سوی دستگاه‌های مختلف بوده است. در این مسیر باید تغییر کاربری‌ها، تعرض و ورودی آب مدنظر قرار گرفته شود. همچنین باید به حقآبه تالاب در سطح کم‌آبی، میان آبی و پرآبی توجه شود و آب منطقه‌ای به نمایندگی از وزارت نیرو در این مسیر حقآبه تالاب را تأمین کند تا تالاب به روزهای اوج خود برگردد. در بخش محیط‌زیست حیوانی نیز باید به  بیماری حیوانات مهاجر و به‌ویژه آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان تمرکز ویژه صورت گیرد؛ زیرا پرندگان مهاجر زیادی از سیبری و دیگر مناطق وارد میانکاله شدند و پرندگان رصد می‌شوند تا مشکلی برای‌شان ایجاد نشود. از سال98 تاکنون یکی از مباحث نگران‌کننده خلیج گرگان و تالاب میانکاله، مرگ فوک‌های خزری بوده است. در طرح جامع این بخش نیز باید لحاظ شود که فوک تنها پستاندار دریایی به شمار می‌رود و بیشترین فرضیه مربوط به مانورهای نظامی در سطح خزر و کشورهای همسایه است زیرا بیماری در آنها مشاهده نشده است.
 
برنامه جامع میانکاله
طی 10سال اخیر برنامه جامع میانکاله از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست برای حفاظت بیشتر از این منطقه ارزشمند کلید خورده اما هنوز به نتیجه نهایی و اجرا نرسیده است. طبق آخرین برآوردهای این سازمان با توجه به خشکسالی میزان ورودی آب به خلیج میانکاله کاهش پیدا کرده و حدود ۱۵هزار هکتار از تالاب میانکاله به جمع اراضی خشک کشور اضافه شده است. طبق پیش نویس اولیه طرح جامع میانکاله، سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان مجموعه نظارتی و حاکمیتی پیگیری آن را در دستور کار داشته و سایر سازمان‌ها ازجمله جهادکشاورزی، منابع طبیعی، صنعت، مدیران زیر مجموعه وزارت نیرو باید پای کار باشند. طبق این طرح در بحث تعرض به این مناطق و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی، دستگاه‌های مرتبط باید اقدامات قضایی و نظارتی خود را انجام دهند.از سویی در بحث لایروبی خلیج گرگان، مسیر آب‌ها و بررسی میزان حقآبه‌ای که در 3سناریو کم‌آبی، پرآبی و میان آبی درنظر گرفته شده و وزارت نیرو هم مکلف به تامین آن است را در دستور کار قرار دارد.