عقب نشینی دلار در آخر هفته

شیب صعودی قیمت دلار در آخر هفته قبل، تحت‌تأثیر 2 اقدام بانک مرکزی کند شد. اگرچه قیمت دلار به کانال 28هزار تومان بازنگشت اما با 500تومان کاهش به محدوده 29هزارو 100تومان عقب نشینی کرد.
به گزارش همشهری، شیب قیمت دلار از ابتدای هفته قبل و در آستانه برگزاری مذاکرات هسته‌ای در هشتم آذر‌ماه صعودی شده است. این روند صعودی در روز چهارشنبه شتاب بیشتری گرفت. چنان‌که قیمت هر دلار آمریکا تا آستانه ورود به کانال 30هزار تومان هم پیش رفت. بررسی نمودار قیمت دلار و سوابق رفتاری بازار ارز  در 3سال گذشته، نشان می‌دهد؛ هرگاه بازار ارز در آستانه یک رویداد سیاسی مهم قرار می‌گیرد با نوسان‌های جدی مواجه می‌شود. نخستین بار در فروردین 1397که زمزمه خروج آمریکا از برجام مطرح شده بود، بازار در شرایط مشابهی قرار گرفت و قیمت ارز با نوسان مواجه شد، پس از آن با خروج آمریکا از برجام در 17اردیبهشت 97، قیمت هر دلار با رشدی عجیب مواجه شد، به‌طوری‌که تا هفتم مهرماه همان سال رشدی 220درصدی را به ثبت رساند. این اتفاق، سال99 در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، در آبان‌ماه تکرار شد. به‌طوری که قیمت هر دلار آمریکا یک روز قبل از برگزاری این انتخابات به سرعت رشد کرد و حتی به 32هزار تومان رسید که بالاترین رکورد تاریخی برای قیمت دلار محسوب می‌شود.
در آن زمان بازار تحت‌تأثیر مخابره اخباری مبنی بر پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا قرار گرفته بود. بعد از آنکه مشخص شد جو بایدن پیروز انتخابات است، قیمت دلار با افت مواجه شد. اکنون بازار ارز دوباره در شرایطی مشابه قرار گرفته و قیمت دلار آمریکا در آستانه آغاز مذاکرات هسته‌ای، از دوشنبه هفته جاری، با رشد مواجه شده است. با این حال آخر هفته قبل بانک مرکزی با   2 اقدام تلاش کرد روند رشد قیمت دلار را محدود کند.

شفاف‌سازی‌ آماری
صرف‌نظر از ریسک‌های سیستماتیک، یکی از موضوعاتی که بر قیمت ارز تأثیر زیادی دارد تعادل میان میزان منابع و مصارف ارزی است. به‌همین دلیل اطلاع از میزان ذخایر ارزی می‌تواند بازار ارز را تحت‌تأثیر قرار دهد. اطمینان از تامین منابع ارزی می‌تواند به کاهش تقاضای ارز منجر شود، در مقابل، بی‌اعتمادی  به میزان ذخایر ارزی به افزایش تقاضا منجر می‌شود. برهمین اساس آخر هفته قبل بانک مرکزی با ارائه گزارشی در مورد میزان منابع ارزی غیرنفتی به بازیگران بازار ارز اطمینان داد  که میزان درآمدهای ارزی غیرنفتی رو به افزایش است و می‌تواند کفاف مصارف ارزی را بدهد.
بانک مرکزی اعلام کرد: حجم فروش ارز صادرکنندگان در سامانه نیما، در 8‌ماه سال‌جاری، 69درصد نسبت به‌مدت مشابه پارسال افزایش داشته است. مطابق این گزارش، حجم فروش ارز صادرکنندگان، در سامانه نیما در 8‌ماه پارسال، 10.7میلیارد دلار بوده که این میزان در مدت مشابه امسال به‌ 18.1میلیارد دلار رسیده است. بانک مرکزی در تحلیل موضوع اعلام کرد: این آمار نشان می‌دهد روند بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد ایران بهبود یافته است. به‌گفته بانک مرکزی در آبان‌ماه نیز روند افزایش عرضه ارز در سامانه نیما تداوم داشته به‌گونه‌ای که عرضه ارز در این‌ماه نسبت به‌ماه قبل 20درصد رشد داشته است. ‌اکنون نیاز‌های ارزی کشور برای واردات مواداولیه، کالاهای سرمایه‌ای و ضروری از طریق سامانه نیما تامین می‌شود. نشان دادن این واقعیت که کشور با کمبود منابع ارزی برای واردات مواجه نیست، سیگنال مهمی برای بازار ارز محسوب می‌شود.

کاهش شکاف قیمت
هفته گذشته تحت‌تأثیر افزایش تقاضا برای خرید ارز، حجم تقاضای خرد نیز برای خرید دلار افزایش یافت. ‌به‌طوری که از ابتدای هفته صف‌های پر شماری جلوی صرافی‌های دولتی و رسمی تشکیل شد. این صف‌ها در روز چهارشنبه به اوج  خود رسید زیرا خریداران می‌توانستند با خرید ارز دولتی از فرصت‌های آربیتراژی استفاده کنند و با فروش ارز خریداری شده در صرافی‌های دولتی در بازار آزاد دست‌کم 4میلیون تومان سود به‌دست بیاورند. هفته گذشته بانک مرکزی قیمت فروش ارز دولتی را در محدوده 26هزارو 700تومان تعیین کرده بود. خریداران می‌توانستند با ارائه کارت ملی 2هزارو 200دلار ارز دولتی دریافت کنند و آن را در بازار آزاد به قیمت بیش از 29هزار تومان بفروشند. این شکاف قیمت بین ارز دولتی و آزاد به افزایش تقاضا برای خرید ارز منجر شده بود. در آخر هفته بانک مرکزی با افزایش قیمت ارز دولتی شکاف قیمت بین ارز دولتی و نرخ بازار آزاد را تا حدوی کم کرد و این موضوع به کاهش تقاضای خرد در بازار ارز منجر شد. انتظار می‌رود درصورت تداوم این سیاست و افزایش قیمت ارز دولتی سطح تقاضای خرد در بازار در هفته جاری با کاهش محسوسی مواجه شود و این موضوع به افت ارزش دلار منجر شود. هم‌اکنون 90درصد ارز مبادلاتی از طریق حواله و فقط 10درصد آن در قالب اسکناس انجام می‌شود. اما نکته قابل توجه این است که قیمت ارز بازار آزاد را همین تقاضای خرد 10درصدی تعیین می‌کند و هر نوع مدیریت قیمت در این بازار   می‌تواند به کاهش قیمت ارز منجر شود.

اقدام سوم؛ احتمالا در هفته جاری
اقدامات بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز احتمالا به همین جا ختم نشود، خبرهای غیررسمی نشان می‌دهد بانک مرکزی در تلاش است تا سطح تقاضای خرد را از این به بعد محدودتر کند. اکنون متقاضیان می‌توانند با ارائه یک کارت ملی 2200دلار ارز دولتی دریافت کنند اما برخی خبرهای تأیید نشده نشان می‌دهد این شرایط احتمالا در هفته جاری تغییر خواهد کرد و با سخت‌تر شدن شرایط، میزان تقاضاهای خرد ارزی کاهش خواهد یافت. هفته گذشته افرادی که در میدان فردوسی در صف‌های طولانی برای خرید دلار سهمیه‌ای خود بودند، قصد نگهداری آن را نداشتند و به محض خرید، دلارهایشان را به دلالان می‌فروختند.
دلالان نیز برای خرید دلار فقط به کارت ملی افراد نیاز داشتند و با هزینه‌ای معادل ۵۰۰ هزار تومان کارت ملی برخی افراد را اجاره می‌کردند. اما تازه‌ترین خبر‌ها نشان می‌دهد احتمالا از هفته جاری شرایط دریافت ارز دولتی تغییر خواهد کرد و صرفا داشتن کارت ملی برای خرید ارز کافی نخواهد بود. بر این اساس از هفته جاری احتمالا ارائه کارت بانکی عضو شبکه شتاب، شماره تلفن همراه (به نام متقاضی)، بلیت، گذر نامه، ویزا و تکمیل فرم‌های مربوط و امضای آنها در حضور متصدی صرافی الزامی خواهد شد.