دیپلماسی
شمارش معکوس برای مذاکرات لغو تحریم
باقری با همتای چینی گفت‌وگو کرد
مذاکرات وین در 2 یا 3هفته آینده از سر گرفته می‌شود و تاریخ دقیق آن نیز همین هفته اعلام خواهد شد. این را سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست خبری گفته است. در روزهایی که سیگنال‌ها و پیام‌های برجامی بین ایران و 1+4 افزایش پیدا کرده و بیانیه 3کشور انگلیس، آلمان و فرانسه به همراه آمریکا در حاشیه نشست جی20 علیه ایران نیز بی‌پاسخ نمانده است، وزارت خارجه در بیانیه‌ای متقابل به بیانیه این 4کشور درباره افزایش سطح غنی‌سازی و برنامه هسته‌ای واکنش نشان داده و ادعاهای آنها را رد کرده. در این بیانیه تأکید شده که جمهوری اسلامی ایران در بالاترین سطوح همواره تأکید کرده که مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر حرمت تولید و استفاده از تسلیحات هسته‌ای، به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نخواهد بود و علاوه بر آن این تسلیحات در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران جایگاهی ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین به درخواست‌های مکرر مقامات اروپایی و آمریکایی برای بازگشت سریع‌تر ایران به روند مذاکرات وین نیز واکنش نشان داده و گفته که ملاک برای ما، عمل طرف مقابل است و پیش‌رفتن مذاکرات وین در هفته‌‌های آتی نیز مشروط به یکی‌شدن حرف و عمل آمریکایی‌هاست. براساس گفته‌های سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر خارجه کشورمان نیز در دیدار با مقام‌های اروپایی در بروکسل تلاش کرده تا بر همین موضوع تمرکز کند؛ اینکه آمریکایی‌ها چطور روند وین را به بن‌بست کشاندند و ایران قرار نیست در چنین بن‌بستی به مذاکرات ادامه دهد. بنابراین سخنگوی وزارت خارجه نیز دیروز در نشست خبری بار دیگر تأکید کرد که اگر آمریکا بخواهد روال قبل را ادامه دهد، شرایط سختی وجود خواهد داشت. هرچند که حتی پیش از آغاز روند وین نیز بیانیه آمریکا به همراه متحدان اروپایی حاکی از تلاش این کشورها برای ایجاد فشار علیه ایران در مجامع بین‌المللی است و باید دید که در دور پیش‌روی مذاکرات وین تا چه اندازه رویکردها برای رسیدن به توافق احیای برجام تغییر کرده است. البته به گواه کارشناسان فراهم‌شدن شرایط بازگشت کشورها به وین گامی رو به جلو برای پیشبرد مسیر دیپلماسی و احیای توافق هسته‌ای محسوب می‌شود.
پاسخ ایران به ادعاهای آمریکا و 3کشور اروپایی
اداره اطلاع‌رسانی و سخنگویی وزارت خارجه در بیانیه‌ای در پاسخ به ادعاهای تروئیکای اروپا و آمریکا درباره اقدامات تحریک‌آمیز ایران و پیشرفت غنی‌سازی هسته‌ای نوشت: برخلاف بیانیه تولید اورانیوم فلزی و اورانیوم با غنای بالا همانطور که پیش از این نیز اعلام شده است، با اهداف صلح‌آمیز و دارای مصارف غیرنظامی ازجمله مصارف پزشکی و تامین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران بوده است و باید یادآور شد که چنین مواضع غیرمنطبق با واقعیت، نتایج سازنده‌ای با خود به همراه نخواهد داشت. همچنین در بخش دیگری از این بیانیه تأکید شد: بحران به‌اصطلاح هسته‌ای که در این بیانیه به گزافه از آن یادشده است، یک بحران ساختگی و تبلیغاتی بیشتر نیست اما هرچه هست، شرایط کنونی در واقع حاصل عدم‌مسئولیت‌پذیری و عدم‌پایبندی نسبت به اجرای تعهدات توسط دولت‌های صادرکننده این بیانیه بوده و خروج غیرقانونی و نقض قطعنامه ٢٢٣١ (٢٠١۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط دولت ایالات متحده آمریکا و بی‌عملی طرف‌های اروپایی در اجرای تعهدات خود منجر به ایجاد وضعیت کنونی شده است. در بخش دیگری از این بیانیه نیز آمده: دولت جدید آمریکا برخلاف مواضع اعلامی، همچنان سیاست فشار حداکثری که منجر به اعمال تحریم‌های جدید یا اعمال مجدد تحریم‌هایی که پیش از آن رفع شده بودند را ادامه می‌دهد.
خطیب‌زاده: به اندازه کافی حرف شنیدیم، وقت عمل است
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری نیز درباره اظهارنظرها و ادعاهای مقامات آمریکایی افزود: آمریکا به‌عنوان ناقض قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به‌صورت یکجانبه از برجام خارج شده و در این مدت تلاش کرده که برجام از بین برود. تحریم‌های ظالمانه و فراسرزمینی ضد‌مردم ایران اعمال کرده و تلاش کرده که مانع روابط عادی ایران در حوزه‌های تجاری و اقتصادی با کشورهای مختلف شود و در این زمینه آنچنان زیاده‌روی کرده که نه‌تنها کشورهایی که با ایران همکاری می‌کردند را مورد فشار قرار داده بلکه متحدان خود را نیز تنبیه کرده است.
خطیب‌زاده تأکید کرد تا زمانی که این واقعیت‌ها روی زمین تغییر نیابد، تصور نمی‌شود که در هیچ شکل و فرمتی تماسی بین تهران و واشنگتن برقرار شود. او همچنین درباره اظهارات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا مبنی بر اینکه با حسن‌نیت ایران آماده بازگشت به مذاکرات هستیم، گفت که ما در طول این مدت به اندازه کافی حرف شنیده‌ایم و منتظر اقدام و عملی هستیم که مدت‌هاست به عقب افتاده است. پیش از این نیز وزیر خارجه کشورمان تأکید کرده بود که دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی و مذاکرات نتیجه‌محور و عمل‌گراست.
بایدن: گرفتار تصمیم‌های بد ترامپ هستیم
اما اظهارنظرهای مقامات خارجی محدود به بیانیه‌‌ها نیست و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در نشست خبری نیز درباره توافق هسته‌ای و ایران سخنانی را مطرح کرد. او با اشاره به نشست چهارجانبه اخیر خود گفت که همراه با نخست‌وزیر جانسون، مرکل و رئیس‌جمهور مکرون، این باور مشترکمان را تصریح کردیم که دیپلماسی بهترین راه ممانعت از دستیابی ایران به یک سلاح اتمی است و درباره بهترین راه ترغیب ایران به از‌سرگیری مذاکراتی جدی و با حسن‌نیت صحبت کردیم. بایدن در میان صحبت‌هایش گفت که من فکر می‌کنم ما هنوز گفتار تصمیم‌گیری‌های بد ترامپ درباره برجام و خروج از توافق هسته‌ای هستیم. اما از سوی دیگر تلاش‌های مقامات رژیم صهیونیستی نیز برای مانع‌تراشی در مسیر برجام همچنان در جریان است و نخست‌وزیر این رژیم حتی در دیدار با نخست‌وزیر استرالیا نیز از او خواست تا در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران موضع‌گیری کند. هرچند با توجه به سیگنال‌های مشخص میان ایران و 1+4 با وجود این تلاش‌ها فعلا ناکام مانده و آغاز روند وین برای احیای برجام نیز مهر تأییدی بر آن است.
مذاکرات وین، از آغاز تاکنون
مذاکرات ایران و 1+4 برای احیای برجام در دولت دوازدهم و در فروردین1400 آغاز شد. تاکنون 6دور از این مذاکرات در سطح معاونان و نمایندگان ویژه کشورها در گراندهتل وین برگزار شده و ریاست هیأت ایران را در دولت دوازدهم سیدعباس عراقچی بر‌عهده داشت. دور ششم مذاکرات وین خرداد‌ماه برگزار شد و پس از آن به‌دلیل همزمانی با انتخابات ریاست‌جمهوری و فرایند انتقال دولت در کشور گفت‌وگوها به تعویق افتاد. پس از دور ششم گفته شد که پیش‌نویسی برای توافق میان طرف‌ها تهیه شده که کمیته‌ای در شورای‌عالی امنیت ملی کشور نیز برای بررسی آن تشکیل شد. هرچند این روند در دولت دوازدهم به نتیجه نرسید اما استقبال از گفت‌وگو و دیپلماسی در دولت سیزدهم نیز ادامه پیدا کرد و رئیس‌جمهوری و مقامات وزارت خارجه کشورمان تأکید کردند که ایران از هر طرح دیپلماتیک که منجر به لغو تحریم‌ها شود، استقبال می‌کند. پس از آن نیز اعلام شد که هیأت ایران با رویکرد مذاکرات نتیجه‌محور و برای رفع تحریم‌های یکجانبه آمریکا مذاکرات احیای برجام را از سر خواهد گرفت. البته هنوز به شکل دقیق اعلام نشده که این مذاکرات از نقطه پیشین ادامه پیدا می‌کند یا گفت‌وگوها از نقطه صفر بار دیگر آغاز خواهد شد. به‌گفته کاظم غریب‌آبادی، عضو پیشین هیأت مذاکره‌کننده ایران، در جریان این گفت‌وگو 7محور اصلی اختلافی بین تهران و واشنگتن باقی مانده است. مهم‌ترین این اختلاف‌ها پاسخ منفی آمریکا به درخواست ایران برای تضمین درباره عدم‌خروج این کشور از توافق احتمالی است. از سوی دیگر، ایران تأکید دارد باید همه تحریم‌های اعمال‌شده در دوران دونالد ترامپ که به‌گفته عراقچی شامل ۱۵۰۰ مورد است، رفع شود. اما آمریکایی‌ها می‌گویند که آماده رفع تحریم‌های مغایر با برجام هستند. با این همه، در چنین شرایطی باید دید که این بن‌بست چگونه در جریان مذاکرات پیش‌‌رو شکسته می‌شود و کشورها در چه مسیری برای حصول توافق و بازگشت به تعهدات متقابل پیش می‌روند.
مکث
رایزنی معاون وزیر خارجه با همتای چینی
رایزنی‌های معاون وزیر خارجه برای شروع مذاکرات وین متوقف نمانده. علی باقری کنی دیروز گفت‌وگویی تلفنی با همتای چینی خود داشت و توییتی در این زمینه نوشت: در یک گفت‌وگوی تلفنی دوستانه و ثمربخش با آقای ما ژائو، معاون وزارت خارجه چین، از مواضع مثبت و تعاملات سازنده چین قدردانی نمودم. ایران و چین به‌عنوان شرکایی قابل اعتماد، درخصوص غیرقانونی‌بودن تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اهمیت حاکمیت قانون در روابط بین‌الملل موضع مشترکی دارند. او در توییت دیگری افزود: لغو تحریم‌ها علیه اشخاص و نهادهای ایرانی و طرف‌های ثالث و تضمین به عدم‌تکرار مورد تأکید قرار گرفت. رایزنی‌ها بین دو طرف در مورد طیفی از موضوعات به‌ویژه در عرصه بین‌المللی در آینده ادامه خواهد یافت. باقری پس از نشست بروکسل نیز برای رایزنی با مقامات روسیه به مسکو رفته بود.
