نقش بورس در بازار کار؛ 550 هزار شغل

بررسی آمار نیروی شاغل در شرکت‌های‌ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نشان می‌دهد که مجموع نیروهای شاغل مستقیم در این شرکت‌ها از 550هزار نفر فراتر رفته است.

به گزارش همشهری، رابطه بین واسطه‌گری مالی و رشد اقتصادی در دهه‌های اخیر به‌عنوان یکی از محورهای اصلی در ادبیات توسعه مالی مطرح شده است. براساس این ادبیات، بخش مالی نقش اساسی در توسعه و رشد اقتصادی دارد و به‌دلیل ایفای نقش واسطه‌ای در تخصیص منابع به همه بخش‌های اقتصادی از طریق کاهش هزینه تأمین مالی و نیز تشویق پس‌اندازها و استفاده کارا از آنها، سهم عمده‌ای در رشد بلندمدت اقتصادی دارد. علاوه بر ادبیات توسعه مالی، نظریه‌های رشد کلاسیک‌های جدید نیز به‌صورت ضمنی بر اهمیت تأثیر توسعه مالی بر رشد اقتصادی تأکید کرده و معتقدند که کارکردهای مالی از 2کانال، انباشت سرمایه و ابداعات تکنولوژی بر رشد اقتصادی تأثیر می‌گذارند. از سوی دیگر، براساس تئوری و نظریه‌های اقتصادی، رشد اقتصادی با افزایش ظرفیت تولید و سرمایه‌گذاری بر افزایش اشتغال تأثیرگذار است؛ بنابراین براساس مبانی نظری موجود، توسعه مالی به‌صورت مستقیم بر رشد اقتصادی و به‌صورت غیرمستقیم بر افزایش اشتغال تأثیر می‌گذارد.

در مطالعات تجربی صورت گرفته در این زمینه نیز اجماع کلی اقتصاددانان با تأیید این ادبیات نشان می‌دهد که افزایش دسترسی به ابزارهای مالی و نهادهای مالی، هزینه اطلاعات و مبـادلات را در اقتصاد کاهش می‌دهد و سبب رشد اقتصادی، افزایش سرمایه‌گذاری، بهبود اشتغال و در مجموع افزایش رفاه جامعه خواهد شد.



نقش بازار سرمایه در ایجاد اشتغال

براساس برخی گزارش‌های نهادهای بین‌المللی، بازار سرمایه ایران این ظرفیت را دارد تا با توسعه بیشتر، زمینه‌ساز تسریع در رشد اقتصادی شود؛ به‌عنوان نمونه براساس گزارش مؤسسه جهانی مکنزی، بازار سرمایه ایران با توجه به اندازه و ثروت این اقتصاد، پتانسیل توسعه بیشتر را دارد. در این ‌بین فرصت‌های استفاده نشده زیادی برای ادغام بازارهای مالی ایران با بازارهای جهانی وجود دارد که استفاده از این فرصت‌ها، کشور را قادر به جلب و جذب جریان‌های سرمایه مورد نیاز برای تأمین مالی رشد اقتصادی می‌کند.
بررسی یافته‌های اخیر محققان خارجی درخصوص اثرگذاری بازار سرمایه بر رشد اقتصادی نشان داد که با افزایش یک واحدی شاخص توسعه بازار سهام، رشد تولید سرانه به اندازه 88/3درصد افزایش می‌یابد. مطالعات دیگر نشان می‌دهد که در کشورهای نفت‌خیز، با افزایش یک درصد در نسبت ارزش بازار سهام به تولید ناخالص داخلی، رشد تولید سرانه واقعی به‌اندازه 2/0درصد افزایش پیدا می‌کند. در کشورهای غیرنفتی هم، با افزایش یک‌درصد در نسبت ارزش بازار سهام به تولید ناخالص داخلی، رشد تولید سرانه واقعی به‌اندازه 26/0درصد افزایش پیدا می‌کند. نتایج این مطالعات حاکی از رابطه قوی بین بازار سهام و رشد اقتصادی است. درواقع افزایش شاخص توسعه بازار سهام تأثیر مثبتی بر افزایش رشد اقتصادی کشورها دارد؛ حال اینکه این اثر برای برخی کشورها برجسته و برای برخی ملموس است.



نقش بازار سرمایه در تولید

بازار سرمایه به‌عنوان یکی از نهادهای مالی فعال در اقتصادها، نقش برجسته‌ای در تقویت رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی، سرمایه‌گذاری و... دارد. اهمیت این بازار در اقتصاد کشورها در غالب تئوری‌های نظری به‌صورت مبسوط منجر به ارائه نظریه‌های علمی شده و تحقیقات تجربی نیز این نظریه‌ها را تأیید کرده است.

در ادبیات اقتصادی، بازارهای مالی به‌عنوان جریان‌های هدایت‌کننده منابع مالی از بخش غیرمولد به بخش تولید و مولد دارای نقش حیاتی در رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی، سرمایه‌گذاری، تثبیت متغیرهای پولی و مالی و در مجموع بهبود رفاه جامعه هستند. اهمیت این بازارها به حدی بالاست که از آنها به‌عنوان شریان‌های اصلی اقتصاد یاد می‌شود.  بررسی وضع شاخص‌های اصلی بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های اخیر حاکی از روند رو به رشد ارزش بازاری، حجم و ارزش معاملات و کمک به تأمین مالی پروژه‌های اقتصادی در این بازار بوده است. با این‌وجود براساس گزارش‌های نهادهای بین‌المللی، بازار سرمایه کشور ظرفیت بیشتری برای توسعه و افزایش سهم خود در تأمین مالی داخلی دارد.

آمارها نشان می‌دهد در یک دهه گذشته سهم بازار سرمایه در تأمین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری رشد یافته؛ به‌گونه‌ای که سهم بازار سرمایه در تشکیل سرمایه ثابت کل کشور (سرمایه‌گذاری کل اقتصادی) از 6درصد در سال 1386با رشد 3برابری به 20درصد افزایش یافته است. با بررسی سهم تولید شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مشاهده می‌شود که سهم تولید مجموع شرکت‌های بورس 9/22درصد از کل تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت و 1/21درصد از کل تولید ناخالص ملی را شامل می‌شود.



صنایع اشتغال‌زا در بورس

طبق آمارهای موجود و براساس آخرین تحقیق انجام شده در اداره تحقیق توسعه بورس تهران، صنعت خودرو و بانک‌ها به‌ترتیب با جذب 106هزار و 96هزار نیروی شاغل بیشترین جمعیت شاغل را در میان صنایع بورس به‌خود اختصاص داده‌اند و صنایع تولید محصولات شیمیایی، فلزات اساسی و مخابرات نیز در جایگاه بعدی قرار دارند. براساس آمارهای رسمی در مجموع 5صنعت خودرو، بانک‌ها، محصولات شیمیایی، فلزات اساسی و مخابرات 70درصد از جمعیت شاغل در بین صنایع بورس را تشکیل می‌دهند. در سطح شرکتی نیز شرکت ایران‌خودرو با ایجاد اشتغال برای 56هزار نفر نیروی کار و مخابرات با به کار‌گیری 51هزار کارمند و کارگر بیشترین آمار جمعیت شاغل را در بین شرکت‌های بورس دارند.
براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، تعداد نیروی شاغل در همه بخش‌های اقتصادی معادل 22میلیون نفر بوده که در این بین سهم بخش کشاورزی1/16درصد، صنعت4/32و خدمات 5/51درصد محاسبه شده است؛ بنابراین سهم مجموعه نیروی شاغل در شرکت‌های‌ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از کل نیروی شاغل 3درصد است. طبق این آمار جمعیت شاغل در شرکت‌های بورس در بخش صنعت 6درصد از نیروی کار شاغل در بخش صنعت کل کشور را تشکیل می‌دهد. این سهم برای بخش خدمات 2درصد و برای بخش کشاورزی کمتر از یک‌درصد است.



اشتغال در نهادهای فعال در بازار سرمایه

جمعیت شاغل در نهادهای فعال در بازار سرمایه در سال‌های اخیر با رشد همراه بوده و به مرز 10هزار نفر نزدیک شده است. در میان نهادهای فعال در بازار سرمایه، نیروی کار شاغل در نهادهای مالی 83درصد از کل جمعیت شاغل در بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد. رشد جمعیت شاغل در بازار سرمایه بیانگر موفقیت این بازار در جذب نیروی کار عموماً تحصیلکرده است.