سوخت، رفت و برگشت

پمپ بنزین‌های ایران دیروز با شوکی جدی مواجه و عرضه سوخت برای ساعاتی به‌دلیل اختلال به‌وجود آمده متوقف شد. اتفاقی که هرچند مقامات وزارت نفت دلیل آن را توضیح ندادند اما برخی خبرگزاری‌ها علت آن را حمله سایبری اعلام کرده‌اند. گزارش‌های میدانی حاکی است؛ دیروز پس از چند ساعت اختلال، با حضور فیزیکی کارشناسان اعزامی شرکت‌ ملی پخش فراورده‌های نفتی در جایگاه‌های عرضه سوخت، امکان بنزین‌زدن به‌صورت آفلاین و البته با قیمت آزاد و به ازای هر لیتر 3هزار تومان ازسر گرفته شد.
به گزارش همشهری، حوالی ظهر دیروز اختلال در عرضه بنزین در جایگاه‌های سوخت همه را غافلگیر کرد به‌گونه‌ای که صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌ها تشکیل شد، هرچند در ابتدا گفته شد اختلال ایجاد شده تنها مربوط به عرضه بنزین، با قیمت 1500تومان است و مردم می‌توانند بنزین آزاد بزنند، اما در ادامه مشخص شد سیستم نرم‌‌افزاری جایگاه‌های سوخت، از مدار خارج شده و توقف کامل در عرضه بنزین ایجاد شده است.
وزارت نفت در نخستین واکنش به این اتفاق در ساعت 12و 55دقیقه با صدور اطلاعیه‌ای رسمی از تلاش‌های شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران برای رفع اختلال پیش آمده در سامانه هوشمند سوخت خبرداد و اعلام کرد: در پی بروز مشکل فنی ایجاد شده در سامانه کارت هوشمند سوخت، از دقایقی پیش استفاده از کارت سوخت در جایگاه‌های عرضه سراسر کشور دچار وقفه شده؛ اما طبق اطلاعات به‌دست آمده شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران هم‌اکنون سوخت‌گیری در بیشتر جایگاه‌های عرضه مشکلی ندارد و باوجود خارج شدن سامانه هوشمند سوخت از مدار، مردم می‌توانند با قیمت آزاد سوختگیری کنند. در اطلاعیه این وزارتخانه تأکید شده بود: توقف فعالیت تعداد اندکی از جایگاه‌های عرضه سوخت در سطح کشور که به‌دلیل بروز مشکل فنی در سامانه هوشمند سوخت ایجاد شده، موقتی است بنابراین تا رفع مشکل فنی از هموطنان تقاضا داریم صبوری کنند و این اطمینان داده می‌شود که هیچ مشکلی برای سهمیه‌ سوخت هموطنان ایجاد نخواهد شد.
ساعتی بعد احمد وحیدی، وزیر کشور اعلام کرد: اختلال در ارائه خدمات در بعضی از پمپ‌های بنزین ناشی از یک اشکال فنی و سامانه‌ای است و به‌زودی رفع می‌شود. او تأکید کرد: هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد، مردم هیچ نگرانی نداشته باشند.
3ساعت بعد جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران اعلام کرد: مشکل عرضه سوخت در همه جایگاه‌ها به‌صورت دستی در حال رفع شدن است و تا چند ساعت آینده این مشکل در سراسر جایگاه‌های عرضه سوخت برطرف می‌شود. او اعلام کرد: مشکل در پی اختلال ارتباطی به‌وجود آمده میان سامانه‌های جایگاه‌های عرضه سوخت با سامانه مرکزی پدید آمده که این چالش در حال بررسی و رفع است. او تأکید کرد: برای رفع این مشکل به‌صورت دستی در حال اقدام هستیم و سیستم آفلاین داخل جایگاه‌ها عرضه سوخت را با نصب نرم‌افزار فعال می‌کنیم و ارتباط بین ترمینال و مرکز در بعضی از جایگاه‌ها برقرار شد. سالاری تأکید کرد: کارشناسان شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران در حال اعزام به جایگاه‌های عرضه سوخت سراسر کشور هستند و به‌تدریج، به تعداد جایگاه‌های عملیاتی افزوده می‌شود.
او در واکنش به مطرح‌شدن گزینه حمله سایبری در بعضی از رسانه‌ها گفت: این مورد هم‌اکنون در حال بررسی است که ببینیم آیا مشکل نرم‌افزاری یا حمله سایبری بوده است. سالاری با تأکید بر اینکه تا چند ساعت آینده سامانه فعال شده و مشکل عرضه سوخت در سراسر جایگاه‌های عرضه سوخت رفع می‌شود، گفت: هم‌اکنون به لحاظ جابه‌جایی و انتقال فراورده در کشور مشکلی وجود ندارد و ذخیره‌سازی‌های فراورده به مقدار کافی وجود دارد.

تکذیب شایعات
درپی توقف فعالیت بعضی از جایگاه‌های عرضه سوخت، روابط‌عمومی شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: مشکل فنی در سامانه هوشمند سوخت موقتی است و فراورده به میزان کافی در انبارهای نفت و جایگاه‌های عرضه سوخت وجود دارد. با این حال شرکت یادشده تأکید داشت که عرضه سوخت با قیمت دوم یعنی به ازای هر لیتر 300تومان در حال انجام است و هیچ‌گونه مشکلی در تامین بنزین و نفت‌گاز جایگاه‌های عرضه سوخت وجود ندارد و فراورده به مقدار کافی در انبارهای نفت و جایگاه‌های عرضه سوخت وجود دارد و هیچ‌گونه نگرانی در این‌باره متصور نیست، در ضمن شایعات مربوط به افزایش قیمت سوخت نیز قویاً تکذیب می‌شود.

ایست کامل به پمپ‌بنزین‌ها
درحالی‌که مدیران وزارت نفت تأکید داشتند اختلال ایجاد شده فقط مربوط به عرضه بنزین با قیمت یارانه‌ای است و مردم می‌توانند با نرخ آزاد سوخت‌گیری کنند، هم ایرنا و هم صداوسیما در گزارش‌های خود خبر دادند پمپ‌بنزین‌ها به‌طور کامل تعطیل است و حتی امکان دریافت بنزین به نرخ آزاد نیز وجود ندارد. علی فروزنده، سخنگوی وزارت نفت پیش از این با بیان اینکه سامانه کارت سوخت از مدار خارج شده است، گفته بود؛ سهمیه‌ها حفظ خواهد شد، زیرا سامانه آفلاین است. او تأکید کرد: کارشناسان در حال رفع مشکل هستند.

عرضه آفلاین بنزین
سرانجام تصمیم گرفته شد برای رفع مشکل، کارشناسان شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران به جایگاه‌های عرضه سوخت اعزام شوند تا این جایگاه‌ها به‌صورت آفلاین راه‌اندازی شوند. اقدامی که پس از چند ساعت باعث آغاز تدریجی برخی پمپ بنزین‌ها در تهران و دیگر شهرهای ایران شده و مشخص نیست که شرایط چه زمان به شکل سابق بازمی‌گردد.
رئیس مرکز داده سامانه هوشمند سوخت با اشاره به رفع مشکلات سوختگیری در پمپ‌بنزین‌ها گفت: تا چند ساعت آینده بیش از ۷۰درصد از جایگاه‌هایی که امکان عرضه سوخت دارند، راه‌اندازی و فعال خواهند شد. شهرام رضایی افزود: در این زمینه راهکار موازی داریم، برخی از جایگاه‌ها به‌ترتیب به‌صورت خارج از سامانه و خارج از سهمیه بندی در حال راه‌اندازی هستند تا بتوان سوخت رسانی با قیمت آزاد و به نرخ 3هزار تومان انجام شود، همچنین بعد از رفع مشکل، دوباره سهمیه‌بندی فعال خواهد شد.
او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه به چه دلیل سوخت‌رسانی به‌صورت آزاد در برخی از جایگاه‌ها انجام نشده است، گفت: کارشناسان باید به‌طور حتم به جایگاه‌ها مراجعه کنند و سیستم سامانه هوشمند سوخت از مدار خارج شود تا از این طریق اجازه داده شود سوخت‌گیری خارج از سامانه با قیمت بالاتر انجام شود.به‌گفته رئیس مرکز داده سامانه هوشمند سوخت، به‌تدریج کارشناسان به جایگاه‌ها مراجعه می‌کنند و مشکل را برطرف خواهند کرد. او افزود: از مردم تقاضا داریم تا اگر جایگاهی بسته است و امکان سوخت‌رسانی نیست تجمع نکنند و به دیگر جایگاه‌ها که راه‌اندازی شده‌اند، مراجعه کنند.

فروش بنزین به شرط پول نقد
محسن منصوری، استاندار تهران هم از امکان فروش بنزین به شرط پرداخت پول نقد در روز گذشته خبر داده بود که نشان می‌دهد که درپی اختلال ایجاد شده حتی سامانه پرداخت هزینه سوخت با کارت بانکی هم مختل شده بود. او در مورد وضعیت پمپ بنزین‌ها در استان تهران گفت: مشکل نرم‌افزاری در سامانه هوشمند سوخت به‌وجود آمده که در اسرع وقت حل می‌شود. وی ادامه داد: هرچند فروش بنزین با کارت سوخت دچار مشکل نرم‌افزاری شده؛ اما اکنون فروش بنزین آزاد به‌صورت نقدی در جایگاه‌های سوخت انجام می‌شود.

جوسازی خبری با چاشنی آبان
به گزارش همشهری، اختلال در عرضه بنزین جایگاه‌های سوخت هرچند با انفعال موقت مدیران وزارت نفت مواجه بود تا جایی که وزیر کشور را به واکنش واداشت، اما در این حال، جوسازی خبری مبنی بر احتمال افزایش قیمت بنزین را به همراه داشت. همزمانی این اتفاق با سالگرد افزایش قیمت بنزین در آبان سال98و شکل‌گیری اعتراض‌ها، این فرضیه را تقویت کرد که ممکن است دولت بخواهد قیمت را افزایش دهد. این شایعه در هفته گذشته هم مطرح شده بود اما مسئولان دولتی به صراحت اعلام کرده‌اند نه‌تنها برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین در سال‌جاری ندارند بلکه در سال آینده هم این اتفاق رخ نخواهد داد.

حمله سایبری به سامانه سوخت  تایید شد
مرکز ملی فضای مجازی درخصوص حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت کشور اطلاعیه داد. به گزارش مهر، مرکز ملی فضای مجازی درخصوص حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت اعلام کرد: به اطلاع هموطنان گرامی می‌رساند، ساعت ۱۱ صبح روز سه شنبه (دیروز) مرکز افتا گزارشی درخصوص حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت کشور اعلام کرده و به تبع آن جایگاه‌ها در ارائه خدمات سوخت رسانی از مدار خارج شدند.در همین راستا، دستگاه‌های ذیربط در حال رفع مشکل ایجاد شده می‌باشند و تا ساعاتی دیگر خدمات سوخت رسانی به حالت عادی برخواهد گشت.

مکث
حمله سایبری به پمپ‌بنزین‌ها؛ تجربه آمریکایی
دیروز مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی به اختلال سایبری در شبکه سوخت آمریکا در 17اردیبهشت امسال به‌عنوان نخستین چالش سایبری دولت بایدن اشاره و اعلام کرد: ممکن است یک دولت از نظر آفندی و پدافندی، صاحب قدرت باشد و نهادها و آژانس‌های پرشماری را نیز به این منظور در نظر گرفته باشد، اما نامتقارن بودن جنگ سایبری سبب شود از یک گروه کوچک هکری شکست بخورد. این شکست صرفا نباید در تفاوت عرصه سایبر و در دیگر میدان‌های قدرت خلاصه شود و تصمیم‌گیران را به انفعال بکشاند. سیاستگذاری مبتنی‌‌بر نظام‌مندی و ارزیابی کارشناسانه می‌تواند کارکرد و بهره‌وری نهادها را اثبات کند. این گزارش تصریح می‌کند: 2نکته مهم در مورد حمله باج‌افزارانه این گروه هکری که آن را با دیگر گروه‌ها متفاوت می‌کند، این است که اولا برای نخستین‌بار در تاریخ جرائم سایبری است که در حوزه زیست‌محیطی نیز اختلال ایجاد می‌کند و این خطر فزاینده حمله سایبری را گوشزد می‌کند. نکته دوم آن است که این گروه حمله‌کننده، تاکنون دوبار اقدام به اعطای کمک‌های مالی به گروه‌های خیریه کرده که این موضوع نیز ممکن است از یک شکل نوین از پولشویی خبر دهد. جمعه ۱۷اردیبهشت‌ماه1400، یکی از خطوط انتقال سوخت شرکت «کولونیال» آمریکا مورد حمله باج‌افزاری یک گروه هکری ساکن در اروپای‌شرقی به نام «دارک‌ساید» قرار گرفت و از کار افتاد. در واکنش به این حمله، ابتدا کل عملیات این خط لوله متوقف شد تا سیستم‌های فناوری اطلاعات پشتیبان این خطوط لوله از حملات سایبری دامنه‌دارتر بعدی مصون بمانند و در نتیجه، بیش از ۱۰هزار پمپ‌بنزین در سراسر جنوب شرقی آمریکا به‌ویژه کارولینا، ویرجینیا و جورجیا با کمبود سوخت مواجه شدند. با توجه به نبود راننده و تانکر سوخت کافی برای انتقال آن حجم سوخت، کاهش سوخت بیش از یک‌هفته ادامه داشت و در نتیجه شرکت مجبور شد 5میلیون دلار پول دیجیتال به گروه هکری «دارک‌ساید» پرداخت کند.