زندگی پس از حمله قلبی
متخصصان چه توصیه‌هایی برای مراقبت‌های روانی و جسمی پس از بروز بیماری‌های قلبی – عروقی دارند؟
فتانه احدی - روزنامه‌نگار
بیماری‌های قلبی و به‌ویژه سکته قلبی یکی از بیماری‌های رایج محسوب می‌شود. افراد برای داشتن یک زندگی فعال و مؤثر به یک قلب سالم و با نشاط احتیاج دارند. از این‌رو سکته قلبی یک اتفاق مهم در زندگی بیماران است و با اثرات متعدد جسمی و روانی روی زندگی و نقش‌های اجتماعی افراد مبتلا، همراه است. بنابراین سکته قلبی یا بیماری‌های حاد قلبی می‌تواند تغییر زیادی در زندگی افراد ایجاد کند. بیمارانی که دچار حمله و سکته قلبی شده‌اند باید به روان نیز اهمیت زیادی بدهند چرا که منشأ حملات قلبی حتما مشکلات روانی است که بیمار باید در کنار مراقبت از جسم خود، روان خود را نیز مورد واکاوی قرار دهد و از آن به‌شدت مراقبت کند.
دوری از اضطراب و استرس
دکتر اصغر کیهان‌نیا- روانشناس
بیماری‌های روانی از جمله افسردگی، اضطراب، دلیریوم و اختلالات شناختی از مشکلات شایع بیماری‌های قلبی و عروقی است. منشأ بیماری قلبی خشم‌های فرو خورده و حل نشده، رنجش‌های عمیق و مزمن، تنفر و کینه‌جویی احتمالی است. این عوامل موجب تنش بیشتر در فرد و در حقیقت آزار روانی بیشتری می‌شود. وجود هر یک از این بیماری‌ها سبب وخامت بیشتر وضعیت جسمی و روانی بیمار شده و تبعات آن ناتوانی در همه عرصه‌های زیستی روانی و اجتماعی است.
بیماران بستری در بخش‌های مراقبت‌های ویژه قلبی، دچار نگرانی‌های عاطفی کوتاه‌مدت شده و تقریباً می‌توان گفت که دوسوم بیماران سکته کرده دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند. افسردگی و اضطراب از مشکلات جدی بیماران بستری در بخش قلب است و شیوع آنها از 15درصد تا 50درصدگزارش شده است و اثرات شدیدی روی سلامتی، سیر بهبودی علائم اختصاصی و غیراختصاصی بیماران و کیفیت زندگی آنان دارد و این مسئله منجر به افزایش به‌کارگیری مراقبت‌های بهداشتی، از کارافتادگی زودرس و تحمیل بار اقتصادی روی افراد و سیستم‌های امنیتی جامعه می‌شود. افراد معمولا به‌وسیله تنش‌ها، هیجان و در مقابل استرس و نگرانی آسیب‌پذیر هستند. افرادی که جراحی قلبی داشته یا بیماران قلبی هستند باید از نظر روانی در محیطی شاد، آرام و بدون تشنج باشند و حتی نباید در جریان گفت‌وگو و مذاکرات هیجان‌آور یا خشونت‌های کلامی قرار بگیرند. این مسائل می‌تواند آسیب جدی به بیماران قلبی وارد کند. این افراد را باید از آفت دور کرد؛ یکی از این آفت‌ها افکار منفی است. بیماران قلبی باید از افکار و اوهام منفی به‌دور باشند و از آن فرار کنند. این افکار باعث نگرانی می‌شود و نگرانی برای بیماران قلبی بسیار مضر است. هوای خوب، قرار نگرفتن در ترافیک، دوری از عواملی که باعث عصبی شدن فرد می‌شود، دوری از هیجان و استرس، کارهای پرتنش و شغل‌های پراضطراب مواردی است که فرد بیمار باید حتما رعایت کند.کارهای هیجانی و استرس بیش از حد به قلب ضربه می‌زند و این مسئله باعث به‌وجود آمدن مشکلات زیاد حتی مرگ برای فرد می‌شود. مطالعات روانشناختی نشادن داده که بعد از سکته قلبی در بیماران افسرده و تنها، تماس‌های تلفنی ماهانه، پیگیری با ویزیت‌های خانگی پرستاران و تماس‌های متعدد با بیمار می‌تواند ریسک افسردگی و مرگ را کاهش دهد. درمان‌های روانی- اجتماعی روی بازتوانی این بیماران مؤثر بوده و آموزش تن آرامی کنترل استرس و حمایت گروه‌های اجتماعی از مداخلات روانی- اجتماعی هستند که باعث کاهش بیشتر استرس‌های هیجانی و فشار خون و سطح چربی خون و کاهش مرگ‌ومیر می‌شوند. پرستاران از طریق نقش مشاوره‌ای خود می‌توانند یاور بیماران در بیان ترس‌ها و نگرانی‌هایشان باشند و امید به زندگی را در این بیماران توسعه داده و مکانیسم‌های از عهده برآیی را در آنان تقویت کنند. محیط آرام و حضور در طبیعت، نگهداری از گل و گیاه، دوری از موقعیت‌های حزن‌انگیز و خشونت‌های کلامی و حتی پزشکان معالج یا اطرافیان با درخواست مشاوره روانپزشکی سعی در شناسایی و برطرف کردن مشکلات روحی مؤثر بر وضعیت جسمانی این بیماران کنند تا به این وسیله فرایند بهبود چنین بیمارانی تسهیل شود.
کاهش سن ابتلای بیماران قلبی
دکتر طاهره سماوات- تخصص قلب و عروق
بیماری‌های قلبی- عروقی شایع‌ترین عامل مرگ در کشورهای صنعتی است و یک‌سوم افراد بالای 35سال از بیماری‌های قلبی به‌ویژه درگیری عروق کرونر می‌میرند. نکته مهم‌تر آنکه در چند سال اخیر سن ابتلا به این بیماری کاهش نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است؛ به‌طوری که تعداد قابل ملاحظه‌ای از قربانیان را افراد جوان و میانسال تشکیل می‌دهند که این امر علاوه بر اینکه برای خانواده‌ها فاجعه محسوب می‌شود، فشار سنگینی نیز بر اقتصاد جامعه وارد می‌سازد.
بیماری قلبی ازجمله سکته قلبی یکی از بیماری‌های مهم است که ابتلا به آن می‌تواند اثرات متعدد جسمی و روانی روی افراد و نزدیکان آنها ایجاد کند. احتمال ابتلای یک نفر به سکته قلبی در طول عمر از 5تا 20درصد متغیر بوده و کاملاً به نحوه زندگی فرد، عادات نامناسب بهداشتی و تغذیه‌ای مربوط می‌شود. رفتارهایی مانند مصرف سیگار و دخانیات، تغذیه نامناسب، عدم‌تحرک کافی و اضافه وزن می‌تواند در طولانی مدت به بیماری‌های مهمی مانند فشار خون بالا، دیابت و سکته‌های قلبی و مغزی منجر شود.
سکته قلبی یکی از استرس‌های مهم زندگی محسوب می‌شود و جزو تجربه‌های ناخوشایند دوران میانسالی و سالخوردگی و البته امروزه، در جوانان است. در عین حال این تجربه می‌تواند نقطه شروع مهمی برای تغییر در شیوه زندگی و تغییر عادات مضر غذایی و بهداشتی باشد. بیماران با سکته قلبی باید با کمک تیم درمان از این فرصت برای ایجاد رفتارهای سالم بهداشتی استفاده کنند و با برنامه‌ریزی مناسب به بهبود بیماری خود و سلامت قلب خود در طولانی مدت کمک کنند.
زندگی بعد از سکته قلبی روی دیگری به فرد نشان می‌دهد و دیگر مانند گذشته نیست. لازم است بدانید بهبودی پس از سکته قلبی ممکن است ۸-۶ هفته طول بکشد و در این مدت باید از فعالیت‌های سنگین و هر فعالیتی که باعث ایجاد درد قفسه سینه یا تنگی نفس و خستگی می‌شود خودداری کنید. توجه داشته باشید که مدت فعالیت اهمیتی ندارد بلکه شدت فعالیت اهمیت دارد. باید از مصرف سیگار، مواد‌مخدر و مشروبات الکلی پرهیز کنید. فعالیت‌های خود را به‌تدریج افزایش دهید. برای مثال بعد از ترخیص از بیمارستان با پیاده‌روی روزانه و فاصله کوتاه شروع کنید و به‌تدریج هر روز مسیر خود را چندین قدم افزایش دهید. بعد از غذا استراحت کنید. از پیاده‌روی و ورزش در این هنگام خودداری کنید. مصرف چای، قهوه و نوشیدنی‌های دارای کافئین را محدود کنید. رژیم غذایی کم‌نمک، کم چربی، کم کالری و متناسب با بیماری زمینه‌ای مثل قند، چربی و فشار خون را رعایت کنید. از استرس و فشارهای عصبی تا حد ممکن اجتناب کنید. برای آرامش بیشتر به پیاده‌روی و تفریحات مناسب بپردازید. درصورتی که احساس افسردگی، خستگی و خواب آلودگی زیاد دارید، می‌توانید با روانپزشک مشورت کنید. قند خون خود را در فواصل مرتب چک کنید و هر‌ماه تا سه‌ماه اول سپس هر ۳ماه یک‌بار به پزشک مراجعه کنید. و بعد از آن نیز با تشخیص پزشک چکاپ نباید فراموش شود.
