با خیال تخت سفر کنید

مرضیه ثمره‌حسینی- روزنامه‌نگار

گردشگری تفریحی از طریق جاده از معمول‌ترین و پرطرفدارترین سبک‌های تفریح و گردشگری در داخل کشور است. افزایش تعداد خانواده‌های دارای اتومبیل و خستگی و فرسودگی ناشی از زندگی شهری در دهه‌های اخیر، بر حجم این نوع از گردشگری افزوده و وجود آن را برای بسیاری از خانواده‌ها به ضرورت تبدیل کرده است. در این نوع از گردشگری، دیدن جاذبه‌های طبیعی ازجمله کوهستان، جنگل، رودخانه، ‌دریا و زیستگاه‌های حفاظت‌شده در اولویت سفر بسیاری از گردشگران و خانواده‌ها قرار دارد، از این‌رو داشتن برنامه‌ریزی دقیق، آگاهی از اماکن و مناظر طبیعی و اطلاع از امکاناتی چون استراحتگاه‌ها، محل‌های اتراق، کمپ‌ها، هتل‌ها و مسافرخانه‌ها، شناخت تأسیسات و امکانات بین راهی و... از ملزومات داشتن سفری رضایت‌بخش است. کتاب‌هایی که در حوزه گردشگری و معرفی آثار و جاذبه‌های طبیعی نوشته شده و عمدتا دارای تصاویر، نقشه و عکس هستند، راهنماهای خوبی برای داشتن سفری برنامه‌ریزی‌شده و لذتبخش است. این کتاب‌ها با معرفی جاذبه‌های طبیعی و گردشگری هر استان، به افراد این امکان را می‌دهند که با شناخت بهتر و کامل‌تری مقصد سفر خود را انتخاب کنند.

راهنمای گردشگری ایران

از کتاب‌هایی که به‌طور مفصل به معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران می‌پردازد، «راهنمای گردشگری ایران» نوشته نرگس علی‌مردانی است. این کتاب جامع علاوه بر معرفی اماکن و مناظر طبیعی در هر استان، با آوردن نقشه راه‌ها و شماره تلفن‌های ضروری در هر استان و منطقه، این امکان را فراهم می‌آورد که مسافران مسیرهای بهتر و دلخواه را انتخاب کرده و از وجود جاذبه‌های باستانی و گردشگری مطلع شوند و با کمک راهنماها، محل‌های استراحت، امکانات رفاهی و اطلاعات مهم موردنیاز خود را به‌دست آورند. از ویژگی‌های این کتاب معرفی جاذبه‌های طبیعی و گردشگری در هر استان با ذکر جزئیات در ساحت‌های جغرافیایی، اقلیمی، معماری، هنری و تفریحی و حتی تاریخی است، به‌عنوان مثال نویسنده در توضیح مناظر و جاذبه‌هایی چون آبشارها و مجموعه آسیاب‌های شوشتر، علاوه بر ذکر جزئیات که تصور فضا و مکان را برای خواننده ممکن می‌کند، به سوابق تاریخی و وجوه هنری بناها یا آبراه‌ها و آبشارها و حتی نحوه ارتباط میان آنها نیز می‌پردازد. معرفی جاذبه‌های طبیعی مانند جنگل یا دریا از دیگر ویژگی‌های کتاب است که در این بخش نویسنده کوشیده موقعیت مکان موردنظر را نسبت به جاده‌ها، شهرها و سایر فضاها و جاذبه‌های گردشگری دور و نزدیک به منطقه مورد بررسی، بسنجد و همچنین به معرفی گونه‌های گیاهی و حتی بافت جمعیتی در منطقه تفریحی خاص بپردازد. این اندازه از بیان جزئیات را به‌عنوان مثال می‌توان در معرفی پارک جنگلی گیسوم در شهرستان تالش دید. نویسنده همچنین ‌کوشیده به خوانندگان توضیح دهد که بهترین فصول برای مسافرت به منطقه گردشگری خاص و دیدن جاذبه‌های طبیعی هر منطقه چه زمانی است و شرایط آب‌وهوایی در آن ایام چیست. معرفی امکانات مناطق تفریحی و جاذبه‌های طبیعی مانند پارکینگ در داخل محدوده، وسایل بازی کودکان، ورزشگاه، اردوگاه، پلاژ، هتل، سوئیت، مناطق پیک‌نیک روزانه، کمپینگ طبیعی مسیرهای پیاده‌روی و... از دیگر ویژگی‌های کتاب راهنمای گردشگری ایران است.

گردشگری در شهرهای ایران

در کنار آثاری که به‌صورت کلی به بررسی جاذبه‌های طبیعی و گردشگری ایران اختصاص دارند، تعدادی از کتاب‌های این حوزه صرفا به بیان ظرفیت‌های گردشگری و مناظر
 طبیعی و اماکن دیدنی یک استان خاص می‌پردازند.
«نیکو زهادی» تعدادی از این کتاب‌ها با عناوینی از قبیل «کتاب شیراز»، «کتاب یزد»، «کتاب اصفهان» و... را برای استفاده گردشگران به رشته تحریر درآورده. نویسنده در این کتاب‌ها، ضمن معرفی کوتاهی از استان مورد بحث از حیث جغرافیایی و تاریخی، جاذبه‌های گردشگری ازجمله مناظر طبیعی در هر استان ازجمله رودخانه‌ها، آبشارها، کویر، کوه‌ها، جنگل‌ها و... را معرفی می‌کند و می‌کوشد در معرفی هر مکان یا فضا، مختصات جاده‌ای و راهنمای آن را نیز بیان کند.
وی در کتاب شیراز، باغ‌های این شهر و مناظر اطراف را با ذکر تاریخچه‌ها و خصوصیات کالبدی و معماری آنها بررسی کرده و کوشیده با ایجاد تصویر در ذهن خواننده او را به سفر شیراز تشویق کند.
در همین حوزه، کتاب‌هایی با عنوان «ماجراجو» نیز وجود دارد که به معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرهای مختلف اختصاص دارد. این مجموعه کتاب‌ها که با عناوینی مانند «ماجراجو در مازندران»، «ماجراجو در کرمانشاه»، «ماجراجو در ایلام» و... به‌صورت نوشتار و کتاب صوتی موجود هستند، توسط موسی زمان‌زاده دربان و محمد جولایی تهرانی نوشته شده و به بررسی مسائلی از قبیل آب‌وهوا، جاذبه‌های دیدنی همجوار، جاذبه‌های گردشگری ازجمله مناظر طبیعی، آثار باستانی، صنایع‌دستی و سوغات و غذاهای محلی استان‌های مختلف اختصاص دارد.
 مسیریابی از ویژگی‌های این گروه از کتب است که مسیرهای مناسب برای رفتن به هر منطقه یا جاذبه گردشگری مانند غار، جنگل، آبشار و... را معرفی می‌کند.
 از دیگر فواید این مجموعه، تلاش برای معرفی جاذبه‌های طبیعی کمتر شناخته‌شده در استان‌هایی است که کمتر به‌عنوان مقصد مسافرت انتخاب می‌شوند؛ به‌عنوان مثال در کتاب «ماجراجو در سمنان» می‌خوانیم: «یکی از جاذبه‌های طبیعی و فصلی شهرستان میامی وجود دشت شقایق‌ها در منطقه کالپوش از توابع شهرستان میامی است که در اردیبهشت‌ماه رخ می‌نماید؛ جلوه‌ای بهشت‌گونه از طبیعت سرخ و آتشین مملو از شقایق‌ها که چشم هر بیننده‌ای را محصور خود می‌نماید. دشت شقایق‌های کالپوش در 160کیلومتری شمال شهرستان میامی واقع است. مسیر آن به‌گونه‌ای است که پس از طی مسیر سمنان به سمت مشهد با رسیدن به شهرستان میامی به سمت شمال تغییر مسیر داده و درنهایت به منطقه کالپوش منتهی می‌گردد.»

دیدنی‌های سرزمین پارس

از دیگر کتاب‌های مصوری که می‌تواند به‌عنوان راهنمای گردشگری جاذبه‌های طبیعی ایران معرفی شود، «دیدنی‌های سرزمین پارس» نوشته مهنوش بختیاری باباپیری است. این کتاب که به دو زبان فارسی و انگلیسی است، مکان‌هان گردشگری و مناظر طبیعی در سراسر ایران را با استفاده از عکس‌های رنگی معرفی می‌کند. نویسنده کوشیده در کنار معرفی مناظری که در کشور معروف‌اند، به معرفی جاذبه‌های گردشگری در روستاهای هر استان نیز بپردازد. توضیح شرایط اقلیمی، معرفی گونه‌های گیاهی هر منظره، بیان موقعیت جغرافیایی و همچنین ارائه توضیح مختصری درخصوص سابقه تاریخی و تاریخچه هر منطقه از دیگر ویژگی‌های این کتاب است. نویسنده در فصل اول تا هفتم، به معرفی آبشارها، چشمه‌ها و دریاچه‌ها، روستاها، غارها و کویرها می‌پردازد و در فصل هفتم، قبرستان‌ها و کلیساهای دیدنی در استان‌های مختلف را معرفی می‌کند.