ارزیابی دوره علی‌عسگری

فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار

امروز (شنبه) مراسم معارفه و تودیع رئیس رسانه ملی برگزار می‌شود. قرار است پیمان جبلی به‌عنوان هشتمین رئیس صداوسیما سکان این سازمان بزرگ را فعلا برای 5سال در دست بگیرد؛ سازمانی که پیش از این علی‌عسگری ریاستش را برعهده داشت.

 علی‌عسگری که بود؟
عبدالعلی علی‌عسگری، به‌عنوان هفتمین رئیس صداوسیما، 4ماه بیش از 5سال بر این سازمان ریاست کرد. او پیش‌تر، مقام معاونت توسعه و فناوری رسانه این سازمان را برعهده داشت که با روی کار آمدن محمدسرافراز از سمت خود کنار رفت.او تنها رئیس سازمان صداوسیما به‌شمار می‌آید که یک دوره مدیریت ۵ساله را به پایان رسانده و ماموریتش، تمدید نشده است. در میان همه افرادی که تا‌کنون و با حکم مقام معظم رهبری، ریاست سازمان صداوسیما را برعهده گرفته‌اند، تنها 2نفر، دوران ریاست زیر 10سال را تجربه کرده‌اند؛ یکی محمد سرافراز به‌مدت ۱۸‌ماه و دیگری عبدالعلی علی‌عسگری به‌مدت 5سال و 4ماه.
علی‌عسگری در این 5سال، ریاست 17شبکه تخصصی و اختصاصی در سیما را عهده‌دار بود.

بودجه و هزینه نیروها
نمی‌توان تمام مشکلات رسانه ملی را به پای علی‌عسگری نوشت، اما سازمان در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی روبه‌رو بود و شیوع ویروس کرونا هم در تولید و مدیریت برنامه‌ها و سریال‌ها کار را سخت‌تر کرد. این مشکلات حواشی متعددی را چه در خروجی آنتن و چه در دیگر حوزه‌ها موجب شد. یکی از مواردی که باعث این مشکلات شده، فربه‌ ساختاری رسانه ملی است، از شمار نیروهای صداوسیما در سال۱۴۰۰، آمار دقیقی وجود ندارد، اما مطابق گفته شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صداوسیما که به عنوان یکی از کاندیداهای ریاست رسانه ملی نامش شنیده می‌شد، شمار کارمندان در اردیبهشت۹۹، حدود ۳۷هزار نفر بوده است. با این حال رسانه ملی در تمام سال‌های اخیر در حال بزرگ شدن و استخدام هرچه بیشتر نیروست؛ چراکه به گفته عزت‌الله ضرغامی، صداوسیما در سال۹۳، با ۳۳هزار نیرو تحویل داده شده و این رقم به‌گفته شهاب اسفندیاری در سال۹۹ به ۳۷هزار نفر رسیده است. این آمار در حالی است که بسیاری از کسانی که در صداوسیما کار می‌کنند هنوز وضعیت ثابت و مشخص استخدامی و حتی قراردادی هم ندارند.

تعدد انتخاب مدیران
در میان روسای رسانه ملی و در دوره مدیریت سرافراز، تصمیمات ناگهانی وی حواشی‌ای ایجاد کرد؛ مانند تعطیلی چند شبکه ازجمله شما و تماشا، تعدیل هزار نیرو در ماه‌های پایانی سال و اینکه سرافراز معتقد بود یک ساختمان برای رسانه ملی کافی است و مابقی ساختمان‌های خارج از سازمان را باید به فروش رساند. اما ریاست سرافراز چندان طول نکشید و گفته می‌شود با آمدن علی‌عسگری وضعیت‌های استخدامی و قراردادی ساماندهی شد، اما حضور مدیران بعضاً جنجالی آسیبی به روند مدیریت شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی زد؛ مدیرانی که گفته می‌شد از نزدیکان و آشنایان علی‌عسگری بودند؛ به‌عنوان مثال می‌توان به حضور حمید شاه‌آبادی، معاون هنری اسبق وزارت ارشاد در سمت معاونت صدا و بعدها سیما که برادر خانم علی‌عسگری بود، اشاره کرد.

آغاز حواشی و تصمیم‌های گرفته شده
سال95 بود که علی‌عسگری به سازمان آمد، اما اوج حاشیه‌های عملکردی وی در سال97 رخ داد. با آمدن علی فروغی به شبکه3 اتفاقاتی در این شبکه رخ داد. یکی از آنها برداشتن برنامه نود از آنتن بود؛ برنامه‌ای که سال‌ها عادل فردوسی‌پور مجری‌اش بود. البته علی فروغی تلاش می‌کرد تا بهترین تولیدات و سریال‌ها را روی آنتن شبکه3 ببرد اما عمده آن  پخش مسابقات و برنامه‌هایی بود که با هزینه هنگفت و حضور و دخالت اسپانسرهای مالی ساخته می‌شد و در نهایت همین برنامه‌ها با حضور چهره‌های سوپر‌استار سینما حواشی‌ای برای سازمان ایجاد می‌کرد که در سال97 می‌توان به مسابقه «برنده باش» اشاره کرد.

مشکلی به نام آگهی
مسئله آگهی‌ها نیز مختص دوران ریاست علی‌عسگری نبوده و نیست، اما نتیجه ایجاد انحصار در آگهی و همچنین اولویت بالای آگهی‌ها برای رسانه ملی، غلبه آگهی‌ها و بخش‌های بازرگانی رسانه ملی بر حوزه‌های محتوایی است که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده و حواشی متعددی را نیز دربرداشته است. نتیجه غلبه پررنگ بخش‌های بازرگانی بر آنتن، ماجراهایی مثل حواشی «پایتخت۶» است که از مسیری جز مسیر معمول بررسی فیلمنامه‌های سریال‌ها به آنتن رسید و بسیار حاشیه‌ساز شد. لزوم داشتن اسپانسر برای حضور روی آنتن و ورود بازیگرها به عرصه اجرا و... از دیگر معایبی است که بر اثر دخالت بازرگانی بر محتوا، در سال‌های اخیر در رسانه ملی رخ داد. به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین چالش‌های رئیس جدید سازمان صداوسیما، کنترل مسائل مالی این سازمان، چابک‌سازی تدریجی رسانه ملی و حذف دخالت بخش‌های بازرگانی در محتوا در رسانه ملی خواهد بود.

حضور سوپراستارها در مقام مجری
شاید بتوان گفت 5سال ریاست علی‌عسگری جزو سال‌های پرتولید برنامه‌ها و مسابقات تلویزیونی بوده و هست. در این دوره بیش از 30مسابقه تولید شد و از نکات قابل‌توجه می‌توان به اچ‌دی شدن تمام شبکه‌های تلویزیون و 2۴ساعته شدن ۹۰درصد شبکه‌های استانی اشاره کرد. از برنامه‌های شاخص شبکه‌های تلویزیونی که در این دوره تولید شده می‌توان به فرمول یک در شبکه اول، محاکات در شبکه 2، عصر جدید و فوتبال برتر و زوجی‌نو در شبکه3، مسافران کهکشان و چراغ مطالعه در شبکه4، ورزشگاه، 5ستاره و نقد سینما در شبکه 5 اشاره کرد. شبکه‌هایی چون ورزش و افق هم شبکه‌هایی بودند که تولید برنامه و مسابقه زیادی داشتند.

ریزش مخاطبان سریال‌های تلویزیونی
ریزش مخاطبان تلویزیون به‌خصوص در سریال‌های تلویزیونی از دیگر مشکلات در دوران علی‌عسگری بود؛ هر چند تولید سریال‌ها بالا بوده، اما به لحاظ کیفی، سریال‌های باکیفیت به انگشتان 2دست هم نرسیده است و جذب بیننده مستمر تلویزیون یکی از مواردی است که باید برایش برنامه‌ریزی کرد.

تولید بیش از 130سریال
در سال‌های94و95 میانگین تولید سریال در سازمان 20مجموعه بوده و این تعداد سریال در سال‌های96تا1400 افزایش داشت. با اینکه شیوع کرونا از اواخر سال98 مشکلاتی را ایجاد کرد، اما نکته جالب این است که در سال98 حدود 32سریال تولید شد و سال99 نیز تعداد تولید سریال به 28رسید. بی‌شک می‌توان گفت که در طول مدیریت علی‌عسگری رشد تولیدات سریال‌ها بیش از 100درصد بوده، اما نقد وارد شده کیفیت پایین بیشتر این سریال‌ها بود.

کارگردانان مشغول کار
البته یک نکته هم وجود دارد و آن حضور کارگردانان مختلف در تلویزیون به‌خصوص در 3سال اخیر است. برخی از کارگردانان تلویزیونی بیشترین حجم همکاری را داشتند و برخی هم تولید یک و نهایت 2سریال را در سیما برعهده گرفتند. کیانوش عیاری، سیروس مقدم، سعید آقاخانی، جلیل سامان، جواد شمقدری، هادی مقدم‌دوست، جواد رضویان و داوود میرباقری هرکدام پروژه‌هایی را داشتند و از دیگر کارگردانان می‌توان به مجتبی راعی، احمد کاوری، علی غفاری، احمد امینی، احمد معظمی، راما قویدل و... اشاره کرد.

سریال‌های فصلی و سریال‌های پرهزینه
در این میان معاونت سیما هم در دستور کارش سریال‌هایی را دارد که هنوز تولیدشان تمام نشده و برخی از پروژه‌های پرهزینه در تولید هستند که می‌توان به «سلمان فارسی» داوود میرباقری، «جشن سربرون» مجتبی راعی، فصل چهارم «از سرنوشت»، فصل دوم «روزگار جوانی»، فصل دوم «نجلا» و فصل پنجم «بچه مهندس» هم اشاره کرد؛ سریال‌های فصلی که توانستند بینندگان خود را داشته باشند و نمونه موفق آن «نون.خ» آقاخانی بود و فصل‌های پایانی «پایتخت» که تقریبا با حواشی به کارش پایان داد.

انتخابات و برنامه‌های غیرجذاب
در دوره ریاست علی‌عسگری، 2انتخابات ریاست‌جمهوری، انتخابات مجلس و انتخابات شوراهای اسلامی دیده می‌شود، اما همچون دوره‌های قبل برنامه‌های انتخابات نتوانست جذابیت همیشگی را برای مردم داشته باشد. نشست‌ها و برنامه‌های تخصصی ویژه انتخابات ریاست‌جمهوری سال۹۶ و همچنین سال۱۴۰۰، نشست‌های تخصصی ویژه برنامه‌سازان و برنامه‌های تخصصی ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی سال۹۸ از عناوین و برنامه‌های سازمان در 5سال اخیر بوده است.

علی‌عسگری در رادیو
در دوره ریاست وی، معاونت صدا همچنان مانند گذشته فعالیت خود را ادامه داد. بعد از نسرین آبروانی که در دوران سرافراز به‌عنوان معاون صدا انتخاب شده بود، شاه‌آبادی و بخشی‌زاده مدیریت معاونت را عهده‌دار شدند. در این دوره تنها موضوع قابل توجه اتمام و کامل شدن تغییرات در آرشیو آنالوگ به دیجیتال بود. البته بحث آرشیوهای سازمان و خارج شدن آن حتی از کشور یکی دیگر از موضوعاتی بود که در این دوره می‌توان به آن اشاره کرد. در این مدت همچنین قرار بود یک باشگاه رادیویی نیز ایجاد شود که به‌نظر این کار تنها در حد یک حرف بود و اجرایی نشد.