کاهش 30درصدی جمعیت گوزن زرد در جزیره اشک

 محمدصادق خسروی علیا- خبر‌نگار

جزیره اشک یکی از مهم‌ترین و کمیاب‌ترین زیستگاه‌های گوزن زرد است که در منطقه پارک ملی دریاچه ارومیه قرار دارد. در 2دهه اخیر به‌دلیل محصور شدن در میان آب، این جزیره یکی از امن‌ترین زیستگاه‌های گوزن زرد محسوب می‌شد اما در سال‌جاری با کاهش شدید سطح آب دریاچه ارومیه و خشک شدن سواحل آن، این حصار طبیعی از میان رفته و حیات وحش از مناطق اطراف وارد زیستگاه گوزن زرد شده‌اند. طبق آخرین پایش‌ها و اطلاعات، یک قلاده پلنگ و ده‌ها قلاده روباه و شغال وارد جزیره اشک شده‌اند که این امر حیات این گونه در آستانه انقراض را به مخاطره انداخته است. به‌طوری که در سال‌های اخیر با خشک شدن بخش وسیعی از پهنه آبی دریاچه ارومیه تهدیدات کم‌آبی و کم‌غذایی در کنار سایر عوامل تهدید کننده، ۳۰درصد از جمعیت گوزن زرد در جزیره اشک ارومیه کاهش یافته و شمار آنها به ۲۹رأس رسیده است.

کمتر از 10سانتی‌متر
حجت جباری، معاون محیط طبیعی و تنوع محیط‌زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی در گفت‌وگو با همشهری وضعیت دریاچه ارومیه را برای حیات وحش چندان مناسب نمی‌بیند و در این‌باره می‌گوید: «در سال‌جاری آبگیری این دریاچه به خوبی انجام نگرفت. این امر باعث شد در قسمت جنوبی یعنی در بخش جزایر اشک و کبودان با کاهش شدید سطح آب و همینطور باتلاقی شدن سواحل مواجه شویم. در برخی از این مناطق سطح ‌آب کمتر از 10سانتی‌متر است.» او ادامه می‌دهد: «در یک دهه گذشته، جزیره اشک تنها زیستگاه گوزن زرد در این منطقه محسوب می‌شد اما با کاهش سطح‌آب و خشک شدن سواحل، حیات وحش از دیگر مناطق وارد این جزیره شدند. کاهش آب دریاچه ارومیه زندگی گوزن زرد ایرانی و سایر وحوش جزایر اشک و کبودان را به مخاطره انداخته است. در واقع کاهش حجم آب دریاچه ارومیه در سال‌جاری باعث شده تا بخش‌هایی از جزایر اشک و کبودان که به‌خاطر آب محصور شده بودنن از این شرایط خارج شوند و با خشکی‌‌های منطقه ارتباط برقرار کنند.»

ورود پلنگ به زیستگاه
جباری با بیان اینکه نگرانی‌هایی نیز بابت خروج گوزن زرد ایرانی و قوچ و میش از این جزایر هم به‌وجود آمده، می‌گوید: «گوزن‌های زرد به‌عنوان گونه منحصر به فرد این جزایر با کاهش سطح آب و پوشش گیاهی با این خطر مواجه هستند که از جزایر خارج شده و در باتلاق‌های آن گرفتار و جان خود را از دست بدهند. چسبیدن این جزایر به خشکی‌های جنوب دریاچه، زمینه را همچنین برای ورود گونه‌های گوشتخوار و مهاجمی مانند پلنگ، روباه و شغال فراهم ساخته که این امر نیز اکوسیستم طبیعی این جزایر را با مشکل مواجه خواهد ساخت و خطراتی را برای وحوش آن به‌وجود خواهد آورد.»
معاون محیط طبیعی و تنوع محیط‌زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی، اضافه می‌کند: «در سال‌های گذشته با طی کردن مسیری دوساعته، محیط‌بانان به جزیره اشک دسترسی پیدا می‌کردند اما الان 7ساعت زمان می‌برد. کاهش سطح آب و باتلاقی بودن مسیر، دسترسی به این جزایر را به‌شدت با مشکل روبه‌رو کرده اما با وجود این برای جلوگیری از بروز این مشکل و خروج وحوش از این جزایر میزان کنترل و پایش‌ها از این مناطق شدت پیدا کرده و هر روز تعدادی از محیط‌بانان به این جزیره سفر می‌کنند.»

کاهش بارندگی‌ها
جباری در ادامه به کاهش ۲۲درصدی میزان بارندگی‌ها در سال آبی گذشته اشاره می‌کند و همچنین افزایش سطح آب دریاچه ارومیه را راهکاری برای رفع این مشکلات زیستی می‌داند. او می‌گوید: میزان تولید آب در سطح حوزه نیز به‌دلیل خشکسالی با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شد که این امر بر میزان ذخایر پشت سدها نیز تأثیر زیادی گذاشت. از سویی دیگر، کاهش میزان حجم آب رودخانه‌ها، روانا‌ب‌ها و کاهش رهاسازی آب از پشت سدها موجب شد تا حقابه موردنیاز این دریاچه تأمین نشود و شاهد کاهش وسعت دریاچه و کاهش میزان حجم آب آن به‌میزان ۲میلیارد مترمکعب باشیم. هم‌اکنون سطح تراز دریاچه ارومیه 1270متر و ۶۱سانتی‌متر از سطح آب‌های آزاد است که نسبت به‌مدت مشابه پارسال ۶۵سانتی‌متر کاهش یافته که این امر وسعت دریاچه ارومیه را از ۲هزارو۶۲کیلومترمربع در سال گذشته به یک‌هزارو۳۸۳کیلومترمربع در زمان حال کاهش داده است.
به‌گفته جباری، طبق آخرین سرشماری‌ها تا با حال 29راس گوزن زرد در جزیره اشک سرشماری شده است: «ورود گوشتخوارها باعث شده گوزن زرد استتار کنند. بی‌تردید جمعیت آنها بیش از این تعداد است. تلاش ما بر این است که هرچه سریع‌تر به‌عنوان یک اقدام فوری روباه‌ها و شغال‌ها را از زیستگاه گوزن زرد خارج کنیم. در مورد پلنگ نگرانی چندانی وجود ندارد، چون طبق پایش‌ها تنها یک قلاده وارد زیستگاه شده، اما با وجود این برای حفظ حیات گوزن زرد تلاش برای خارج کردن همین یک قلاده پلنگ هم ادامه دارد.»