گزارش
اداره شهر با ایده‌های نوآورانه
شهردار تهران در نشست با معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری: برای توسعه شهر باید علم و فناوری را برجسته و نیازها را از طریق شرکت‌های دانش بنیان برطرف کنیم
سورنا ستاری: شهرداری می‌تواند بخشی از درآمدهایش را از طریق استارت آپ‌ها کسب کند و مدل برد-برد شکل بگیرد
نشست شهردار تهران با معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با تأکید بر کاربرد علم و فناوری در توسعه شهر برگزار شد و در آن بخشی از زمینه‌های همکاری میان این دو نهاد مورد بررسی قرار گرفت. استفاده از استارت‌آپ‌ها برای توزیع کالا و حمل‌ونقل در شهر، کاربرد فناوری بومی در ساخت اتوبوس، تاکسی و موتورسیکلت برقی، شهر هوشمند، پارک‌های نوآوری و همینطور ایجاد صندوق نوآوری قسمتی از مباحث مطرح شده در این نشست بود.
به‌گزارش همشهری، علیرضا زاکانی در این نشست گفت: ما در شهرداری به نگاه جدیدی نیاز داریم تا تهران، الگویی برای شهرهای دیگر دنیا باشد.
شهردار تهران افزود: این تحول برپایه یک هویت ایرانی اسلامی و یک عدالت تحقق‌یافته است و در شهر دانش گسترده‌ای مشاهده می‌شود.
او ادامه داد: براساس این نگاه یک‌سری اختیارات، امکانات و نیاز‌هایی داریم که در اختیار مجموعه‌های دانش‌بنیان قرار می‌دهیم. اختیارات شهرداری در جهت تلاش برای ساخت شکل جدیدی از بافت شهری قرار خواهد گرفت. امکانات هم مبتنی بر توسعه این خلاقیت‌ها باید فراهم شود؛ مانند مباحثی درخصوص ایجاد صندوق نوآوری، ایجاد کارخانه‌ها و پارک‌های فناوری و تغییراتی که در شهر صورت خواهد گرفت.
زاکانی گفت: نیازهای زیادی در شهرداری داریم که می‌توانیم بر پایه تولیدات داخلی و نوآورانه و خلاقانه به آنها بپردازیم. کارگروهی شکل گرفت تا اختیارات، امکانات و نیازها را در راستای رشد و توسعه شهر قرار دهیم تا هم خود شهرداری رشد کند و به درآمد منطقی و پایداری برسد و هم نیازهایش برطرف شود. بنا شد تا هر فصل نشستی با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری داشته باشیم و درباره نتایج و اقدامات لازم تصمیم‌گیری کنیم.
شهردار تهران گفت: یکی از رویکردها برای توسعه شهر این است که علم و فناوری را برجسته کنیم و همه نیازهای شهرداری را از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان به اشتراک بگذاریم. با همکاری و پیوستگی می‌توان از میان‌بر‌ها به اهداف رسید. باید چند ویژگی را در شهر تهران زنده کنیم و یکی از این مسائل توجه به علم و فناوری در شهر به مثابه یک دانشگاه و کارخانه است. باید همانند سایر شهرهای جهان یک ارزش‌افزوده در شهر ایجاد کنیم. زاکانی در ادامه گفت: وقتی به شمال و جنوب تهران نگاه می‌کنیم، تنها وجه مشترک آن بی‌هویتی است و برای حل این مسئله باید برای هم‌افزایی بین شهرداری و نهاد‌های حاکمیتی و حکومتی و به صحنه آوردن مردم، تلاش کنیم. او افزود: نوع نگاه ما به تهران متفاوت است و ضمن ارج نهادن به مسیر طی شده تا امروز به‌دنبال تعریف یک موجودیت جدید از شهر و تحول در بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شهر و تبدیل آن به الگو هستیم.
شهردار تهران افزود: شهرداری مجوز‌ها، چارچوب‌های قانونی، زیرساخت‌ها و امکاناتی ازجمله بزرگ‌ترین شبکه فیبر نوری را که استفاده حداقلی از آن می‌شود، دارد. درواقع از بخشی از توانمندی‌ها استفاده می‌شود و بخش عمده آن مغفول است.
زاکانی عنوان کرد: بحث بعدی نیازهای مادی است که شهرداری در زمینه فناوری و برای شرکت‌های دانش‌بنیان بازار گسترده‌ای را فراهم می‌کند. ما نیز می‌توانیم خرید خدمت کنیم و با مشارکت، پیش‌خرید و شیوه‌های نوین این نیازها را با کمک همه دستگاه‌ها تامین کنیم. او ادامه داد: بحث علمی و فناوری جذابیت‌های ویژه‌ای برای ما دارد و باید بتوانیم شهر را بر مدار درآمد پایدار اداره کنیم. این بستر می‌تواند بالنده، پویا و رشد‌دهنده شهر باشد. همچنین در حوزه سخت‌افزاری می‌توانیم ورود پیدا کنیم و نوع نگاه را به شهر تغییر دهیم تا شهر در جهت تولید و رشد و تعالی حرکت کند و از قِبَل آن شهرداری نیز رشد کند و یک پله بالاتر نسبت به شرایط موجود خود قرار گیرد.
شهردار تهران گفت: سر فصل اول در این حوزه تشکیل یک صندوق نوآوری شهر است تا زمینه توسعه این فعالیت‌ها را فراهم کنیم. پارک‌های فناوری و خانه‌های نوآوری که البته مرکز آن هم‌اکنون وجود دارد را باید توسعه دهیم و میدان عمل را برای تلاشگران و اندیشمندان شهر باز کنیم. زاکانی همچنین از فضایی برای این منظور خبر داد و گفت: محدوده‌ای در جنوب غرب تهران در حدود ۴۷هکتار وجود دارد که در دل فضای سبز این محدوده، می‌توانیم مجموعه‌های نوآوری را ایجاد کنیم و در اختیار مردم و فعالان قرار دهیم.
او اضافه کرد: سرفصل دیگر در حوزه فرهنگسازی و توسعه فرهنگ نوآوری است که در این زمینه می‌توانیم امکانات تبلیغی و فرهنگسرا‌های شهرداری را به میدان بیاوریم و تبلیغ را به سمت این جنس کار‌ها سوق دهیم.
او گفت: به‌عنوان یک مطلوب به‌دنبال این هستیم که شهر را به‌عنوان یک موجودیت جدید بشناسیم و بشناسانیم و در این مسیر قابلیت شهرداری را بالا ببریم تا رشد پیدا کند؛ بازیگر فعالی در این عرصه باشیم و مردم و شهر را از قبل این مسائل تحول یافته ببینیم. باید ضمن برطرف کردن نیازها، انتفاع شهرداری نیز درنظر گرفته شود؛ هم نیاز ما برطرف شود و هم مشارکت کنیم تا درآمد پایدار برای شهرداری نیز در بر داشته باشد.
زاکانی خاطرنشان کرد: باید کمیته کار مشترکی در این زمینه با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تشکیل و سرفصل‌ها تعیین شود و بعد از آن وارد مرحله عملیاتی و منتج به‌کار و قرارداد شود تا از خروجی‌های آن نیز بهره‌مند شویم. بهتر است هر 3ماه یک‌بار جلسه مشترک داشته باشیم تا این همکاری‌ها استمرار یابد و از مرحله حرف عبور کرده و حاصل عملی را داشته باشیم.
تهران در رده 41شهرهای نوآور جهان
معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری نیز در دیدار با شهردار با بیان اینکه صنایع فرهنگی با دید اقتصادی وارد می‌شوند و فرهنگ را تجاری می‌کنند، گفت: شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند مشکلات شهر را حل کند. در نوآوری‌های شهری نیز هرجا شهرداری تصدی‌گری نکند و مجری کار نباشد، شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق می‌توانند وارد شوند و با هم رقابت کنند و نوآوری‌های جدید را به‌وجود آورند؛ در این صورت شهرداری هم می‌تواند درآمد کسب کند.
سورنا ستاری افزود: شهرداری در میان بازار بزرگی قرار دارد که می‌تواند آن را در اختیار شرکت‌ها بگذارد و درآمد کسب کند، اما باید در گام نخست به‌اصطلاح زمین این بازی را به این شرکت‌ها بدهد تا بتوانند فعالیت کنند. توزیع کالا در شهر، حمل‌ونقل و پسماند، بازاری بزرگ برای استارت‌آپ‌هاست و شهرداری باید در این حوزه خود را سهیم بداند. بیشتر شهرهای چین با این ایده‌ها توسعه پیدا کردند و البته تهران نیز بعد از تورنتو در شهرهای نوآور در رده ۴۱ جهان قرار دارد. درواقع شهرداری می‌تواند بخشی از درآمدها را از طریق این شرکت‌ها کسب کند و یک مدل برد - برد شکل بگیرد.
او درباره همکاری شهرداری تهران با شرکت‌های استارت‌آپی، گفت: زمینه‌های متعدد همکاری در این حوزه از دوره‌های قبل وجود داشت، اما در این دوره نیازمند نگاه جدید هستیم که خوشبختانه شهردار تهران در این خصوص، نگاهی گسترده به مسائل و مشکلات شهر تهران دارد.
ستاری درباره تهران هوشمند افزود: توسعه مراکز نوآوری، کارخانه‌های نوآوری و توسعه پهنه‌های آن مستلزم داشتن یک شهر هوشمند است تا بتوانیم تهران را به‌سوی شهری نوآور و هوشمند حرکت دهیم. باید اعلام کنم خوشبختانه تهران در رتبه‌بندی شهرهای نوآور جهان، امسال 2رتبه بالاتر از سال گذشته است و در پله 41 و بالاتر از شهرهای برلین، بارسلون و استانبول قرار گرفت.
معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با تأکید بر این نکته که در این دوره باید نوآوری را در شهر توسعه دهیم تا شهرداری تهران به‌عنوان ناظر بر شرکت‌های نوآور باشد، ادامه داد: این شرکت‌ها باید با ورود به مسائل شهر از ظرفیت‌های موجود خود برای حل مشکلات استفاده کنند. ستاری در ادامه خاطرنشان کرد: بخش عمده فعالیت‌های ما در بخش فناوری است و در شهر تهران چند پروژه خاص مثل بومی‌سازی واگن‌های مترو را از قبل داشتیم که اکنون ۸۵ درصد آن داخلی‌سازی شده است. قرار است در این دوره یک قرارداد بزرگ با یک مجموعه داخلی برای تهیه واگن از محل شرکت‌های دانش‌بنیان بسته شود. برقی‌سازی شهر یکی دیگر از اقدامات شهرداری تهران است که ازجمله آن می‌توان به اتوبوس‌های برقی، موتورسیکلت برقی، تاکسی‌های برقی و هیبریدی اشاره کرد که هم‌اکنون در معاونت علمی کار شده‌اند که نمونه‌های آن برای تست آماده است.
او افزود: شهرداری تهران باید به سمتی برود که تنوع درآمد ایجاد کند و فقط از طریق ارائه مجوز ساخت‌وساز و حوزه مسکن درآمد نداشته باشد، بلکه بتواند از محل نوآوری‌های اجتماعی نیز کسب درآمد کند.
ستاری بر آمادگی معاونت علمی و فناوری برای گسترش همکاری با شهرداری تهران تأکید کرد و گفت: در زمینه اتوبوس‌ها و موتورسیکلت‌های برقی فعالیت‌های گسترده‌ای داریم و شهرداری می‌تواند سیستم‌های حمایتی مانند وضع قانون ورود موتورسیکلت‌های برقی به محدوده طرح ترافیک را اعمال کند. امیدواریم با همکاری شهرداری بتوانیم این ایده‌ها را در مناطق مختلف شهر به‌ویژه بخش‌های جنوبی عملیاتی کنیم؛ چراکه کارآفرینی در محدوده‌های کم‌برخوردارتر از لحاظ اقتصادی رشد بیشتری دارد.
تمرکز بر قوای محرکه در تولید اتوبوس
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در جلسه دیروز درباره فعالیت‌های برقی‌سازی وسایل حمل‌ونقل عمومی برای کاهش آلایندگی هوا گفت: پروژه‌های اتوبوس برقی، موتورسیکلت برقی، تاکسی‌های هیبریدی و طراحی و ساخت واگن مترو را در برنامه‌ها داریم. 2پروژه درباره اتوبوس برقی در کشور انجام شده و باید روی پروژه قوای محرکه که ۶۰ درصد قیمت اتوبوس را دربرمی‌گیرد، تمرکز کنیم.
تهران به مثابه یک‌شتاب‌دهنده بزرگ
معاون سیاستگذاری و توسعه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری هم در این جلسه، با بیان اینکه صنایع دانش‌بنیان و صنایع فرهنگی و خلاق 2محور اصلی تلاش در معاونت علمی و فناوری هستند، گفت: باید برای تبدیل تهران به شهر دانش و شهر فرهنگ از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های خلاق و دیجیتال اقدام کنیم. مهدی الیاسی افزود: تهران به مثابه یک‌شتاب‌دهنده بزرگ و شهر نوآور است و تبادل و همکاری بین شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق و شهر می‌تواند به رشد همزمان شهر و این شرکت‌ها منجر شود.
استقرار ۷۸۰ شرکت خلاق در تهران
رئیس مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری نیز در این نشست گفت: موضوع صنایع فرهنگی و خلاق در قانون مترقی مجلس در سال 1398را پیگیری کردیم و از 5شرکت در سال 1392به حدود 7هزار شرکت در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان رسیدیم. شرکت‌های خلاق در کنار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته‌اند و به نوآوری و توسعه کسبوکارهای نوین کمک می‌کنند. به‌گفته پرویز کرمی، از۱۴۰۰ شرکت خلاق در کشور، ۷۸۰ مورد آن در تهران مستقر هستند که در کسبوکارهای دیجیتال، مد و لباس، صنایع دیداری و شنیداری، گردشگری و میراث فرهنگی فعال هستند. دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری ادامه داد: گردش مالی صنایع خلاق در دنیا 2هزار و 700میلیارد دلار است که حدود ۳۰ میلیون شغل ایجاد می‌کند و ما نیز در کشور باید توجه بیشتری به این موضوع داشته باشیم. بر همین اساس ۱۲۰ خدمت به شرکت‌های دانش‌بنیان می‌دادیم که ۸۰ مورد از این خدمات را به شرکت‌های خلاق نیز ارائه می‌کنیم. او با بیان اینکه امکان بهره‌گیری کسبوکارهای نوپا در مأموریت‌های محلی شهرداری تهران ازجمله تاکسی‌های اینترنتی وجود دارد، گفت: این مهم، در قالب آن شرکت‌های خلاق به‌وجود می‌آید. از طرف دیگر، فرهنگسراها از هویت کاری خود خالی شدند و استقرار خانه‌های خلاق و نوآوری در این فرهنگسراها و استقرار آنها در اماکن مسکونی می‌تواند از طرف شهرداری تهران برای کمک به این شرکت‌ها انجام شود. چنین اقداماتی سبب می‌شود تا سازمان‌های شهرداری‌ها چاق و فربه نشوند.