حذف به حکم بازار کار

لیلا شریف ـ روزنامه‌نگار

ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها تحت‌تأثیر عوامل مختلفی همچون امکانات دانشگاه و درخواست برای پذیرش تغییر می‌کند و در سال‌جاری نیز پس از انتشار اطلاعات دفترچه انتخاب رشته کنکور، شاهد تغییر در ظرفیت‌ها بودیم؛ تغییری که در برخی از رشته‌ها حکم به حذف یا کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو داده است. رشته‌ باستان‌شناسی در کنار رشته‌هایی همچون صنایع‌دستی، آموزش زبان انگلیسی، زبان و ادبیات عرب و... با تغییر وضعیت پذیرش دانشجو روبه‌رو شده‌اند. در گزارش پیش‌رو تلاش شده است تا وضعیت پذیرش سال‌جاری برخی رشته‌ها با سال گذشته مقایسه و همچنین بنابر اطلاعات موجود میانگین درآمد برخی از موقعیت‌های کاری فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها بیان شود.

رشته باستان‌شناسی
این رشته هم در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد و هم در مقطع دکتری تخصصی در ایران تدریس می‌شود.
 براساس اطلاعاتی که روح‌الله شیرازی، رئیس سابق پژوهشکده باستان‌شناسی در گفت‌وگو با روزنامه همشهری مطرح کرد، باید گفت که فارغ‌التحصیلان رشته باستان‌شناسی می‌توانند در مراکز میراث فرهنگی و گردشگری دولتی فعالیت کنند و فارغ‌التحصیلان مقاطع عالی نیز می‌توانند عضو هیأت علمی دانشگاه‌ها شوند، همچنین در بازار کار خصوصی می‌توانند دست به ایجاد بنگاه‌های گردشگری بزنند یا اینکه با این بنگاه‌ها همکاری کنند. برخی از فارغ‌التحصیلان می‌توانند به‌عنوان کارشناس رسمی در محاکم قضایی حاضر شوند و دست به ارزیابی و کارشناسی اشیای فرهنگی و باستانی بزنند.
 یک کارشناس باستان‌شناسی که در بخش دولتی فعال است مانند سایر کارشناسان که تازه کار هستند، مبلغی بیشتر از 4میلیون دریافت نمی‌کند. کارشناس رسمی نیز براساس تعرفه‌های دادگستری مبلغی را دریافت می‌کند.
 رشته باستان‌شناسی براساس اطلاعات درج شده در دفترچه انتخاب رشته گروه آزمایشی هنر در سال1400 با تغییراتی در پذیرش روزانه و با آزمون همراه شد. دانشگاه محقق‌اردبیلی در سال99، 40 دانشجو در این رشته پذیرفته بود اما در سال1400 این رشته را حذف کرد. برخی دانشگاه‌های نیز با کاهش ظرفیت روبه‌رو شدند. دانشگاه زابل از ظرفیت 40نفر در سال99 به 30نفر در سال1400 رسید و دانشگاه شیراز هم در سال‌جاری 12دانشجو برای رشته باستان‌شناسی درنظر گرفت و درحالی‌که در سال گذشته 15دانشجو باستان‌شناسی به این دانشگاه رفتند.دانشگاه کاشان ظرفیت خود را یک نفر افزایش داد و این دانشگاه در سال99، 13نفر و در سال‌جاری 14نفر دانشجو را پذیرفت.

زبان و ادبیات فارسی
آشنا شدن با متون نظم و نثر زبان فارسی و یادگیری مهارت‌های لازم برای تدریس متون فارسی بخش از اطلاعاتی است که دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی کسب می‌کنند.
  تدریس در مدارس، تدریس در دانشگاه، ویراستاری و حوزه نشر، انتشارات و چاپ، کارشناس فرهنگی در سازمان‌های دولتی بخشی از موقعیت‌های شغلی فارغ‌التحصیل این رشته است.
  اگر فارغ‌التحصیل این رشته به تدریس در مدرسه بپردازد حداقل 3میلیون و 500هزار تومان درآمد دارد و اگر جایگاه هیأت علمی دانشگاه به‌دست بیاورد، می‌توان حداقل حقوق 12میلیون را درنظر گرفت.
  نزدیک به ۵۰ دانشگاه کشور رشته زبان و ادبیات فارسی را تدریس می‌کنند و براساس گزارشی که چندی پیش در روزنامه همشهری منتشر شد:«در کنکور ۱۴۰۰حدود ۶۰ درصد از دانشگاه‌هایی که دوره روزانه با آزمون رشته زبان و ادبیات فارسی را در مقطع لیسانس ارائه می‌کنند، ظرفیت پذیرش خود در این رشته را نسبت به سال گذشته تا ۳۰ درصد کاهش داده‌اند؛ به همین میزان از مجموع ظرفیت دوره روزانه رشته زبان و ادبیات عربی هم کم شده است.»

رشته جغرافیا
 این رشته در مقطع کارشناسی دارای 5شاخه جغرافیای طبیعی، جغرافیای انسانی، شاخه کارتوگرافی، شاخه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری و شاخه جغرافیای سیاسی-نظامی است.
  فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در سازمان هواشناسی، سازمان زمین‌شناسی، سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان برنامه و بودجه، بنیاد مسکن، سازمان محیط‌زیست، وزارت نیرو و شهرداری‌ها و مراکز نظامی، تدریس در مدارس و دانشگاه‌ها، برنامه‌ریزی توریسم و تورلیدر فعالیت کنند.
  براساس گزارش ارائه شده از سوی سازمان سنجش در سال97 باید گفت: «در سال۹۶ ظرفیت دانشجویی رشته جغرافیا ۱۷هزار و ۵۷۵ نفربوده که فقط ۳ هزارو ۵۵۸‌نفر پذیرش شدند یعنی رقابتی برای پذیرش دانشجوی جغرافیا وجود ندارد.»

آموزش زبان انگلیسی
رشته‌های زبان انگلیسی در دانشگاه، به 3 گرایش مترجمی، آموزش و ادبیات زبان انگلیسی تقسیم می‌شوند. دانشجویان گرایش آموزش زبان انگلیسی، درس‌هایی همچون روش‌های آموزش، زبانشناسی، روانشناسی و مسائل آموزش زبان را می‌گذرانند.
 تدریس، مترجمی، آموزش زبان انگلیسی ازجمله مشاغلی است که یک فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند داشته باشد. فارغ‌التحصیلان این رشته با شرکت در آزمون استخدامی آموزش و پرورش می‌توانند به تدریس در مدرسه مشغول شوند.
 براساس طرح پایش ۹۹ دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم، میزان اشتغال به تحصیل رشته آموزش زبان انگلیسی در دوره کارشناسی 43.96درصد است و این رقم در دوره کارشناسی ارشد و دکتری سیر نزولی به‌خود می‌گیرد و به‌ترتیب میزان 61.55درصد و 60درصد را ثبت می‌کند.
 برای هر جلسه کلاس خصوصی حداقل 150هزار تومان به یک معلم زبان پرداخت می‌شود و درصورتی که فرد در آموزش و پرورش مشغول به فعالیت باشد، این حقوق بسته به مدرک تحصیلی و سابقه متفاوت است و اگر بخواهیم شرایط بسیار خوبی را برای یک مدرس زبان در مدرسه یعنی 30سال سابقه و دارای مدرک کارشناسی ارشد را مثال بزنیم باید بگوییم که این فرد نزدیک به 7میلیون تومان دریافت می‌کند.
اگر بخواهیم براساس گزارش جاب‌ویژن از میانگین درآمد تدریس در شهر تهران صحبت کنیم باید میانگین 3میلیون و 800هزار تومان را درنظر بگیریم. جاب ویژن در سال99 دست به‌نظرسنجی زد و بیش از ۴۱ هزار نفر، در ۶۰ گروه شغلی و از ۷۰ شـهر مختلف کشـور در این پژوهش شـرکت کردند و به این ترتیب حداقل، حداکثر و میانگین درآمد برخی از دسته‌های شغلی به‌دست آمد.

زبان و ادبیات عربی
 دانشجویان این رشته درس‌هایی همچون تاریخ ‌ادبیات‌ عرب‌، متون‌ مختلف‌ نظم ‌و نثر ادوار مختلف‌، فن ‌ترجمه ‌از عربی ‌به‌فارسی ‌و برعکس‌، علوم‌بلاغی‌ و عروض‌ و قافیه در زبان ‌و ادبیات ‌عرب ‌را یاد می‌گیرند.
  تدریس در مدارس، تدریس در دانشگاه، تدریس در مؤسسات و مراکز خصوصی، مترجمی، مترجم ‌رسمی ‌دادگستری‌ و تاسیس دارالترجمه، تور لیدر ازجمله موقعیت‌های شغلی‌ای هستند که فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند به سراغ آنها برود.
  براساس اطلاعات جاب ویژن باید گفت که یک مترجم زبان در شهر تهران و در سال99 به‌طور میانگین 3میلیون و 300 هزار تومان درآمد داشت و در شهرهای بزرگ این رقم به 2میلیون و 500 و در شهرهای کوچک نیز به 2میلیون و 300هزار تومان رسیده بود.

رشته شیمی
 رشته شیمی محض همانند رشته‌های فیزیک، زیست و ریاضی در دسته رشته‌های علوم پایه‌ای قرار می‌گیرد.
  براساس آمار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ تعداد دانشجویان کل کشور ۳ میلیون و ۶۱۶هزار نفر بوده است که از این تعداد ۶درصد به گروه علوم پایه اختصاص دارد که نشان می‌دهد میزان دانشجویان این گروه باز هم کاهش یافته است. همچنین براساس این آمار نسبت اعضای هیأت علمی گروه علوم پایه در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ به میزان ۱۴.۵درصد کل اعضای هیأت علمی کشور است.
  براساس طرح پایش ۹۹ دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم، در مقطع کارشناسی درصد اشتغال برای دانش آموختگان رشته شیمی 47.60درصد و در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به‌ترتیب 57.12و 69.97بوده است.



صنایع‌دستی
در این رشته دانشجویان ‌طی‌ 4سال در مورد‌ انواع‌ صنایع‌دستی مطالعه و پژوهش می‌کنند.
  فارغ‌التحصیلان ‌این‌ رشته ‌می‌توانند در سازمان‌هایی‌ مثل ‌سازمان ‌میراث‌فرهنگی‌، سازمان ‌صنایع‌دستی‌ ایران‌، اداره‌ کل‌ صنایع‌دستی ‌در وزارت ‌جهادکشاورزی‌، سازمان ‌ایرانگردی ‌و جهانگردی‌، اداره‌ کل موزه‌ها و وزارت ‌فرهنگ ‌و ارشاد اسلامی ‌به ‌کارهای ‌پژوهشی‌، تحقیقاتی‌ یا کارشناسی ‌بپردازند. همچنین ‌می‌توانند با دایر کردن‌کارگاه خصوصی کسب درآمد کنند.
  در سال1400 پذیرش دانشجویان این رشته با کاهش ظرفیت روبه‌رو شد. براساس اطلاعات درج شده در دفترچه گروه آزمایشی هنر و مقایسه آن با سال گذشته در رابطه با پذیرش‌های روزانه و با آزمون باید گفت که دانشگاه کاشان با کاهش یک نفر از ظرفیت پذیرش، امسال 29دانشجو در این رشته پذیرفت. دانشگاه بیرجند از ظرفیت 45نفر سال 99به 25نفر در سال‌جاری رسید و همچنین دانشگاه سمنان که در سال 99، 35دانشجو را در این رشته پذیرفت، امسال تنها 15نفر در رشته صنایع دستی ظرفیت داشت. دانشگاه‌های شیراز، کردستان، مازندران و هرمزگان نیز هر کدام به‌ترتیب با کاهش ظرفیت 4، 20، 5و 15نفری نسبت به سال 99همراه شدند و به‌عبارت دیگر در سال 1400، ظرفیت دانشگاه شیراز 16نفر، دانشگاه کردستان 30نفر، مازندران 15نفر، هرمزگان 25نفر است.
در این میان دانشگاه هنر اصفهان که با افزایش ظرفیت 3نفر نسبت به سال گذشته، امکان تحصیل برای 28دانشجوی رشته صنایع دستی را مهیا کرد.