زمان کاهش وزن فرارسیده است

شیوا نوروزی ـ روزنامه‌نگار

طی 2سال گذشته که ویروس کرونا بشر را هدف قرار داده، دانشمندان و پژوهشگران سراسر دنیا برای درمان و آثار سوئی که این بیماری بر اندام‌های بدن می‌گذارد تحقیقات گسترده‌ای را انجام داده‌اند و همچنان در حال تحقیق هستند؛ چرا که این ویروس به همه جای بدن حمله می‌کند. کبد هم از این قاعده مستثنی نیست و کرونا می‌تواند این بخش از بدن را نیز درگیر کند که شاید کمتر مورد‌توجه قرار گرفته باشد. در ادامه با گرفتن اطلاعات از دکتر امیرحسین فقیهی، فوق‌تخصص گوارش و کبد و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران درخصوص آسیب کرونا به کبد به نوع آسیب و همچنین ضرورت استفاده یا منع مصرف برخی از مواد غذایی برای حفظ سلامت و تقویت سیستم ایمنی و سبک زندگی سالم برای سلامت این عضو بدن اشاره می‌کنیم.



کرونا چگونه به کبد آسیب می‌زند
این ویروس مانند هر بیماری ویروسی دیگری که همه ارگان‌های بدن را کم و بیش مبتلا می‌کند، می‌تواند کبد را نیز مبتلا کند و باعث التهاب آن شود و هپاتیت خفیف ایجاد کند که بیشتر ممکن است با افزایش آنزیم‌های کبدی باشد. البته از لحاظ بالینی تغییرات خاصی دیده نمی‌شود مگر اینکه بیماری کرونا خیلی حاد باشد که می‌تواند باعث نارسایی حاد خیلی از ارگان‌های بدن از جمله کبد شود. هر فردی که بیماری مزمن کبدی دارد مانند کبد چرب غیرالکلی، کبد چرب الکلی، انواع هپاتیت و نارسایی کبدی نسبت به افرادی که مشکلات کبدی ندارند بیشتر در معرض بیماری‌های حاد کبدی است. گاهی اوقات نه خود کووید- 19 بلکه خود داروهایی هم که مصرف می‌شوند می‌توانند عوارض کبدی داشته باشند. مصرف این داروها می‌تواند افزایش آنزیم‌های کبدی را ایجاد کند؛ مثلا داروهای ضد‌ویروسی‌ای که استفاده می‌شوند عوارض ضد‌کبدی دارند و نباید تجویز و استفاده شوند. گاهی اوقات بیماران کرونایی اختلالات انعقادی پیدا می‌کنند؛ به‌عنوان مثال کرونا باعث انعقاد در عروق (ترومبوز) می‌شود. اگر این انعقاد عروقی شکمی باشد و اگر ورید کبدی به آن مبتلا شود خون‌رسانی این قسمت مختل می‌شود و تورم کبدی به‌وجود می‌آید. گاهی اوقات این بیماران دچار سکته قلبی می‌شوند و ترومبوز در کبد موجب نارسایی خون می‌شود و افرادی که دیابت دارند و کرونا می‌گیرند ممکن عوارض کبدی هم پیدا کنند.

چاقی را کنترل کنید
شایع‌ترین مشکل کبدی در ایران، کبد چرب غیرالکلی نام دارد که بیشتر در افراد چاق مشاهده می‌شود. این بیماری 25تا 30درصد در کشور شیوع دارد و علت اینکه افراد چاق زودتر از سایرین به کرونا مبتلا می‌شوند و این بیماری بر آنها تأثیرات بیشتری دارد، چربی کبد غیرالکلی است. لذا از آنجا که چاقی یکی از ریزفاکتورهایی است که افراد را مستعد بیماری کبد چرب می‌کند و موجب نارسایی بیشتر کبدی می‌شود، باید بیش از گذشته مراقب رژیم غذایی بود. افراد باید ساعت خواب خود را تنظیم کنند؛ چرا که دیر خوابیدن و ظهر بیدار شدن ترشح هورمون‌های بدن را مختل می‌کند و موجب می‌شود افراد افزایش وزن پیدا کنند و به سمت کبد چرب بروند. برای دوری از چاقی و تقویت سیستم ایمنی بدن باید ورزش‌های سبک را در برنامه‌های روزانه خود گنجاند.

غذاهای فیبردار بخورید
خوردن تمام مواد غذایی سالم برای سلامت و تقویت ایمنی کبد مفید است اما محدودیت غذایی خاصی برای بیمارانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند وجود دارد. گاهی اوقات برخلاف تصورعموم تجویزهای سنتی و گیاهی که برای بهبود بیماری‌های کبدی داده می‌شود هم باعث افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شود؛ به‌عنوان مثال گاهی اوقات مصرف زیاد پونه در افراد باعث ایجاد عارضه کبدی شده است. لذا افراد در حد معمول و مصارف روزانه غذایی خود می‌توانند فیبرها را بگنجانند که برای تقویت کبد بسیار مفید است. میوه‌هایی مانند آووکادو، گلابی، توت‌فرنگی، تمشک، بلوبری، کرنبری، نارگیل و انجیر و سبزیجاتی مانند کنگر‌فرنگی، نخود‌فرنگی، بامیه، کدوی بلوط، کلم بروکسل و شلغم و حبوباتی مانند لوبیای‌سیاه، چیتی، نخود، لپه و عدس و دانه‌های خوراکی مانند بادام، گردو، تخم‌کتان، کینوا و دانه‌ چیا بهترین خوراکی‌ها برای دریافت فیبر مورد‌نیاز بدن شما هستند.

علائم مشکلات کبد در بیماران کرونایی
کسانی که از قبل بیماری‌های زمینه‌ای کبدی ندارند چندان مشکلی پیدا نمی‌کنند و نهایتا مسئله گذرا خواهد بود ولی کسانی که از قبل بیماری‌های زمینه‌ای کبدی دارند، مثلا سیروز کبدی یا هپاتیت‌های مزمن دارند و تحت‌درمان هستند وقتی مبتلا به کووید- 19می‌شوند احتمال ریسک عوارض کبدی در آنها بالاتر می‌رود و التهاب و هپاتیت حاصل از کرونا در فرد تشدید می‌شود. اگر در بیماران کرونایی نارسایی حاد کبدی ایجاد شود علائمی چون زردی در پوست و کره چشم‌ها ایجاد می‌شود، آنزیم‌های کبدی بالا می‌رود، اختلالات انعقادی به‌وجود می‌آید، سطح آلبومین می‌افتد و مریض ممکن است به کمای کبدی برود. نارسایی حاد کبدی در افراد کرونایی بیشتر دیده می‌شود و تداخلات دارویی در این افراد بیشتر خواهد شد.

مصرف محدود نمک و پروتئین‌های حیوانی
غذایی برای معرفی کبد وجود ندارد که ما پژوهش خاصی روی آن انجام داده باشیم و مطمئن باشیم برای کبد مفید است. 
فقط در شرایطی که بیمار نارسایی مزمن کبد و سیروز کبدی داشته باشد خوردن برخی مواد غذایی برای بیمار محدودیت دارد، مانند مصروف محدود نمک و پروتئین‌های حیوانی.