ویروس از مایعات متنفر است

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

به‌تازگی محققان دانشگاه استنفورد متوجه شده‌اند که یک‌سوم بیماران مبتلا به کرونا که بیماری خفیفی داشتند، دچار علائم گوارشی بوده‌اند. مطالعه محققان در بیجینگ چین نیز مشخص کرد که چیزی بین ۳ تا ۷۹درصد افراد مبتلا به کووید-۱۹ علائم گوارشی را تجربه می‌کنند. دکتر حمید جعفری‌زاده، متخصص داخلی و گوارش درباره آسیب ویروس کرونا به سیستم گوارشی، نوع آسیب به آن، همچنین مواد غذایی لازم برای تقویت ایمنی این عضو بدن، در این گزارش ما را یاری کرده است.



سیب بخورید؛ چه خام و چه پخته
سیب منبع پکتین است. فیبر بالای این میوه هضم آن را برای روده‌ها سخت می‌کند ولی اگر پخته ‌شود، دستگاه گوارش به‌راحتی آن را هضم می‌کند. سیب پخته فواید زیادی از نظر تامین مواد مغذی دارد و شرایط شما را در زمان اسهال بهبود می‌دهد. البته درصورت ابتلای فرد به سندروم روده تحریک‌پذیر، مصرف کمپوت توصیه نمی‌شود.

کرونا چگونه به سیستم گوارش آسیب می‌زند
ویروس عامل کووید-۱۹ می‌تواند از گیرنده‌های سطحی مختص آنزیم مبدل آنژیوتانسین ۲ وارد دستگاه گوارش شود. گفته می‌شود که تعداد گیرنده‌های این آنزیم در مجاری گوارشی ۱۰۰برابر بیشتر از مجاری هوایی است. ویروس از طریق اتصال به پروتئین به‌عنوان گیرنده وارد سلول‌های انتروسیت روده و دستگاه تنفسی می‌شود. رسپتور ACE-2 که در غشای سلولی قرار گرفته، با کنترل سطح پروتئین آنژیوتانسین به تنظیم فشار خون کمک می‌کند ACE-2، رگ‌های خونی را منقبض و فشار خون را افزایش می‌دهد. ویروس پس از آنکه به ACE-2 متصل می‌شود، وارد سلول‌های روده خواهد شد. اسپایک پروتئین‌ها بخشی ساختاری در ویرس هستند که نقشی حیاتی در نفوذ به سلول میزبان و شروع عفونت دارند. پس از ورود به سلول، ویروس از امکانات سلول برای تکثیر استفاده می‌کند. با ورود به دستگاه گوارش، ویروس می‌تواند از طریق ورید پورتال (سیاهرگی که خون را از روده و طحال به کبد می‌آورد و مواد غذایی حمل را از روده به سلول‌های کبدی می‌رساند) عبور کند. همین به ویروس اجازه می‌دهد تا بر عصب واگ تأثیر بگذارد و باعث تهوع شود. واگ، طولانی‌ترین عصب مغزی و دهمین زوج اعصاب مغز از 12جفت عصب مغز است که در بلعیدن غذا، صحبت‌کردن، فعالیت‌های پاراسمپاتیک و هاضمه نقش دارد. تهوع و اسهال هم از عوارض شایع داروهای آنتی‌بیوتیک و ضد‌ویروس است که پزشکان برای کنترل ویروس تجویز می‌کنند. خروج ذرات ایجاد شده از سلول‌های آلوده باعث آزادشدن سایتوکین‌ها می‌شود. سایتوکین‌ها پروتئین‌های کوچکی هستند که نقشی اساسی در فرایند التهاب ایفا می‌کنند. این فرایند التهاب موجب بروز علائم گوارشی خواهد شد.

علائم و مشکلات گوارشی در بیماران کرونایی
افراد با علائم گوارشی در زمان بستری، بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی، آسیب کلیوی و... هستند. بسیاری از بیماری‌های دستگاه گوارش ممکن است عفونت‌های گوارشی را آسان‌تر کنند زیرا باعث آسیب یا ضعف پوشش روده یا معده می‌شوند. بعضی از این شرایط، مانند سندروم روده تحریک‌پذیر، باعث آسیب یا ضعیف‌شدن پوشش روده یا معده می‌شوند. داروهایی که در درمان بیماری گوارشی یا علائم آن تجویز می‌شوند می‌توانند موجب کاهش اسید معده شوند که انتقال ویروس‌ها از طریق غذا یا دیگر مواد خوراکی را افزایش می‌دهد. در حالت طبیعی، سطح بالای اسیدیته معده به اندازه کافی برای غیرفعال‌کردن ذرات ویروسی قوی است. بی‌اشتهایی و کاهش مصرف غذا در طول بیماری‌های عفونی همراه با التهاب و بیماری‌های بدخیم در این زمان مشاهده می‌شود که ناشی از عملکرد سایتوکین‌ها در مغز است. ناراحتی معده ناشی از مسمومیت غذایی یا مشکلات گوارشی معمولا پس از ۴۸ ساعت برطرف می‌شود، اما درصورت طولانی‌شدن این مدت، می‌توان این ناراحتی را از نشانه‌های بیماری کرونا به‌شمار آورد و رعایت توصیه‌های غذایی می‌تواند در کاهش عوارض و درد ناشی از آن بکاهد. البته این عوارض با ضعف و بی‌حالی نیز همراه است.

ارتباط خود را با پزشک قطع نکنید
بیمارانی که به‌علت کووید-19 آسیب گوارشی دیده‌اند باید با پزشک خود در تماس باشند. هم‌اکنون این امراض گوارشی بسیار می‌تواند علائم بیماری کرونا قلمداد شود. بیماران دارای علائم گوارشی درصورت بروز هر یک از علائم کم‌آبی شدید، اسهال خونی یا مدفوع سیاه و یا درد شدید پهلوها، تب، سرفه و کوتاه‌شدن نفس‌ها به پزشک مراجعه کنند.

از رژیم غذایی سبک استفاده کنید 
از رژیم غذایی سبک مثل موز، برنج سفید، کمپوت سیب و نان سفید (کم سبوس) که کربوهیدرات بدن شما را تامین می‌کند و فشار برای دفع را کاهش می‌دهد استفاده کنید. مصرف بلغور جوی دوسر، سیب‌زمینی‌پخته یا تنوری و مرغ بدون پوست در این‌باره مفید است.

مایعات فراوان استفاده کنید
مصرف مایعات به‌ویژه آب ساده در بهبود افراد مؤثر است. سعی کنید از مایعات شیرین پرهیز کنید و از محلول ORS که حاوی الکترولیت‌های لازم برای جبران املاح ازدست‌رفته مورد نیاز بدن در دوران اسهال است طبق نظر پزشک استفاده کنید. نوشیدنی‌های نمکی مانند دوغ بدون گاز هم به تامین املاح از‌دست‌رفته بدن کمک می‌کند. دمنوش‌های گیاهی مانند نعناع می‌تواند در کاهش عوارض گوارشی مؤثر باشد.

موز را دریابید
موز سرشار از پتاسیم است از این‌رو به تامین مواد ازدست‌رفته در دوره اسهال کمک می‌کند. از سوی دیگر این میوه حاوی فیبرهای محلول در آب به نام «پکتین» است که جذب مایعات داخل روده‌ها را بالا می‌برد. ترکیبات موجود در موز هم باعث رشد باکتری‌های مفید داخل روده بزرگ می‌شود.

ویتامین طبیعی بخورید
خوردن میوه و سبزی‌ها، به‌ویژه سیب، انار، پرتقال، انجیر، لیموترش، انبه، کدو حلوایی و انواع دیگر، چای لیمو و زنجبیل، اضافه‌کردن ادویه‌هایی چون گلپر، سمنو، جوانه گندم و نخود، شیر‌برنج با سیاه‌دانه و دارچین به شکل طبیعی به بدن شما ویتامین‌رسانی خواهد کرد. البته میوه‌ها و سبزی‌هایی چون انواع کلم و گل‌کلم، بروکلی، حبوبات و غذاهای پرچاشنی تا زمان بهبود نباید مصرف شوند. از مصرف میوه و آبمیوه با اثر ملین‌کنندگی مثل آلو، انجیر و آب آلو هم باید خودداری شود.

نان تست برشته
در دوره اسهال، مصرف نان سفید بهتر از نان سبوسدار است زیرا هضم آن برای دستگاه گوارش راحت‌تر است.

از مصرف بعضی خوراکی‌ها خودداری کنید
برای مدتی مصرف غذاهای چرب و فست‌فودها را فراموش کنید. وجود قند لاکتوز در لبنیات باعث می‌شود بعضی‌ها که به میزان کافی، آنزیم الکتاز برای هضم آن ندارند دچار درد معده، نفخ و تهوع شوند. البته مصرف ماست پروبیوتیک و دوغ استثناست. درصورت معده‌درد بهتر است شکلات، کاکائو، قهوه، چای و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار متوقف شود چراکه کافئین ادرارآور است و همین باعث می‌شود بدن فرد بیش از پیش در معرض کم‌آبی قرار گیرد. همچنین کافئین می‌تواند سبب تحریک اعصاب و سفتی عضلات شود که در هر دو صورت باعث درد شکمی خواهد شد.