نقشه مقاومت برابر ویروس کووید-19

دکتر کورش صمدپور ـ متخصص تغذیه و رژیم درمانی

«آیا می‌توان با یک رژیم غذایی مشخص کرونا را شکست داد؟» این سؤالی است که احتمالا این روزها در ذهن خیلی‌ها نقش بسته است. برای پاسخ به این سؤال ما باید ماهیت بیماری کرونا را به‌درستی بشناسیم. کرونا یک بیماری ویروسی است. در روند ابتلا به بیماری‌ای از این قسم، وقتی که ویروس وارد بدن می‌شود به قسمت‌های مختلف بدن حمله می‌کند و اگر بدن ما با ویروس به‌درستی مقابله و در برابر آن ایستادگی نکند، کم‌کم ویروس تکثیر شده و وارد سلول‌های سالم قسمت‌های مختلف می‌شود. در چنین شرایطی، بسته به اینکه کدام قسمت بیشترین درگیری را پیدا می‌کند- که عمدتاً ریه و قلب در این گزاره صدق می‌کنند- ممکن است بیمار، جان خود را از دست دهد.
پس حالا دیگر یک گام جلو رفته‌ایم. می‌دانیم ماهیت ویروس حمله به سلول‌ها و بافت‌های بدن است. با تسلط بر ماهیت کووید- 19 به سؤال ابتدایی بازمی‌گردیم. در این شرایط چطور می‌توانیم با تغذیه مناسب یا خوردن خوراکی‌ها با بیماری مقابله کنیم؟ با رژیم غذایی درست نمی‌توانیم کرونا را شکست دهیم اما می‌توانیم با تغذیه در دو ساحت با بیماری مقابله کنیم. در درجه اول نقش پیشگیری تغذیه است. تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا در بعضی از افراد، ورود ویروس با علائم پرسروصدا همراه است؟ اما ورود همان ویروس در بدن عده‌ای دیگر بی‌علامت و بدون حاشیه است؟ اینکه یک بیماری چطوردر هر بدن ظاهر شود، بستگی به ساختار بدنی و سیستم ایمنی فرد دارد؛ برای مثال کسی که مبتلا به یک بیماری خاص است سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارد و حمله ویروس به آن راحت‌تر است. یا مثلا دامنه آسیب ویروس به افراد مسن بالاتر است، چرا که سیستم ایمنی بدن این افراد به واسطه گذر زمان، تضعیف شده است. اینجا نقش تغذیه پررنگ می‌شود. رژیم غذایی درست می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
اما تغذیه مناسب می‌تواند به پیشگیری در ابتلا به کووید-19 کمک کند؟ بدن ما به آنتی‌اکسیدان‌ نیاز دارد. ما باید به اندازه کافی، آنتی‌اکسیدان مصرف کنیم که قسمت اعظم آنتی‌اکسیدان بدن ما را انواع مختلف ویتامین، مثل ویتامین A، ویتامین C و ویتامین D تامین می‌کنند. اینکه مردم بیشتر به سمت خوردن آبمیوه‌هایی مثل سیب و هویج و... تشویق می‌شوند به‌خاطر وجود همین آنتی‌اکسیدان‌هاست که باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود. البته نباید به آبمیوه‌های طبیعی محدود شویم، چرا که برای تقویت بدن به همه گروه‌های غذایی احتیاج داریم. مثلا پروتئین‌ها، مثل انواع پروتئین‌ که در مرغ و ماهی و گوشت قرمز وجود دارند، نقش پیشگیرانه دارند و مصرف آنها توصیه می‌شود.
در این روزها، باورهای غلط بسیاری هم بین مردم رایج شده است؛ مثلا بعضی از مردم فکر می‌کنند که طبع بعضی‌ غذاها سرد یا گرم است و برای مقابله با کووید-19 مفید نیست و به همین بهانه به‌مدت سه هفته مصرف لبنیات را قطع می‌کنند. این در حالی است که لبنیات منبع خوب کلسیم‌اند و بدن روزانه به مقدار مشخصی از کلسیم برای تامین سلامت استخوان‌ها نیاز دارد. در کنار همه اینها و جز نقش تغذیه برای پیشگیری از کرونا، باید پروتکل‌های بهداشتی، رعایت فاصله اجتماعی، زدن ماسک و شست‌وشوی دست‌ها هم به قوت خود باقی باشد.
اما وقتی یک نفر به کرونا مبتلا می‌شود، تکلیف چیست؟ بعد از اقدامات واضحی مثل قرنطینه و جداسازی ظروف مبتلا به کرونا، توصیه من این است که بیمار از همه گروه‌های غذایی مصرف کند. در دوران بیماری، مصرف مایعات باید بیشتر از حالت معمول باشد. انواع سوپ‌، آش‌ و پروتئین‌ حتما باید در رژیم فرد جای گیرد. از مصرف غذاهای فرآوری شده، فست‌فودها، آبمیوه‌های صنعتی و غذاهای کنسروی و غذایی که در کارخانه‌ها تولید می‌شود، خودداری شود و به جای آنها آبمیوه طبیعی و تازه، مکمل ویتامینD، ویتامین C و... مصرف شود. به‌عنوان یک متخصص تغذیه هرگز توصیه نمی‌کنم که مصرف یک گروه غذایی به‌طور کلی قطع شود. همچنین یادمان نرود که فردی که دچار کرونا شده احتمالا از بی‌اشتهایی ناشی از تب رنج می‌برد. برای اینکه این فرد بتواند رژیم غذایی کاملی داشته باشد باید حجم غذای کمتر در فاصله‌های زمانی کوتاه، مصرف کند. اگر به کووید-19 مبتلا شدید، همراه غذا، از مصرف نوشیدنی‌های گازدار خودداری کنید. محیط آرامی برای خود بسازید و استراحت را در اولویت قرار دهید.
گام آخر، روزگار پساکروناست. مراقبت‌های تغذیه‌ای بعد از کرونا از چه قرار است؟ همانطور که گفته شد ویروس کرونا به قسمت‌های مختلف بدن حمله می‌کند. یعنی ما افرادی را می‌بینیم که بعد از بهبود، دچار سکته قلبی، انواع بیماری چشمی و پوستی و... می‌شوند. بنابراین پس از این دوران هم نیاز به مراقبت‌های تغذیه‌ای داریم. من امروز بیمارانی را ویزیت می‌کنم که مدت‌هاست از بهبودشان می‌گذرد اما همچنان می‌گویند غذا بوی تعفن می‌دهد. همین مشکل باعث می‌شود شخص درست غذا نخورد و به سوءتغذیه، ریزش مو، ‌ضعف بدنی و... دچار شود. از همین رو بعد از بهبود، نیاز به استفاده از مکمل‌های ویتامینی تحت نظر پزشک داریم. بعد از بهبود، مصرف آبمیوه‌ها، میوه‌های تازه و انواع پروتئین را متوقف نکنید و کماکان هم از خوردن غذای چرب، غذای سرخ‌کرده، فست‌فود و مواد فرآوری شده بپرهیزید. در این دوران قاعدتاً کشیدن سیگار در افرادی که سیگاری هستند بهتر است کمتر باشد.
فراموش نکنیم که درمان بیماری ویروسی نه زنجبیل است و نه لیموترش و نه داروهای گیاهی. بیماری ویروسی به‌نحوی است که بدن باید بتواند با ویروس مقابله کند و برای اینکه به بدن کمک کنیم که وظیفه خودش را به‌درستی انجام دهد، باید رژیم غذایی درستی در اختیارش قرار دهیم. اما هیچ‌کدام از این مواد غذایی نام برده مستقیماً به درمان کرونا کمک نمی‌کند. اگر بیماری در بدن‌تان پیشرفت کرد حتما باید به سراغ پزشک متخصص بروید و درصورت نیاز، کورتون دریافت کنید. گروه‌های تغذیه‌ای به‌طور کلی تنها تقویت‌کننده سیستم ایمنی بیمارند و هیچ‌کدام بر درمان قطعی کرونا اثر مستقیمی ندارند.