بهداشت از منظر مدیریت شهری

دکتر مجید غریبانی| مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل:

بهداشت در مدیریت جامع شهری نقش پراهمیتی دارد و از منظر صاحبان دانش، بهداشت عمومی با میزان تندرستی عمومی جمعیت ارتباط دارد. در شهر حدود 500 هزار نفری اردبیل برای رسیدن به آرمانی‌های شهر بهداشتی نیازمند مشارکت شهروندان هستیم. بهداشت مجموعه‌ای از علوم مختلف برای رسیدن به سطحی از تندرستی و پیشگیری از بیماری‌ها و طولانی شدن عمر و ارتقای این سلامت( که ابعاد فردی، اجتماعی و روانی دارد ) به کمک یک سلسله از «رفتارها» و «برنامه‌ها» است. آموزش، رفاه اقتصادی، تغذیه، ارتباطات سالم و مناسب در بستر روابط شهری و اجتماعی، سالم سازی محیط و ایجاد هنجارهایی برای رعایت آن از سوی همگان در نظام اجتماعی شهر و روستا، آرامش و بهداشت روان و فعالیت‌های مرتبط با آن در اجتماع و ده‌ها مورد دیگر مجموعه‌ای از این سلسله رفتارها است که از منظر دینی هم رسیدن به هدف غایی بشر را شامل می‌شود.  

آنچه مسلم است، پایه اول بهداشت اجتماعی، مشارکت عمومی مردم در پیشبرد برنامه‌ها و اهداف آن است. یک شهر جدای از مؤلفه‌های متعدد برای توسعه خود، به یک بُعد مهم و اساسی یعنی «بهداشت اجتماعی» نیاز دارد. اگر بپذیریم که جامعه انسانی و زندگی اجتماعی مجموعه‌ای در هم تنیده از «روابط» و «نیازها» است، رد پای ضرورتی مانند بهداشت و سیاست‌های مرتبط با آن را نیز حس خواهیم کرد.  چنان که مطابق اعلامیه جهانی حقوق بشر «هر کس حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تأمین سلامت و رفاه خود و خانواده‌اش از جمله خدمات اجتماعی و بهداشتی برخوردار شود» و این جزو تعهدات کشورها است. اما یک دولت یا یک سازمان مانند وزارت بهداشت هر گز نمی‌تواند صد در صد متولی تأمین سلامت عمومی باشد. همچنان که مطابق نظر متخصصان مدیریت و بهداشت، تولی گری سازمانی مانند وزارت بهداشت در این مقوله فقط ۲۵ درصد است و بقیه اجزای حاکمیت و اجتماع نظیر سازمان‌ها، تشکل‌ها و مردم مابقی ۷۵ درصد را تشکیل می‌دهند.  

زندگی شهری و در کل یک شهر پایدار و توسعه محور، ابزاری می‌طلبد که مبتنی بر شاخص‌های توسعه گرایانه، نمادهای مختلف این توسعه را خوب چینش کند و در این راه یکی از ابزارهای این توسعه موضوع مدیریت بهداشت و نظارت عالیه از سوی متخصصان در مدیریت شهری است. اگر این برنامه ریزی، سیاستگذاری و «نظارت» در کنار مؤلفه‌های دیگر به درستی انجام شود و حلقه ارتباط مؤثر با متولی حاکمیتی بهداشت و درمان شکل گیرد، می‌توان امیدوار بود که با ارتقای شاخص بهداشت اجتماعی و تندرستی ، بهره وری و سرمایه اجتماعی و انسانی افزایش و موتور محرکه توسعه نیز شتاب بیشتر گیرد.