سیاست خارجی
هفته دیپلماسی
رئیس‌جمهوری دوشنبه برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای راهی تاجیکستان می‌شود و امیرعبداللهیان در‌تهران میزبان نشست «صلح افغانستان» خواهد بود
رایزنی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی وزیر خارجه ادامه دارد و راهبرد سیاست‌خارجی دولت سیزدهم حداقل در 3حوزه «مذاکرات برجام و فعالیت‌های هسته‌ای»، «سیاستگذاری با کشورهای عربی» و «حمایت از صلح در کشورهای همجوار» در حال شکل‌گیری و آشکار شدن است.
از یک‌سو افغانستان با 954کیلومتر مرز مشترک با ایران همچنان درگیر ناآرامی است و از سوی دیگر نگاه‌های بسیاری به نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آینده گفت‌وگوهای وین دوخته شده است؛ آن هم در شرایطی که با گذشت 3ماه از پایان دور ششم مذاکرات وین، سرنوشت مذاکرات احیای برجام به محاق فرورفته است.
روزهای شلوغ سیاست خارجی البته فقط به رایزنی‌های حضوری و تلفنی محدود نیست و رئیس‌جمهوری نیز پس‌فردا (دوشنبه) در نخستین سفر خارجی خود برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای راهی تاجیکستان خواهد شد. از سوی دیگر سفیر ایران در سازمان ملل نیز خبر داده که نشست بعدی وزرای خارجه 6کشور همسایه افغانستان برای بررسی و رایزنی درباره تحولات این کشور به میزبانی تهران برگزار می‌شود و تأکید کرده که طالبان باید به تعهدات خود عمل کند. در همین حال اظهارنظر مقامات و رسانه‌های خارجی نیز درباره برجام و رویکرد ایران برای ادامه مذاکرات جریان دارد. به‌نظر می‌رسد دیپلماسی این روزها بار دیگر میدان‌دار عرصه سیاست در کشور است.
افغانستان و وین محور رایزنی‌های امیر عبداللهیان
وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوهایی با همتای روس خود و دبیرکل سازمان ملل بار دیگر موضع ایران درباره آینده برجام و تحولات فعلی افغانستان را روشن کرده است. آنتونیو گوترش در تماس تلفنی با امیرعبداللهیان با قدردانی از تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران در میزبانی سخاوتمندانه از آوارگان افغانستانی، تأکید کرد که متعهد به حمایت از تلاش‌های ایران در میزبانی از آوارگان است. گوترش همچنین سازمان ملل را حامی توافق و گفت‌وگو به‌عنوان اصلی مهم و قوام‌دهنده دانست و ازسرگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای را مورد تأکید قرار داد. وزیر خارجه کشورمان هم از آمادگی ایران برای همکاری با دبیرکل سازمان ملل برای حل و فصل سیاسی وضعیت فعلی افغانستان در تداوم نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان با ایفای نقش سازمان ملل صحبت کرد. به گزارش ایسنا، او همچنین با توجه به موج جدید پناهندگان، ضمن ابراز نگرانی جدی بر ضرورت مساعدت‌های سازمان‌های ذیربط در سازمان ملل تأکید کرد. در ادامه نیز وزیر امور خارجه ایران و دبیرکل سازمان ملل متحد ضرورت تشکیل دولتی کاملا فراگیر را با ایفای نقش همه اقوام افغانستانی مورد تأکید قرار دادند. امیرعبداللهیان بار دیگر گفت که دولت در حال بررسی‌های لازم در زمینه مذاکرات وین و برجام است.او افزود: «متأسفانه آمریکایی‌ها با تداوم تحریم‌های غیرقانونی خود دچار یک سوءمحاسبه شده‌اند و تصور می‌کنند می‌توانند از آن به‌عنوان اهرم مذاکراتی استفاده کنند.» وزیر خارجه ادامه داد: «طرف‌های مذاکره باید با درکی واقع‌بینانه به وین بیایند و حقوق و منافع ملت ایران را مورد توجه جدی قرار بدهند و مذاکراتی از نظر ما قابل‌قبول است که نتیجه ملموسی در پی داشته باشد.» اما موضوع دیگری که وزیر خارجه در گفت‌وگو با دبیر کل سازمان ملل روی آن تأکید کرد پیگیری حقوقی و بین‌المللی ایران در زمینه پرونده ترور سردار شهیدقاسم سلیمانی بود. امیرعبداللهیان تأکید کرد: «آمریکا نمی‌تواند از مسئولیت قطعی خودش در ترور سردار و قهرمان بزرگ مبارزه با تروریسم سر باز بزند.»
توصیه‌های ایران و روسیه به غربی‌ها در آستانه نشست آژانس
گفت‌وگو با همتای روسی درباره برجام و تحولات افغانستان دیگر برنامه وزیر خارجه در روزهای اخیر بود. طبق گزارش‌ها در این گفت‌وگو، مسائل و موضوعات مرتبط با روابط دوجانبه، دیدار مقامات 2کشور در حاشیه اجلاس شانگهای، تقویت همکاری‌ها در حوزه مهار کرونا، مشکلات تجار و فعالان اقتصادی برای تردد طبیعی به روسیه، تحولات منطقه و ابتکارات مرتبط با افغانستان و موضوعات مرتبط با برجام مورد تبادل‌نظر قرار گرفت. درخصوص برجام و مذاکرات وین نیز وزیر خارجه روسیه ضمن تبادل‌نظر با امیرعبداللهیان گفت: «روسیه همانند ایران هیچ‌گونه تغییری در برجام را نمی‌پذیرد و خواستار اجرای کامل توافق هسته‌ای است.» در همین حال میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز تأکید کرد که این کشور به هرگونه قطعنامه احتمالی علیه ایران در شورای حکام آژانس انرژی اتمی رأی منفی خواهد داد. او در توییتی نوشت: «هیچ نیازی به قطعنامه نیست؛ چون نه‌تنها بی‌معنا، بلکه شدیداً زیانبار است. بهتر است روی دیپلماسی حساب باز کنیم.» کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی نیز درباره نشست هفته جاری شورای حکام و احتمال اقدام غربی‌ها علیه ایران نوشت: «آژانس و نهادهای سیاستگذار آن نمی‌توانند خود را از سرنوشت تفاهم هسته‌ای جدا کنند. هر اقدام غیرسازنده، مخل فرایند مذاکره خواهد بود. البته، امیدوارم عقلانیت بر نشست هفته بعد شورای حکام، حاکم شود.» غریب‌آبادی تأکید کرد: «همکاری در برابر همکاری، حسن نیت در برابر حسن نیت و اقدام در برابر اقدام.»
مقام‌ها و رسانه‌های خارجی چه می‌گویند؟
در میانه رایزنی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران وزارت خارجه آمریکا نیز بار دیگر اعلام کرد که خواستار از سرگیری مذاکرات وین است. روزنامه گاردین در گزارشی نوشت که کشورهای غربی قرار است روز جمعه درخصوص صدور بیانیه‌ای علیه ایران تصمیم‌گیری کنند، اما ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه این کشور درباره برجام گفت: «ما خواهان این هستیم که مذاکرات هر چه سریع‌تر دوباره آغاز شوند تا بتوانیم ببینیم که هنوز بازگشت دوجانبه به پایبندی‌ها می‌تواند به وقوع بپیوندد یا نه.» پرایس با اشاره به اینکه واشنگتن به نقطه رها کردن توافق نرسیده است، افزود: «ما همچنان باور داریم که بازگشت دوجانبه به پایبندی‌ها می‌تواند به‌وقوع بپیوندد و تا وقتی که این مسئله در جهت منافع‌مان باشد، به پیگیری آن ادامه خواهیم داد.» این درحالی‌که رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز در سفری به مسکو و پاریس با مقامات فرانسه، آلمان، انگلیس، اتحادیه اروپا و روسیه دیدار کرد و محور رایزنی‌های او نیز توافق هسته‌ای و مذاکرات وین اعلام شد. با این همه با توجه به انتشار گزارش‌های محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام باید دید که در نشست روزهای آینده چه اتفاقی در انتظار برجام خواهد بود.
ضرورت تشکیل دولت فراگیر ملی در افغانستان
در چنین شرایطی افغانستان محور اصلی سخنرانی نماینده دائم ایران در سازمان ملل بود. مجید تخت‌روانچی در نشست سازمان ملل گفت: «با توجه به لزوم تأمین احتیاجات اولیه میلیون‌ها نیازمند در افغانستان، ایران آماده تسهیل انتقال کمک‌های بشردوستانه به این کشور از طریق بنادر، فرودگاه‌ها، راه‌آهن، جاده‌ها و گذرگاه‌های مرزی است.» تخت‌روانچی ادامه داد: «طی بیش از 4دهه، ما میزبان میلیون‌ها پناهنده افغان بوده‌ایم. بعد از بحران اخیر، پناهندگان بیشتری وارد خاک ایران شده‌اند. ما از جامعه بین‌المللی انتظار داریم به مسئولیت خود عمل کرده و اقدام بیشتری در تأمین کمک به این پناهندگان انجام دهد.» نماینده کشورمان تأکید کرد: «ایران مجددا از همه رهبران مذهبی، زبانی، قومی و سیاسی افغانستان می‌خواهد منافع همه مردم افغانستان را بر منافع بخش خاصی از جامعه ترجیح دهند؛ چون افغانستان متعلق به همه افغان‌هاست.» او ادامه داد: «حمله غیرقابل توجیه اخیر و برادرکشی قابل محکومیت در پنجشیر در تضاد با موضع متحد جامعه جهانی است که براساس آن هر دولتی که با زور در افغانستان به قدرت برسد به رسمیت شناخته نخواهد شد.» به گزارش ایرنا، او در ادامه بر ضرورت دستیابی به آشتی ملی و ایجاد یک دولت واقعا فراگیر برآمده از آرای مردم در انتخاباتی آزاد و عادلانه ازجمله با مشارکت کامل زنان هم به‌عنوان رای‌دهنده و هم به‌عنوان نامزد تأکید کرد و افزود: «ما انتظار داریم طالبان به تعهدات خود در این زمینه عمل کند. چنین دولتی از حمایت ایران برخوردار خواهد بود.» تخت‌روانچی گفت که مانند دیگر همسایگان افغانستان، «ما به‌شدت نگران ناامنی و بی‌ثباتی در این کشور و همچنین تهدید شبکه‌های تروریستی و جنایتکاران سازمان‌یافته فعال در زمینه قاچاق مواد‌مخدر و انسان هستیم.» حال باید دید که در چنین شرایطی معادلات منطقه و جهان با نقش‌آفرینی ایران به چه سمتی پیش خواهد رفت.
مکث
واکنش ایران به ادعاهای کمیته چهارجانبه اتحادیه عرب
ادعاهای کمیته‌ای چهارجانبه علیه ایران نیز دیروز با واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه روبه‌رو شد. سعید خطیب‌زاده با محکومیت «اتهامات سخیف وارده در بیانیه کمیته خودخوانده چهارجانبه اتحادیه عرب، صدور چنین بیانیه‌هایی را نشان از نبود درک حداقلی کشورهای حاضر در این کمیته از سیر تحولات منطقه‌ای و شرایط کلی حاکم بر مناسبات جمهوری اسلامی ایران و مجموعه کشورهای عربی دانست.» به گزارش ایسنا، خطیب‌زاده «اتهامات تکراری دخالت ایران در امور داخلی دیگران از سوی کشورهایی که سابقه مداخله، تنش‌آفرینی، تروریست‌پروری، مزدورپروری و جنگ‌افروزی به‌ویژه در یمن و مناطق درگیر غرب آسیا و شمال آفریقا را دارند، مردود شمرد.» او تأکید کرد: «کنار هم قرار دادن این اجزا برای اتهام به ایران، مشکل کشورهای مداخله‌جو و بی‌اعتنا به مردم را حل نخواهد کرد.» سخنگوی دستگاه سیاست خارجی صدور این نوع بیانیه‌ها همزمان با اقدامات برخی از این کشورها برای تحرک بخشی به مناسبات خود با ایران را تناقض‌آمیز خواند و بار دیگر موضع همیشگی جمهوری اسلامی ایران را در دعوت از همسایگان برای گفت‌وگو و حل سوء‌تفاهمات از طریق مسیر‌های دیپلماتیک موردتأکید قرار داد. طبق گزارش خبرگزاری رسمی عربستان در نشست کمیته چهارجانبه عربی احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب، سامح شکری، وزیر خارجه مصر، عبداللطیف الزیانی، وزیر خارجه بحرین و همچنین خلیفه شاهین المرر، وزیر دولت امارات حضور داشتند.
در همینه زمینه :
