ابهام درسرنوشت 3روستای ملحق‌شده به همدان
بلاتکلیفی مدیریتی 3روستای «قاسم‌آباد»، «حسن‌آباد» و «علی‌آباد» زمینه‌ساز افزایش ساخت‌وسازهای غیرمجاز شده‌است
فاطمه کاظمی-خبرنگار
درسال‌های اخیر یکی از چالش‌های مهمی که در برخی شهرهای کشور سبب ایجاد بحث‌های دامنه‌داری درباره ضرورت‌ها و الزامات توسعه‌شهری شده، گسترش شهرها، به‌ویژه در مراکز استان‌ها با الحاق برخی روستاها بوده‌است؛ موضوعی که درشهر همدان هم با حاشیه‌هایی همراه شد. بسیاری از کارشناسان شهری، استادان دانشگاه و فعالان رسانه‌ای استان 4سال تلاش کردند جلوی الحاق 3روستای «قاسم‌آباد»، «حسن‌آباد» و «علی‌آباد» به شهرهمدان را بگیرند، اما انتقادها به‌جایی نرسید. درنهایت آنهایی که از قبل زمین‌های مرغوب این روستاها را خریده بودند، از الحاق به شهرهمدان خشنود شدند؛ الحاقی که به‌نظر می‌رسد علاوه بر ناسازگاری با روح اسناد بالادستی کشور، در تضاد با برخی قوانین جاری هم باشد. از مدت‌ها قبل برخی کارشناسان شهری براین اعتقاد بودند که آینده مناطقی مانند «حصار»، «خضر» و «دیزج» که جزو مناطق حاشیه‌ای همدان محسوب می‌شوند و همچنان با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند، در انتظار این روستاها خواهد بود؛ پیش‌بینی‌هایی که اکنون که خیلی هم از زمان تصویب طرح الحاق 3روستا به شهرهمدان نگذشته، محقق شده و ساخت‌وسازهای غیرمجاز دراین روستاها افزایش پیدا کرده‌است. درچنین شرایطی و از آن‌جایی که نه طرح جامع تصویب و نه طرح تفصیلی تهیه شده، نحوه مدیریت این روستاها با پیچیدگی‌هایی مواجه است و باید چاره‌اساسی برای برون‌رفت از چنین وضعیتی اندیشید.
راه‌حل‌های موجود
یک عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان دراین باره به خبرنگارهمشهری می‌گوید: از آن‌جایی که هنوز طرح جامع به تصویب نهایی نرسیده و بعد از آن باید طرح تفصیلی ارائه شود، هنوز تکلیف مدیریت این روستاها مشخص نیست و به محلی برای جولان دلالان مسکن تبدیل شده‌اند.
«حسن سجادزاده» می‌افزاید: شورای‌شهر همدان در دوره ششم می‌تواند برای رفع مشکلات پیش آمده برای این روستاها بعد از الحاق، به تأیید و تصویب طرح جامع و بعد از آن، طرح تفصیلی سرعت دهد. راه‌حل دیگر این است که درصورت امکان قانونی، برای روستاهای «قاسم‌آباد»، «حسن‌آباد» و «علی‌آباد»ضوابط پهنه‌بندی و ضوابط معماری و شهرسازی به‌صورت جداگانه تنظیم شود و حتی این ضوابط بعد از تصویب طرح تفصیلی نیز اجرا شود و کلا ضوابط ساخت‌وساز دراین روستاها جدا از سایر مناطق شهر باشد.
وی معتقد است درغیراین صورت، ساخت‌وسازهای بی‌رویه دراین روستاها بدون نظارت ادامه می‌یابد و برخی از این فرصت برای ساخت‌وسازهای غیرمجاز سوءاستفاده خواهند کرد. سجادزاده توضیح می‌دهد: شهرداری‌های مناطق3 و 4 که مدیریت این روستاها به آنها واگذار شده، بلاتکلیف هستند و چون طرح جامع هنوز تأیید نشده و طرح تفصیلی هم بلاتکلیف مانده، کارشناسان شهرداری درخواست‌های صدور مجوز را به‌صورت موردی مورد بررسی قرار می‌دهند و برای این موارد دستورالعمل ساخت‌وساز صادر می‌کنند، اما این روش نمی‌تواند بیش از این ادامه یابد.
سجادزاده ادامه می‌دهد: یا ساخت‌وساز دراین مناطق باید متوقف شود و هیچ مجوزی صادر نشود، یا نظام پهنه‌بندی خاصی برای این روستاها تعریف شود.
وی عنوان می‌کند: همچنین می‌توان براساس ضوابط طرح هادی اقدام کرد یا براساس الگوهای مشابه طرح تفصیلی کنونی، اقدام و مجوزها را به‌صورت موردی بررسی کرد که البته از آن‌جایی که ضوابط براساس عرض کوچه‌ها تعیین می‌شود و موضوع سیما و منظر مطرح نیست، این روستاها نیز به‌صورت بلوک‌های یکسان و ماشینی ساخته و مانند شهر خواهند شد که اتفاق خوبی نیست.
یک اقدام عجولانه
عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان با بیان اینکه در ایجاد چنین شرایطی نه مدیران شهری و نه مردم مقصرند، می‌گوید: هر دو باید براساس قانون عمل کنند. موضوع این است که این روستاها از ابتدا نباید به شهر الحاق می‌شدند یا اگرهم الحاق شدند، قبل از این‌کار باید برای آنها ضابطه تعریف می‌شد، اما برخی نخست این روستاها را به شهر الحاق کردند و بعد دیدند نه قانون دارند، نه طرح دارند و نه ضابطه. سجادزاده می‌افزاید: در چنین شرایطی مردم هم منتظر نمی‌مانند و از آن‌جایی که عرصه شهری و زمین‌های مستعد ساخت‌وساز در همدان محدود است و قیمت مسکن به‌شدت افزایش پیدا کرده، شهروندان به روستاهای اطراف هجوم برده‌اند تا با ساخت یک سرپناه، خود را از نداشتن مسکن نجات دهند. وی ادامه می‌دهد: بنابراین نمی‌توان از آنها بازخواست کرد. اگرهم قرار است برخورد شود، باید با آنهایی برخورد شود که این روستاها را بدون داشتن برنامه راهبردی به شهر الحاق کردند. حتی موضوع الحاق این روستاها به مجمع‌تشخیص مصلحت نظام هم کشیده شد، اما راه به جایی نبرد. بنابراین این روستاها به سرعت درحال تبدیل‌شدن به یک بافت شهری نامنسجم و غیرمقاوم هستند که درصورت رخ‌دادن حوادث احتمالی، نتیجه‌اش ناگوار و سهمگین خواهد بود.
دل‌نگران آینده روستاهای الحاق‌شده
عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا می‌گوید: ما همان آینده‌ای که برای مناطق خضر، دیزج و حصار پیش‌بینی می‌کردیم، برای این روستاها نیز تصور می‌کنیم. اقتصاد و ویژگی‌های تاریخی و طبیعی این روستاها درمعرض خطر جدی است و اگر چاره موثری اندیشیده نشود، در آینده با یک بافت «نه روستا، نه شهر» و البته بی‌هویت مواجه خواهیم بود که اقتصاد محلی ندارد، بلکه یک جامعه مصرف‌گراست بدون ویژگی‌های کالبدی مناسب. سجادزاده اضافه می‌کند: الحاق 3 روستا به همدان از هر نظر اقدام عجولانه‌ای بود، اما مدیران شهری وقت همدان نخواستند به این موضوع واقع‌بینانه نگاه کنند.
حضور پررنگ دلالان
مدیر شهرداری منطقه3 همدان که مدیریت روستاهای حسن‌آباد و قاسم‌آباد به مجموعه تحت مدیریت او سپرده شده‌است، در پاسخ به این سئوال که درحال‌حاضر ساخت‌وسازها دراین روستاها بر چه اساسی انجام می‌شود، می‌گوید: مجوزها براساس طرح هادی صادر می‌شود، اما مشکل اساسی این است که افرادی که قصد سکونت در قاسم‌آباد دارند، اصرار می‌کنند خارج از طرح هادی یعنی باغ‌ها و فضای‌سبز ساخت‌وساز انجام دهند.
«محمدرضا فیضی‌منش» می‌افزاید: این دسته اخیر از تقاضاکنندگان افراد عادی هستند، اما به‌نظر می‌رسد همان‌هایی باشند که قبل از الحاق، اقدام به خرید زمین‌های زیادی دراین مناطق کردند و بعدها برای الحاق روستاها به شهرهمدان به هزار و یک اقدام غیرمنطقی متوسل شدند و درنهایت هم موفق شدند. وی به دشواری‌های مدیریت این روستاها اشاره و اضافه می‌کند: هیچ عوارضی از این روستاها دریافت نمی‌شود و درصورت دریافت هم مبالغ ناچیزی است و باید از مناطق دیگر درآمد کسب کنیم تا دراین روستاها هزینه شود.
افزایش ساخت‌وسازهای غیرمجاز
مدیر پیشگیری و رفع تخلفات شهرداری همدان نیز با اشاره به افزایش ساخت‌وسازهای غیرمجاز دراین 3روستا می‌گوید: این روستاها قبلا ازسوی دهیاری مدیریت می‌شدند و حالا باید برای ساخت‌وساز از شهرداری مجوز بگیرند. بنابراین طبیعی است که ساخت‌وسازهای غیرمجاز در آنها افزایش می‌یابد. «محمد کرمی» می‌افزاید: شهرداری به‌هیچ‌وجه از ساخت وسازهای غیرمجاز انجام شده چشم‌پوشی نمی‌کند و به‌شدت با آنها برخورد خواهد شد.
این گفته‌ها در شرایطی است که گردشی دراین روستاها افزایش بی‌رویه ساخت‌وسازهای غیرمجاز را تأیید می‌کند؛ ساخت‌وسازهایی که گاه برخورد جدی و موثری با آنها نمی‌شود.
